اردبیل ; بی‌برنامگی در کشاورزی بلای جان آب‌های زیرزمینی؛ تولیدات محصولات بی‌صرفه اقتصادی توجیهی ندارد
خشکسالی را می‌توان به عنوان یکی از مخاطرات طبیعی و ناشی از فرآیندهای آب و هوایی عنوان کرد که با اندازه‌گیری میزان بارش و مقایسه آن با میزان بارش‌های کوتاه مدت و بلندمدت به دست می‌آید؛ این در حالی است که اردبیل نیز در سال‌های اخیر به دلیل کاهش بارش‌ها طبق گفته مسئولان با خطر خشکسالی مواجه است، اما موضوعی که به مشکل کم‌آبی دشت اردبیل دامن می‌زند استفاده بی‌رویه از ذخایر و آب‌های زیرزمینی در این استان است.
این کمبود آب در شرایطی رقم می‌خورد که بی‌برنامگی‌ها در بخش کشاورزی همچنان ادامه دارد و در این استان محصولاتی همچون سیب‌زمینی که نیاز به آب با میزان بالا دارند به عنوان یکی از محصولات پرطرفدار در اراضی استان کشت می‌شود، در حالی که تولیدات خیلی بیشتر از نیاز مازاد است.
می‌توان گفت فقدان مدیریت مناسب مصرف آب و صرفه‌جویی در حوزه‌های کشاورزی و شرب به یکی از عوامل اصلی تداوم خشکسالی در این استان تبدیل شده که به خشکیدن رودخانه‌ها و چشمه‌ها انجامید است و هم‌اکنون دشت اردبیل را با کمبود آب زیرزمینی مواجه کرده است.
استفاده از سهم پنج سال آینده در دشت اردبیل
طبق گفته عباس مرنی‌جنگی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان اردبیل مصرف آب در دشت اردبیل به انداز‌ه‌ای رسیده که سهم پنج سال آینده را نیز شامل می‌شود که در این زمینه در راستای جلوگیری از استفاده غیرمجاز از منابع آبی نیاز است تا با تنگ کردن فضای سوءاستفاده عرصه برای ادامه فعالیت قانون‌شکنان شاهد کاهش مشکلات در این زمینه باشیم.
وی می‌گوید در صورت ادامه این شرایط و استفاده بی‌رویه از منابع آبی شرایط نگران‌کننده‌ای در پیش روی ما خواهد بود و در این زمینه با توجه به مصرف بی‌رویه و غیرعلمی از منابع آبی به ویژه در بخش کشاورزی بخش زیادی از آب هدر خواهد رفت و بخش کشاورزی نیز آسیب جدی می‌بینند.
هدررفت 20 درصد آب شرب اردبیل
اکبر بهنامجو استاندار اردبیل نیز در این زمینه به هدررفت 20 درصد آب شرب استان اشاره کرد و گفت: کاهش مصرف یکی از راهکارهای اساسی برای مدیریت مناسب مصرف است که در این زمینه با توجه به افزایش سالانه 15 هزار به تعداد مشترکین آب در استان نیاز است به این مسئله توجه ویژه‌ای انجام یابد.
برداشت‌های بی‌رویه عامل اصلی کاهش ذخایر آبی
خلیل نیکشاد رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل نیز در این ارتباط با اشاره به برداشت‌های بی‌رویه به عنوان عامل اصلی کاهش ذخایر آبی استان گفت: ارائه راه‌حل‌های اساسی در این زمینه برای جلوگیری از قحطی و خشکسالی از اولویت‌های اساسی است و در این زمینه استفاده از روش‌های آبیاری نوین و اصلاح الگوی کشت و استفاده از ارقام کم‌آب کشاورزی در بین کشاورزان نهادینه‌سازی شود.
وی با اشاره به لزوم حمایت همه‌جانبه از کشاورزان با ارائه تسهیلات کم‌بهره ادامه داد: خارج کردن کشاورزی از روش سنتی به سمت بخش آبیاری نوین یکی از راهکارهای اساسی برای جلوگیری از هدررفت مصرف آب در این بخش است.
این در حالی است که از طرفی دیگر شیوع کرونا نیز منجر به افزایش مصرف آب در این استان شده و جای این نگرانی وجود دارد که در وضعیتی که این استان در فصل تابستان با افزایش دما و گرما روبه‌رو خواهد بود مشکلات عدیده‌ای ما را تهدید خواهد کرد.
در این زمینه محققان و کارشناسان معتقدند فرهنگ‌سازی در راستای مصرف درست آب بسیار حائز اهمیت است و در این زمینه اقدامات مقابله‌ای برای افزایش راندمان آبیاری اقدامی ضروری است که سبب حل مشکلات مربوطه و نیز یکپارچه‌سازی اراضی و کشت گلخانه‌ای می‌شود.
تولید سیب‌زمینی حاصل بی‌برنامگی بخش کشاورزی اردبیل
در این باره عیسی شاهی‌زارع عضو هیئت رئیسه و هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی اردبیل در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در اردبیل اظهار داشت: نیاز است نگاه معیشتی به کشاورزی را که بیشترین فشار را متحمل سفره‌های آب‌های زیرزمینی کرده است به سمت صنعتی و اقتصادی ببریم.
وی با اشاره به این که در سالیان گذشته به دلیل ادامه این روند استفاده از منابع آبی بدون حد و حساب ادامه یافته است ادامه داد: این موضوع سبب بروز مشکلات عدیده‌ای در این زمینه شده است که نیاز است با برنامه‌ریزی‌های اساسی در این زمینه بررسی عمیق مشکلات و مسائل بخش کشاورزی در دستور کار قرار گیرد.
شاهی‌زارع تصریح کرد: بخش کشاورزی استان اردبیل معطوف به برنامه‌های کوتاه مدت شده است که این موضوع سبب بروز مشکلات عدیده‌ای در این زمینه شده است و در این زمینه مدیریت مصرف آب با برنامه‌ریزی‌های لازم نیازمند مدیریت همه‌جانبه است تا بتوانیم مشکلات مربوطه را در این زمینه برطرف کنیم.
وی اظهار کرد: محصول سیب‌زمینی حاصل بی‌برنامگی بخش کشاورزی این استان است که بیشترین مصرف آب در این بخش به خود اختصاص داده و در این زمینه به دلیل کج‌فهمی‌ها برنامه‌ریزی در راستای افزایش سطح کشت این محصول مبنای کار قرار گرفته است
عضو هیئت رئیسه و هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی اردبیل گفت: در حالی که نیاز استان 150 هزار تن سیب‌زمینی در هر سال است اما سالانه 800 هزار تن سیب‌زمینی تولید داریم که مابقی تولیدات بدون بازار فروش بر روی دست کشاورزان می‌ماند و مشخص نیست کشاورزان از تولید این محصول چه هدف مشخصی دارند.
وی اظهار کرد: موضوعی که در این محور نیاز است مورد توجه واقع شود این است که این استان در میزان منابع آبی دچار فقر و مشکل اساسی است، در حالی که در صورت نداشتن برنامه عملیاتی و کاربردی مشکلات اساسی پیش روی نسل‌های آینده خواهد بود که به همین منظور نیاز است علم کشاورزی صنعتی و اقتصادی برای خارج کردن کشاورزان از بلاتکلیفی مبنای کار قرار گیرد.
این مسئول در پایان با اشاره به لزوم فرهنگ‌سازی‌های صحیح و همکاری‌های رسانه برای گسترش سوادآبی بیان کرد: انتظار می‌رود در این زمینه با اطلاع‌رسانی‌های مناسب و ترویج شیوه‌های مدیریت مصرف در بخش‌های مختلف در این زمینه موفق عمل کنیم.
خطر خشکسالی اردبیل را تهدید می‌کند و تنها راه نجات از این مشکل مدیریت مصرف بهینه و برنامه‌ریزی اساسی برای توسعه بخش کشاورزی است تا با توجیه کشاورزان و نیز همکاری مسئولان برای حمایت‌های لازم به اهداف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی جامه عمل بپوشانیم.
