بیانیه: روز جهانی زبان مادری؛ واکنش‌ها به «تبعیض زبانی» در ایران
در تقویم جهانی ۲۱ فوریه برابر با دوم اسفند که توسط سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد «یونسکو» به عنوان «روز جهانی زبان مادری» از سال 2000 یونسکو به منظور بزرگداشت و حفاظت از تنوع زبانی و فرهنگی نام‌گذاری شده است، واکنش‌های مختلفی از آنچه «تبعیض زبانی و فرهنگی» علیه ملیت‌ها و اقلیت‌های اتنیکی در ایران خوانده شده، به همراه داشته است. به رغم تصریح ماده ۲۷ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی مجمع عمومی سازمان ملل متحد و اصل ۱۵ قانون اساسی، بسیاری از فعالان آموزش به زبان مادری در ایران داغ فعالیت علیه امنیت ملی می‌خورند و برای پاس نگاه داشتن آموزش به زبان مادری، هزینه‌های فراوان می‌دهند
در بيانيه کانون نويسندگان ايران به مناسبت روز جهانی زبان مادری در سال گذشته می خوانیم که : ایران کشوری است داری تنوع زبانی؛ زبان هایی که پا به پای زبان فارسی از دیرباز تا امروز زنده و پویا به حیات خود ادامه داده‌اند. اگر زبان هر گروهی از مردم، امروز زنده است به این معنی است که به سلامت از پیچ و خم عصرها و حادثه ها گذشته است و وظیفه ماست که مانند پیشینیان آن را در برابر هجمه نژادپرستان و حاکمان حفظ کنیم. امروزه «تجزیه هراسی» موجب شده است تا نگاه به زبان های متنوع کشور، نگاه سیاسی و سرکوبگرانه باشد. بازداشت و سرکوب فعالان مدنی در این حوزه نتیجه همین نگاه است. دیدگاه برتری‌جویانه به زبان ضربه ای مهلک به فرهنگ بشری است”
مساله امنیتی کردن تحصیل و حتا تبلیغ به درخواست تحصیل به زبان مادری به قدری از طرف رژیم های انحصارگر از جمله رژیم سابق و رژیم کنونی در ایران در این یک صد سال گذشته چالش برانگیز بوده است که فعالان مدنی – فرهنگی در این حوزه گاه با سلامتی و جان خویش تاوان این حق ابتدایی را با دستگیری ها وشکنجه ها و زندانهای طویل المدت پرداختند و میپردازند . از جمله نمونه های برجسته چنین اعمال سرکوب و فشاری میتوان از مهندس علیرضا فرشی که با پایان یافتن دوران محکومیت چهارسال و دوماه از زندان آزاد شد میباشد. دادگاه انقلاب تهران با ابلاغ حکمی «علیرضا فرشی دیزج یکان» زندانی سیاسی محبوس در زندان فشافویه را مجموعا به 4 سال و دو ماه حبس تعزیری محکوم کرد.
علیرضا فرشی یکی از فعالان مدنی در حوزه مطالبه حقوق زبانی اتنیک‌های ساکن در ایران است. این فعال مدنی آذربایجانی بارها سابقه بازداشت به علت فعالیت‌های مدنی خود، ازجمله تاسیس کتاب‌خانه به زبان تُرکی، ایجاد کمپین‌های مطالبه تدریس زبان مادری و برگزاری مراسم گرامیداشت روز جهانی زبان مادری را دارد. پیش از این در دی سال 1398، شعبه 54 دادگاه تجدیدنظر تهران، «علیرضا فرشی»، «اکبر آزاد»، «حمید منافی» و «بهنام شیخی» رابه دلیل شرکت در مراسم «روز جهانی زبان مادری» در سال 1392 در شهرستان بهارستان به 8 سال حبس تعزیری و هشت سال تبعید محکوم کرده بود.
امسال در شرایطی به گرامیداشت روز جهانی زبان ماداری میرویم که کشور لحظه های سرنوشت سازی را با انقلاب ” زن زندگی آزادی ” از سر میگذراند. انحصار طلبان تمامیت خواه در اپوزیسیون با تمام نیرو و قدرت مالی که از مال همین مردم ربوده و با خود برده اند با چنگ و دندان خواستار ارائه چهره ای از خود به عنوان تنها نماینده گان اپوزیسیون ایران هستند و تلاش دارند از ایجاد یک سیستم غیرمتمرکز که در ان حقوق ملی فرهنگی , اجتمایی و اقتصادی تمام مناطق ایران بتواند با به دست گیری اداره محلی در همان سطح ” انجمنهای ایالتی و ولایتی” در قانون اساسی دوران مشروطه هم لحاظ شود , جلوگیری کنند و با به کار گیری قدرت مدیایی خاک در چشم جهانیان میپاشند. وارث تخت و تاج سرنگون شده پهلوی رژیم گذشته در پاسخ به این که نظر و در مورد حق تحصیل به زبان مداری چیست آشکارا اعلام میکند که اصلا علت چنین مطالبه ای را نمیفهمد و لزوم تحصیل به زبان مادری برای او روشن نیست.
در این لحضه های حساس تاریخی با تمام مدافعان حقوق کودک, حقوق بشر و پاسداران میراث فرهنگی معنوی در کشور است که بازو به بازوی هم در به روی کار آوردن یک سیستم سکولار, دموکرات بر اساس جمهوری غیره متمرکز فدرال صف آرایی کنند که دوباره ابرهای سیاه انحصارگران و سرکوبگران تمرکز خواه حقوق ابتدایی انسان سایه شوم خود را نگسترانند. منابع مستند به وجود ۷۶ زبان زنده در ایران اشاره دارند. این درحالی است که حدود ۲۰ زبان و گویش در ایران در معرض نابودی و انقراض کامل هستند.
فرخنده باد ۲۱ فورال روز جهانی زبان مادری
پیش به سوی تشکیل سیستم غیره متمرکز فدرال دموکرات
پیش به سوی رسمی شدن تمامی زبانهای سرکوب شده در کشور کثیرلملله در ایران
حزب دموکرات آذربایجان
۲۰ فورال ۲۰۲۳
۲ اسفند ۱۴۰۱
