فرسودگی پرستاران همزمان با ورود ایران به موج سوم کرونا
موج سوم کرونا از راه رسید. فرمانده عملیات مدیریت بیماری کرونا در کلانشهر تهران می‌گوید «پاییز امسال سخت‌ترین پاییز معاصر خواهد بود». معاون وزارت بهداشت از«انفجار کرونایی» می‌گوید و کارشناسان هشدار می‌دهند اگر اقدام موثر صورت نگیرد ممکن است سیستم درمانی فروبپاشد. آیا پرستاران این موج را تاب می‌آورند؟
یکی از حلقه‌های موثر نظام درمان، کادر درمانی و به ویژه پرستارانند که ۷ ماه کار فشرده، سنگین و پراسترس را پشت سر گذاشته، فرسوده و درگیر مشکلات معیشتی‌اند. دبیرکل خانه پرستار هشدار می‌دهد:
«الان هر پرستار به جای چند نیرو کار می‌کند. محصول این فشار کاری، این خواهد بود که خطای پزشکی بالا می‌رود. اگر فشار به جامعه پرستاری افزایش پیدا کند و نیروهای تازه نفس جذب نشوند، آمار مرگ و میر بر اثر کرونا هم بالا می‌رود».
نسبت پرستار به جمعیت در ایران نصف حداقل استانداردهای جهانی و یک و نیم به ازای هر هزار نفر است. در صورتی که تعداد پرستاران دو برابر شود، به کف استانداردهای جهانی می‌رسد.
وزارت بهداشت وعده به کارگیری هفت هزار پرستار جدید را داده است که در مرحله اول سه هزار تن از آنان، در زمانی که مشخص نیست، به کادر موجود پرستاری خواهند پیوست. پرستاران نگران تکرار سناریوی قراردادهای ۸۹ روزه هستند. در ابتدای شیوع کرونا وزارت بهداشت سه هزار پرستار را با قراردادهای ۸۹ روزه به کار گرفت و پس از سه ماه آنها را بیکار کرد. فراتر از این، وزیر بهداشت از عدم تخصیص بودجه شکوه کرده که «از یک میلیارد دلاری که رهبری از صندوق توسعه موافقت کردند ماه‌هاست به جز سهم کوچکی نگرفته‌ام.» و افزوده: «نمی‌دانم برای کدام کار مهم‌تر گذاشته‌اند»؟
گروهی از پرسنل شرکتی و پیمانکاری ۴ بیمارستان اهواز سه ماه است مشغول کار شده‌اند اما نه قرارداد کار دارند و نه حقوق گرفته‌اند. آنها برای تامین هزینه‌های معیشت به ناگزیر پس از شیفت کاری مسافرکشی می کنند.
پرستاران حدود هفت ماه است که تحت فشار روانی و استرس ساعت‌های متمادی کار با حداقل و گاه فاقد امکانات کار کرده‌اند. حدود یک سوم آنها با قراردادهای موقت کار می‌کنند و با مشکلاتی چون عدم امنیت شغلی، کمی دستمزد، نداشتن بیمه و تاخیر در پرداخت دستمزدها درگیرند.
در همین روزها که «تمام کشور در شرایط و وضعیت قرمز و هشدار» است و مسئولان از انفجار کرونایی و سخت‌ترین پائیز معاصر می‌گویند، پرستاران ناگزیرند برای دریافت حقوق ماهانه و تعیین وضعیت شغلی‌شان اعتراض و اعتصاب کنند و در مواردی اخراج و زندان را نیز تجربه کنند.
پنجشنبه ۲ مهر پرستاران و کادر درمانی بیمارستانی در شیراز در اعتراض به عدم دریافت حقوق مقابل دانشگاه علوم پزشکی این شهر تجمع کردند و روز اول مهر گروهی از پرسنل شرکتی و پیمانکاری چهار بیمارستان اهواز با انتشار یک نامه اعتراضی خواستار پرداخت حقوق و امضای قرارداد کار شدند. آنها سه ماه است مشغول کار شده‌اند اما نه قرارداد کار دارند و نه حقوق گرفته‌اند. معترضان نوشته‌اند برای کسب درآمد و تامین هزینه‌های معیشت به ناگزیر پس از شیفت کاری مجبورند مسافرکشی کنند یا شغل دوم داشته باشند.
اسفند ۹۸ یک پرستار در بیمارستان امام رضا مشهد به علت اعتراض صنفی اخراج شد. روز ۲۳ مرداد که گروهی از پرستاران در اعتراض به وضعیت شغلی‌شان در دانشگاه علوم پزشکی مشهد تجمع کرده و قصد داشتند برای رساندن صدایشان و برای تجمع مقابل دادگستری مشهد اقدام کنند ۱۰ تن از آنان توسط نیروهای امنیتی و انتظامی بارداشت شدند.
وضعیت پرستاران از اوایل دهه ۹۰ و با آغاز سیاست برون‌سپاری خدمات درمانی رو به وخاومت بیش گذاشته است. وزارت بهداشت به جای استخدام پرستار، جذب پرستار را به شرکت‌های پیمانی تامین نیروی انسانی واگذار کرد. شرکت «آوای سلامت» زیر مجموعه وزارت بهداشت تشکیل و پرستاران استخدامی را به مرور با پرستاران شرکتی جایگزین کرد. این شرکت اکنون بزرگترین پیمانکار تامین پرستار و کادر درمانی برای مراکز درمانی است.
حسین کرمانپور، مدیر روابط عمومی سازمان نظام پزشکی: هر روز خبر درگذشت یکی از همکاران را به علت کرونا در اقصی نقاط کشور میشنویم، همه این مسائل روحیه پزشکان و پرستاران را آسیب پذیر کرده و.. البته نبرد سخت در پاییز امسال مانده است.
به تدریج از تعداد پرستاران استخدامی کم شد. اکنون حدود ۳۰ درصد پرستاران با قرارداهای موقت ۸۹ روزه تا یک ساله تحت عناوینی چون شرکتی، قراردادی، و پیمانی طرف قرارداد با دانشگاه‌ها و مراکز درمانی کار می‌کنند.
ابتلای ۱۸ هزار پرستار به کرونا
در سطح جهانی، آمار ابتلای کادر درمانی و خانواده‌های آنها به کرونا بیشتر از میانگین است. سازمان بهداشت جهانی از داده‌های آماری رسمی کشورها نتیجه گرفته است در حالی که کارکنان سلامت بطور میانگین حدود ۳ درصد و در کشورهای فقیر کمتر از ۲ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند، حدود ۱۴ درصد موارد گزارش شده ابتلا به کووید ۱۹ مربوط به کادر درمان است.
در ایران، پنهانکاری و عدم انتشار آمار درست، دست‌یابی به میزان قربانیان و سهم کادر درمانی در آن را دشوار کرده است. اما به گفته‌ی دست‌اندرکاران و کارشناسان نظام سلامت، سیاست‌های نادرست در قبال پاندمی، و کمبود کادر درمان فشار مضاعفی را بر این گروه تحمیل کرده است.
حسین کرمانپور، مدیر روابط عمومی سازمان نظام پزشکی می‌گوید:
پیش‌بینی نادرست زمان اپیدمی کرونا و ادامه‌دار شدن آن، پزشکان و پرستاران را بسیار خسته کرده است. بسیاری از آنان بیمار شدند و عده زیادی نیز به علت ابتلا به کرونا جان باختند…. هر روز خبر درگذشت یکی از همکاران را به علت کرونا در اقصی نقاط کشور میشنویم، همه این مسائل روحیه پزشکان و پرستاران را آسیب پذیر کرده و.. البته نبرد سخت در پاییز امسال مانده است.
روزنامه پزشکی «سپید»، ۳۱ شهریور۹۹ از ابتلای ۱۸ هزار پرستار به کرونا خبر داد. این رروزنامه نوشت:
تاکنون بیش از ۱۸ هزار پرستار در سراسر کشور به کرونا مبتلا شده‌اند. در شرایطی که خیل عظیمی از پرستاران در خط مقدم نبرد با کرونا قرار دارند، کمبود شدید پرستار باعث شده است که در بسیاری از مراکز درمانی، هر پرستار بجای چند نیروی انسانی کار کند. به همین دلیل، فرسودگی و خستگی مفرط در جامعه پرستاری، روز به روز در حال افزایش است.
محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار در انتقاد به سیاست دولت در قبال پرستاران می‌گوید:
«در کشور ما برای جبران کمبود پرستار در دوران کرونا به جذب پرستاران ۸۹ روزه اقدام کردند که مصداق عینی استثمار جامعه پرستاری است. این پرستاران با قرارداد شرکتی، نه بیمه هستند، نه مرخصی دارند و با کمترین حقوق، جذب شده‌اند. در این راستا حدود سه هزار پرستار را استخدام کردند که بعد از سه ماه نیز تقریبا همه را اخراج کردند».
حال پرسش این است که آیا مسئولان از توان و انگیزه‌ی لازم برای بهبود وضعیت پرستاران برخوردارند تا از فشار غیرقابل تحمل و نگرانی خانواده‌های آنان بکاهند؟
یک پرستار تبریزی معتقد است کرونا برای همه عادی شده و کادر درمانی از یاد رفته‌اند.
RadioZamaneh
