ابراهیم ساوالان: عبادان هویت و اصالت خود را فدا نکرد
تری ج. جردن و لستر راونتری در کتاب «مقدمه‌ای بر جغرافیای فرهنگی» (مترجمان: دکتر سیمین تولایی، دکتر محمد سلیمانی) از نوعی شهر به نام شهر استعماری سخن میگویند که به لحاظ کارکردی مرکز اداری و تجاری قدرت خارجی است و به لحاظ بافت شهری تازه‌ساز، زیبا، باشکوه و عظیم است که در کنار شهرهای قدیمی و درب و داغون خودنمایی کرده و باعث تحقیر ساکنان شهرهای بومی شود. این شهرها با خیابانهای پهن و باغهای وسیع حضور ساختار نوین قدرت را به نمایش میگذارد تا بدون نیاز به حرف و سخن بتواند ساکنان شهرهای بومی اطراف را که در مکانهایی شبیه بیغوله زندگی میکنند منکوب کند. انگلیسیها دهلی نو را در کنار دهلی قدیم ساختند تا به خودی خود برتری ساکنانش را به ساکنان هندی دهلی قدیم دیکته کند.
زمانی قرار بود پارس‌آباد شهری پارس‌نشین در نقطه تلاقی دو آذربایجان باشد و ساکنانش همگی مهندس و کارمند کشت و صنعت مغان باشند که از اقصا نقاط ایران بدانجا آمده و با زندگی در کمپ‌های پیش‌ساخته، اسباب تحقیر مردمان و عشایر منطقه را فراهم کنند. قرار بود ساکنان غیرترک این شهرک، تصویر فارس خوشبخت و تحصیلکرده را در اذهان ترک منطقه چپانده و آنها را از درون متلاشی کند. ولی از آنجاکه ایران نمیتواند هیچ کاری را به سرانجام رساند، تمام رشته‌هایشان پنبه شد و پارس‌آباد شهری برای اتصال دو آذربایجان شد.
همچنانکه در شهرهای استعماری اسپانیا تعالیم مذهبی کلیسا بطور فراگیر گسترش می‌یافت، کودکان فارسیزه و مدارسی با تعالیم فارسی نیز مشخصه شهرکهای کارمندنشینی بود که بغل شهرهای قدیمی و زوار دررفته ما میساختند. در دوره پهلوی و به سبک دهلی نو، برای مناطق غربی عربستان ایران شهرهایی با عناوین یزد نو و اصفهان نو در نظر گرفته شده بود تا مهندسان و کارکنان عمدتا غیرعرب مجتمع‌های نفتی در آنها ساکن شده، با زندگی در شهرهای زیبا به عربهای حصیرباف کنار نهر فخرفروشی کنند که سقوط ان حکومت و جنگ ایران و عراق رویاها را به باد داد.
مثل اینکه قرار بوده آبادان دهلی نویی باشد با هتلها و مراکز خرید زیبا و شیک و عبادان همان دهلی قدیم بماند. حتی قرار بوده این شهر دومین شهر ایران شده، به مرکزی غیرعرب در عربستان تبدیل شود. آنجا نیز مانند پارس‌آباد نخواست هویت و اصالت خود را فدای دهلی نو شدن بکند و اینها نیز دهلی قدیم را به حال خود رها کردند تا بر سرشان آوار شود.
نویسنده: ابراهیم ساوالان
