آیا لیتیوم علت خشکاندن دریاچه اورمیه است؟ جواد مرند

من که راجع به همه موضوعات مرتبط با آذربایجان نظر می دهم اجازه بدهید در مورد استخراج لیتیوم از دریاچه اورمیه به عنوان متهم اصلی خشکی آن هم نظر بدهم. با توجه به تجربه ام در مهندسی و اجرای تعدادی از معادن مطرح استرالیا و‌ از جمله طرح‌ توسعه بزرگترین معدن لیتیوم دنیا احتمالا این نظر خالی از فایده نباشد چون در کنار علاقه شخصی بر اساس تجربه ای ست که به واسطه درگیری در مباحث اجرایی و مدیریتی پروژه های مذکور به دست آمده.

متوسط ذخیره لیتیوم در معادن اقتصادی بالای یک درصد است. تا جایی که من می دانم ذخیره لیتیوم دریاچه اورمیه کمتر از نیم درصد است. با توجه به اینکه معادن لیتیوم دنیا معمولا محصولی با شش الی هفت درصد غلظت لیتیوم به مشتریانشان می فروشند، میزان لیتیوم دریاچه اورمیه جهت استخراج اقتصادی این محصول برای بازار خصوصی معدن‌داران بین المللی محل بحث می شود.

اضافه کنیم، این واقعیت را که قیمت لیتیوم در مقایسه با چهارده ماه پیش هشتاد و پنج درصد افت کرده (یعنی یک ششم شده). این افت قیمت آنقدر جدی ست که شرکت آلبمارل فازهای سه و چهار توسعه مجموعه فراوری لیتیوم کمرتون را یک ماه پیش در میانه راه تعطیل کرد.

این به این معناست که استخراج لیتیوم از دریاچه اورمیه در حالت عادی و در بازار امروز نمی تواند پروژه ای سودده باشد.

اما دو موضوع دیگر به نفع مشتریان نمک دریاچه (ماده اولیه مورد بحث) است. یک اینکه، هزینه پودرسازی (کراشینگ) ماده اولیه در اینجا بسیار کم است. دو (و بسیار مهمتر) اینکه، دریاچه اورمیه یک معدن مولتی متال مرغوب است، به این معنا که چند فلز دیگر نیز در حین فراوری استخراج می شوند و در نتیجه این نمک می تواند برای مشتریان جذاب باشد.

در مورد کل این بحث، و در کنار خشکی دریاچه، دو موضوعی که فعلا کمتر مطرح می شود می تواند نگران کننده باشد.
یک اینکه، با توجه به وزش باد در محلهای برداشت نمک و نیز حمل نمک دریاچه با تریلی های روباز احتمال تشدید پخش گرد و‌ غبار نمکی در مناطق اطراف دریاچه وجود دارد.

دو اینکه، فرآوری لیتیوم شدیدا آب‌بر است. رساندن این ماده اولیه دریاچه اورمیه به غلظت مناسب برای فروش در بازارهای بین المللی بیش از ده برابر معدن سنگ آهن هم اندازه آن آب نیاز دارد. این موضوع یعنی این که، اگر مشتری نمک دریاچه اورمیه بخواهد جهت کاهش هزینه حمل و نقل و یا کاهش حساسیت عمومی جامعه (به واسطه تردد تریلی های نمکی) آن را در آذربایجان فراوری کنند منابع آب زیرزمینی و رو زمینی منطقه شدیدا به خطر خواهد افتاد. اگر فردا شنیدم که در اطراف دریاچه آب دزدی اتفاق می افتد هیچ تعجب نمی کنم.