پیام ظریف به پوتین چه بود؟
وزیر امور خارجه اقای ظریف دو روز پیش سه شنبه ۲۱ ژولای به روسیه سفر کار و با ولادیمر پوتین و همپای روسی خود دیدار کرد.
هنوز از ماهیت و محتوای “پیام مهمی” که او گفته بود با خود داشت اطلاع دقیقی در دست نیست اما مطبوت دولتی ایران خبر را به شکل زیر انتشار داده اند:
بین الملل تابناک: محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ، روز سه شنبه به مسکو سفر کرد و با مقامات ارشد روسیه از جمله ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه این کشور دیدار و گفتگو کرد؛ سفری که همانطور که وزیر خارجه کشورمان گفت، پیام مهمی از سوی ایران به پوتین داشت؛ پیامی که هرچند محتوای آن مشخص نیست، مورد توجه قرار گرفت و گمانه زنی‌های مختلفی پیرامون آن مطرح می‌شود.
وزیر امور خارجه در خصوص پیامی که از روحانی برای پوتین می‌برد توضیحی نداد و گفت: اگر قرار بود در تلویزیون عنوان شود که در تهران گفته می‌شد.
ظریف همچنین در توییتر نوشت: «در مسکو پیام مهمی را به رئیس جمهور پوتین ارائه کردم. گفتگوهای مفصل با وزیر امور خارجه لاوروف درباره همکاری دوجانبه و هماهنگی منطقه‌ای و جهانی داشتیم. درباره برجام و نیاز به پایبندی به حقوق بین‌الملل دیدگاه یکسانی داریم. توافق کردیم که توافقنامه بلندمدت همکاری جامع راهبردی را نهایی کنیم.»
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در پایان سفرش به مسکو درباره گفتگوهایش با سرگئی لاوروف، همتای روس که به درازا کشید و در شام کاری ادامه یافت و همچنین دیدارش با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در جمع خبرنگاران عنوان کرد: یکی از مهمترین موضوعات این سفر، بحث برجام و سیاست های آمریکا درباره برجام و موضع گیری بسیار مناسب روسیه در این زمینه بود.
وی یادآور شد: البته ما بحث های دوجانبه داریم. با توجه پایان یافتن قراردادی که داریم، بحث تمدید یا نوشتن قرارداد جدید براساس وضعیت موجود و با یک نگارش جدید مطرح است؛ با توجه به اینکه رابطه امروز ما با فدراسیون روسیه بسیار گسترده تر و قوی تر از رابطه ای است که ۲۰ سال پیش داشتیم.
رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: لذا صرف تمدید اتوماتیک آن قرارداد، به نظر ما نه با واقعیات کنونی بین المللی سازگار است و نه با نوع روابط کنونی ما.
ظریف گفت: توافق کردیم تلاش کنیم تا قبل از رسیدن به آن تاریخ قرارداد جدیدی داشته باشیم.
وزیر خارجه افزود: مسائل منطقه ای از جمله سوریه، افغانستان و یمن موضوعاتی است که برای ما بسیار با اهمیت است و فرصت کردیم در این خصوص گفت وگو کنیم.
وی با بیان اینکه سفر فشرده بسیار خوبی بود، درباره دیدارش با پوتین نیز بیان کرد: گفت و گو با آقای پوتین و انتقال پیام هم طولانی و هم بسیار مفید بود و پیگیری آن با آقای لاوروف هم بسیار خوب بود.
پیام ظریف به پوتین چه بود؟
همانطور که گفته شد جزئیاتی از محتوای پیام مهم ظریف به پوتین منتشر نشده است. با این حال، فرضیات و گمانه زنی هایی را می توان طرح کرد.
پیامی برای خروج از راهبرد اضطرار
پس از تصویب پیش نویس سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین، بسیاری از تحلیلگران از چرخش راهبردی ایران به شرق سخن گفته اند و برآنند که ایران به دنبال اتحاد بلند مدت با بازیگرانی همچون روسیه و چین است.
در همین راستا، وزیر خارجه ایران در سفر خود به مسکو، از تمدید قرارداد ۲۰ ساله ایران و مذاکره بر سر آن سخن گفت. لذا، دور از انتظار نیست که پیام مهم ظریف به پوتین این باشد که ایران قصد دارد از «راهبرد اضطرار» در روابط به روسیه به سمت «راهبرد اتحاد» گام بردارد و بر اساس آن، ایران دیگر روابط خود با روسیه را صرفا به مواقع اضطرار و نیاز محدود نخواهد کرد و از چشم اندازی بلندمدت به روابط نگاه خواهد کرد. در واقع، براساس این فرض ایران به مسکو این پیام را منتقل کرده که آماده توسعه روابط با روسیه در تمامی ابعاد است.
سوریه
فرض دیگر احتمالا به سوریه مربوط می شود. به ویژه در رابطه با نیات دو کشور در بحران سوریه.
برخی تحلیل گران معتقدند توافق نظامی اخیر میان ایران و سوریه موجب نگرانی روس ها شده است؛ مساله ای که البته واکنشی از سوی مقامات روسیه به همراه نداشته است. احتمال می رود ایران پیامی در رابطه با این توافق به روسیه منتقل کرده است. پیامی در راستای کاهش اختلافات یا بدفهمی های احتمالی.
در همین راستا، لاوروف در دیدار با ظریف درباره اظهارات بولتون در کتابش مبنی بر اینکه پوتین گفته که روسیه به حضور ایران در سوریه نیاز ندارد، گفت: «گمان می‌کنم که آقای بولتون هیچ گونه مدرکی برای انتساب این سخنان به پوتین ندارد و این نوع اظهارات متعلق به رئیس جمهور روسیه نیست. مشی ما اینطور نیست و خط مشی پوتین هم انجام چنین رفتارهایی پشت سر شریکانش نیست.»
هشدار به اسرائیل
در سالیان گذشته روس ها همواره حامل پیام های ایران و اسرائیل بوده اند. به ویژه در مواقعی که تنش و منازعه میان ایران و اسرائیل تشدید شده است، به گونه ای که در سوریه بارها شاهد این انتقال پیام برای کنترل تنش ها بوده ایم. دور از انتظار نیست که با توجه به اقدامات خصمانه اسرائیل علیه ایران، پیام قاطع و اولتیماتومی جدی به این رژیم به روس ها داده شده تا به تل آویو منتقل کنند.
برجام و لغو تحریم های تسلیحاتی
از سوی دیگر باید به برجام و تلاش های آمریکا برای تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران اشاره کرد. ظریف گفته است که مفصل در رابطه با برجام با پوتین گفتگو کرده است.
بدون تردید ایران برای لغو تحریم های تسلیحاتی به حمایت های روسیه و عدم همراهی مسکو با آمریکا نیازمند است. کما اینکه کرملین بارها مخالفت خود با تمدید تحریم ها را اعلام کرده است.
