اندریان قیزیل معدنی؛ چئوره‌نین پوزولماسی، یئرلی مسووللارین تهدیدی، ژورنالیستلردن شیکایت
ایران‌وایرین اندریان قیزیل معدنی‌نین قانون پوزونتولاری و چئورهیه ووردوغو زیانلار باره‌ده اولان راپورو یاییملاندیقدان سونرا گورجوستانلی یارارلانان شرکت «زرین داغ آستارکان»، طرفیندن ژورنالیستلر معدنه باش چکمه‌یه دعوت ائدیلدیلر.
شرکتین ایجراچی موشاویری ژورنالیستلرله کئچیردیگی مطبوعات کنفرانسیندا یئرلی مسووللاری بوتون معدن فعالیتلرینی برپا ائتمکله تهدید ائتدی و داها سونرا ایکی یئرلی ژورنالیستی «یالان یایماق» و «اجتماعی دوشونجه‌نی پوزماق»، اتهامی ایله محکمه‌‌یه وئردی.
***
ایران‌وایرین راپورونون اندریان قیزیل معدنی‌نین قانون پوزونتولاری و چیرکلندیریجی فعالیتلری باره‌ده یایینلاندیقدان بیر نئچه گون سونرا، دیگر یئرلی و آذربایجان مئدیالارینین تنقیدی‌نین یئنیدن باشلاماسی بو معدنین یارار گؤتوره‌نی موختلیف مئدیا قوروملاری‌نین موخبیرلرینی معدندن رئپورتاژ وئرمه‌یه دعوت ائتدی.
زرین‌داغ آستارکان شرکتینین باش مودورونون موشاویری بو باره‌ده ژورنالیستلره معلومات وئررکن دئدی، اگر طبیعی ثروتلری محو ائتمیشیکسه، اونون پولونو حؤکومته اؤده‌میشیک. معدنین تهلوکه‌‌‌سیزلیک مودوروده «سیانورون»، معدندن سیزماسینی قصداً و داغیدیجی بیر حرکت کیمی گؤسترمه‌یه چالیشدی.
زرین‌داغ آستارکان شرکتی، اندریان قیزیل معدنی شرکتینین یارارلانانی اولاراق، روسیه‌لی بیر شخصین نصرجوستاندا قئیدیاتدان کئچمیش بیر شرکتیدیر. سون ایللرده بو معدنده قیزیل فیلیزی حاصیلاتی و اورتیمی پروسئسینده سیانورون ایستیفاده‌سی نتیجه‌سینده یارانان چئوره چیرکلنمه‌سی اندریان کندی‌نین و اطراف کندلرین ساکینلری‌نین چوخ‌سایلی اعتراضلارینا سبب اولموشدور.
بو ایلین فروردین آییندا سیانورون سیزماسی و معدن اطرافینداکی بیر سیرا کندلی‌نین حئیوانلاری‌نین ایتکیسیندن سونرا دوغو آذربایجان چئوره موحافیظه‌‌‌سی باش ایداره‌سی معدنده‌کی عملیاتلارین دایاندیریلماسی باره‌ده امر وئردی. آنجاق بئش گوندن آز بیر مدتده محکمه امری ایله معدن تکراردان ایشه باشلادی.
نصر نیوزون وئردیگی معلوماتا گؤره، روسیه‌لی زرین‌داغ آستارکان شرکتینین باش مودورو «موسی سایخانوو»، ژورنالیستلرین یانیندا دوغو آذربایجان مسووللارینی بیر هفته‌لیک مدتله اولتیماتوم وئره‌رک تهدید ائتدی کی، اندریان قیزیل معدنی قانونی شکیلده برپا اولونماسا، معدنی تامامیله باغلایاجاق و ایراندان آیریلاجاق و ایران حؤکومتی گارانتی ائتدیگی اوچون، تضمینات اؤده‌مه‌لی اولاجاق.
سایخانوو یارارلانان شرکتین معدندن پایی‌نین 75 فایز اولدوغونو بیلدیردی. او معدن ایشلری‌نین یاراتدیغی چیرکلنمه‌دن بحث ائتمه‌دن، کندلیلرین ایجازه‌سیز قازمالاری نتیجه‌سینده یارانان پروبلئملری وورغولایاراق دئدی، «انتظامی و حوقوق موحافیظه قوه‌لری موداخیله ائتمه‌لی و قازیجیلاری قانونا تابع اولماغا مجبور ائتمه‌لیدیرلر.»
بو واخت چئوره فعاللاری بو معدنین باغلانمادیغینی دئییرلر. زرین‌داغ آستارکان شرکتی ایجراچی مودورو «موسی سایخانوو» سون مطبوعات کنفرانسیندا سؤیله‌دیکلرینی تنقید ائدن ایالت چئوره شؤبه‌سی‌نین موتخصیصی دئدی: «معدنچیخارما شرکتینین باش مودورو آرخاسینی حؤکومتده‌کی مافیایا یاسلامیش و بعضی شخصلر معلومات و تهلوکه‌‌‌سیزلیک رانتیندان ایستیفاده ائده‌رک معدندن گئنیش فایدا الده ائدیبلر. بوتون ایالت مامورلارینی کوبود شکیلده تهدید ائدیرلر و تهلوکه‌‌‌سیزلیک قوه‌لری‌نی کند ساکینلرینی سیخیشدیرماغا چاغیریرلار. او، معدنین باغلاندیغینی ادعا ائدیر آنجاق اندریان معدنی ایسه توپلام بئش گون باغلانمیشدیر. معدنین موختلیف حیصه‌‌‌لری همیشه آکتیو اولوب و یالنیز صنایع سویونون سیانور محلولو حاضرلاما سیستمینه و زده‌لنمیش هیپ سو فلکه‌سی مؤهورله‌نیب. یئنی قورولان اوچونجو هیپ دایم نظارت طلب ائدیر. بو واخت، یاتیریمجی شرکتینین معدنده ییغیلان سیانورلا چیرکلنمیش تورپاق داغینا دایر بیر پلانی یوخدور. قارا داغین مئشه‌لری‌نین محو ائدیلمه‌سی و باغلارین قوروماسی و بؤلگه خالقی‌نین حئیوانلاری‌نین ایتمه‌سی اوچون هئچ بیر مسوولیتی اؤز اوزرینه گؤتورمه‌میشدیر.»
دوغو آذربایجان چئوره ایداره‌سیندن ایرن‌وایره معلوماتلی بیر منبع «اندریان معدنی ایله علاقه دار چوخ سایدا قارانلیق لکلر وار» دئدی. زرّین داغ آستارکان شرکتینین باش مودورونون مطبوعات کونفرانسیندان و 75% پایی‌نین اعلان اولونماسیندان اوّل، حتی ملّت وکیللری ده بو شرکتین پایینی 70% سويّه‌‌سینده قیمتلندیرمیشدیلر. چونکی شرکتین آنلاشمالاری‌نین شرطلری بللی دئییل. مینانین نئجه تحویل وئریلدیگی ده بللی دئییلدی. تحویل وئرمه بیر موناگئسه اولمادان ائدیلدی و اوچون اؤنجه‌دن اعلان وئریلمه‌ییب. تحویل آنلاشماسی‌نین نه قدر داوام ائده‌جیی بللی دئییل. “حتی سمت ناظرلیگی‌نین سایتیندا اندریان میناسی‌نین آدی لیسئنزییاسی اولان مینالار سییاهیسینا داخیل ائدیلمه‌ییب.”
بو چئوره موتخسسی مده‌نین تحویل وئریلمه‌سی‌نین سیاسی مولاحیظه‌‌لرله حیاتا کئچیریلدیگینی بیلدیره‌رک دئدی: ” دوغو آذربایجان والیسی محمّد رضا پوورموهاممادی،” معدنچیلیک ائوینین رئیسی محمّد رضا بهرامان و ایران-روسیا تیجارت اوتاقلاری‌نین بعضی عضولری، اندریان قیزیل مده‌نینه داواملی لوببیچیلیک ائتمکدن هانسی منفعتلری الده ائتدیکلری باره‌ده جاواب وئرمه‌لیدیلر. “بؤلگه‌ده اِکولوژی بیر فلاکت اولدوغونا دایر دلیللر اولدوقدا نییه مینانین باغلانماسینا مانع اولورلار؟”
زرین‌داغ آستارکان شرکتینین تهدیدلری یالنیز دوغو آذربایجان ایالتی‌نین حؤکومت نوماینده‌‌لری و ورزقان شهری‌نین کند ساکینلرینی دئییل، بؤلگه‌دکی چئوره چیرکلنمه‌سی ایله باغلی خبرلری یایان یئرلی مئدیا و ژورنالیستلری ده سایخانوو «قانونا اطاعت» آدلاندیردیغیندان نصیب‌سیز قالماییبلار.
زرین‌داغ آستارکان شرکتی ایکی دفعه «نصر» خبر آژانسی‌نین ایداره‌ائدیجی مودورو «امیر کریم‌زاده» و بو مئدیانین چئوره موخبیری «آیدین تبریزی»نی «یالان یایماق» و «اجتماعی دوشونجه‌نی پوزماق» اتهاملاری ایله محکمه‌‌یه وئریب. آیدین تبریزی و امیر کریم‌زاده‌نین وکیلی سینا یوسفی توییتر حسابیندا وئردیگی معلوماتا گؤره، هر ایکی حالدا محکمه موتهیملره قارشی اتهاملاری لغو ائدیب و پرونده‌نین باغلانماسی باره‌ده قراری قبول ائدیب.
ورزقان شهرینده‌کی اندریان قیزیل معدنی، زرین‌داغ آستارکان شرکتینه تحویل وئریلمه‌سیندن تقریباً اون ایل کئچمه‌سینه باخمایاراق هله ده آیدین اولمایان مسئله‌‌لر و بیر چوخ جاوابسیز سؤاللارا وار. ورزقان سئچکی دایره‌سیندن اولان ملت وکیلی اوچون ده بو قیزیل معدنی‌نین وضعيتی آیدین دئییل.
«الله‌وردی دهقانی» 31 تیر 1399دا ایسنایا وئردیگی موصاحیبه‌ده، هر گون و یا هر ایل اندریان معدنیندن نئچه تون قیزیل چیخاریلدیغی‌نین هله بیلینمه‌دیگینی ایفاده ائده‌رک علاوه ائتدی: «اندریان قیزیل معدنینده رانت واردیر. معدنی اؤز آدلارینا قئیدیاتا گؤتورنلر طرفداشلار و صاحبکارلاردیر و خاریجیلری‌ده ده گتیرمیشلر. بو اینسانلار کاغیذ اوزرینده تیجارت آپاریب و فعالیت گؤسترمک اوچون مجوز آلمیشلار. حال‌بوکی مجوز ساتیلماز و ایشله‌میی باجاران بیرینه وئریلمه‌لیدیر.»
چینلی بیر شرکتین ایداره ائتدیگی «سونگون میس معدنی» و «مزرعه شادی قیزیل معدنی»، کیمی اندریان قیزیل معدنی‌‌ده ورزقان خالقی اوچون اقتصادی گلیشمه و ثروت منبعیی اولماییب و اینسانلار اوچون جدی بیر پروبلئم یارادیب و چئورهیه ضرر وورماق اوچون پراکتیک بیر اراضییه چئوریلیب.
دوغو آذربایجان ایالتی‌نین یاردیم کومیته‌سی‌نین باش مودورونون سؤزلرینه گؤره، ورزقان اهالیسی‌نین 11 فایزی یاردیم کومیته‌سی طرفیندن حیمایت اولونور کی، بو دا اؤلکه سويه‌‌سینده‌کی 6/2 فایزدن یوکسکدیر. اونلارین ورزقانین قیزیل معد‌نینده‌کی پایی ندیر؟
