Yeddi ay keçdi; Ayılın hələ də şəxsiyyət vəsiqəsi yoxdur
“Övladım üçün seçdiyim ad Ayıldır. Bir uşağın adını seçmək valideynlərin təbii bir haqqıdır. Bu haqq məndən alınmış. Bu mərkəzçilik və diktaturanın ən qabarıq göstərcəsidir. Adın Türkcə olmasından asılı olmayaraq, İran hökumətinin xalqın şüuru və oyanışı ilə yaxşı bir əlaqəsi olmadığı və həmişə bu məsələdən qorxduğu üçün Ayıl adının seçilməsinə qarşı çıxır.”
Bu Səccad colaninin çıxışının bir hissəsidir. Bu ilin Sentyabr ayında Ərdəbil Vətəndaşlıq qeydiyyat idarəsinin qarşısında qızı üçün şəxsiyyət vəsiqəsinin verilməməsinə etiraz edərək bir video yayımladı.
Ancaq, bu etiraz videosunun yayımlanmasından beş ay və Ayılın doğulmasından yeddi ay keçməsinə baxmayaraq, Ərdəbil Vətəndaşlıq qeydiyyat idarəsi hələ də bu uşaq üçün şəxsiyyət vəsiqəsi verməkdən imtina edir.
Bu dövrdə, Ayılın valideynlərinin bu uşaq üçün şəxsiyyət vəsiqəsi verilməsinə etirazlarına əlavə olaraq, Ərdəbil mədəni fəalları da “valideynlərin uşağın ad seçmək hüququndan məhrum edilməsinə və dövlət müdaxiləsi” dediklərinə etiraz olaraq və Ərdəbil şəhərində qrafiti yazdılar. Türk sosial media istifadəçilərindən əlavə bəzi Ərəb, Kürd, Türkmən və Bəluc istifadəçiləri də Twitter-də Ayıl həştəgindən istifadə edərək təcrübələrini paylaşdılar.
Ancaq Ərdəbil Vətəndaşlıq Qeydiyyat İdarəsi, adın Farsca olmadığını bəhanə edərək, uşağının valideynlərinə qızı üçün başqa bir ad seçmələri lazım olduğunu şifahi şəkildə bildirib.
Iranwire tərəfindən alınan xəbərlərə görə; Ayılin valideynləri, Ərdəbil əyaləti Qeydiyyat İdarəsinə və Milli Qeyd Təşkilatına etdiyi çoxsaylı müraciətlərində övladının adını seçmək hüquqlarını dəfələrlə vurğulayaraq, seçdikləri adı dəyişdirmək istəmədiklərini dilə gətiriblər. Bu Ərdabili ailə övladınının adlını Türkcə seçməkdə israrlıdır.
İranın Vətəndaşlıq Qeydiyyatı Təşkilatı təsdiqlənmiş adlarının siyahısını yayımlayaraq vətəndaşlardan bu adları uşaqları üçün seçmələrini istəyir. Valideynlər tərəfindən seçilən ad Qeyd idarəsi tərəfindən təklif olunan siyahıdan kənarda olduqda, seçilmiş ad araşdırılmaq üçün bu təşkilatın (ad komitəsinin) idarə heyətinə göndəriləcək və təsdiq edilmədiyi təqdirdə adın seçilməsinə icazə verilməyəcək. Ancaq Fars olmayan adlar daha sərtliklə qarşılaşır.
Hüquq araşdırmaçısı “İbrahim Nuri”, Vətəndaşlıq Qeydiyyatı İdarəsinin Ayıla şəxsiyyət vəsiqəsi verməkdən imtina etməsinə cavab olaraq bir məqalə də yazıb: ” Vətəndaşlıq Qeydiyyatı Təşkilatı tərəfindən 2011-cı ildə təsdiqlənən təlimata əsasən, qadağan olunmuş adları kolleksiyalarda elan etmək əvəzinə, səlahiyyətli adlar toplanıb; bu prosedur İstənilən adın seçilməsində şəxslərin azadlıqlarını məhdudlaşdıran və eyni zamanda Qeydiyyat Qanununun 20-ci maddəsinin 2-ci bəndinə zidd olan, tənqidə açıq və müdafiəsizdir, Çünki bu bəndə görə Vətəndaşlıq Qeydiyyatı Ali Şurası səlahiyyətli olanları deyil, qadağan olunmuş adları elan etməli idi.”
Ad seçmək haqqının vacibliyini vurğulayan bu keçmiş siyasi məhbus yazır: “Bu haqq, Mədəni və Siyasi Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Paktın 24-cü maddəsində və Uşaq Hüquqları Konvensiyasının (1989-cu il Noyabr ayında qəbul edilmiş) 7-ci maddəsinin 1-ci və 2-ci bəndlərində və 8-ci maddəsinin 1-ci və 2-ci bəndlərində təsbit edilmişdir. 2013-cü ildə İran İslam Respublikası Hökümətidə bu konvensiyaya qoşuldu.”
BMT-nin Uşaq Hüquqları Konvensiyasının 7-ci maddəsinin 1-ci bəndində deyilir: “Bir uşaq doğulduqdan dərhal sonra onun doğumu qeydiyyata alınacaq və ad ilə milliyyət kimi hüquqlardan istifadə edəcəkdir ve mümkünsə valideynləri müəyyən edildikdən sonra onların himayəsində olmaq hüququna malik olacaq.”
Uşaq hüquqları fəalı və məhbusların Uşaqları dərnəyinin qurucusu Hamid Fərmənd bu xəbərə reaksiya olaraq Twitter-də yazib: “Uşaq Hüquqları Konvensiyasının 8-ci maddəsinin 1-ci bəndi ailələrə açıq şəkildə ad seçmək hüququ verir və İran da daxil olmaqla Konvensiyanın iştirakçısı olan dövlətlər bu hüquqa hörmət etməli və müdaxilə etməməlidirlər.”
İranda bütün sosial, təhsil və tibbi xidmətlər, hətta ən əsasları yəni peyvənd kimi xidmətlər şəxsiyyət vəsiqəsinin olmasına tabedir. Bir şəxsdə bu şəxsiyyət vəsiqəsi yoxdursa, sosial xidmətlərdən istifadə onun üçün çox çətin və bəzən qeyri-mümkün olacaqdır.
Ərdəbil Vətəndaşlıq qeydiyyat idarəsi Ayılə Şəxsiyyət vəsiqəsini verməkdən imtina edir ancaq bu uşaq doğulduğu gündən catarcte xəstəliyindən əziyyət çəkir və şəxsiyyət vəsiqəsinin olmaması Ayılın tibbi xidmətlərdən istifadə etməsini çətinləşdirəcək və tibbi xərclərini bir neçə qat artıracaqdır.
Ancaq “Ayıl Colani”yə şəxsiyyət vəsiqəsi verilməməsi, İslam Respublikasının Colani ailəsinə qarşı qoyduğu problemlərin yalnız bir hissəsidir.
Səccad Colani Ayılin atası və Ərdəbili mədəni bir fəaldır. O 28 Oktyabrda “Ciral” parkında keçirilən etiraz aksiyasında digər 11 Ardabili mədəni fəalla birlikdə həbs olunmuşdu. Səccad Colani tutulduğu zaman təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən döyülmələr səbəbindən burnunu qırılmışdı
Görmə qabiliyyəti aşağı olan bu Ərdəbili sənətçi 20 gündən çox həbsdə qaldıqdan sonra 500 milyon Tümən girov müqabilində Ərdəbil Mərkəzi Həbsxanasından sərbəst buraxıldı və hazırda ona qarşı irəli sürülən ittihamlarla məhkəmə prosesini gözləyir.
Səccad Colani müğənni,musiqiçi və bağlama ustasıdır. 2018-ci ilin Sentyabrında Evin Həbsxanasında həbsdə olan siyasi məhbus Siyamək Mirzayinin bir şeri ilə “Yaz Yuxusu ” sinqlını bəstələyib. Colani, mahnını Siyamək Mirzayinin həyat yoldaşı olan “Vəhidə Kərimi”yə və bütün siyasi məhbusların həyat yoldaşlarına təqdim etdi.
Qeydiyyat idarəsinin Ayıl üçün şəxsiyyət vəsiqəsi verib verməyəcəyi bəlli olmasa da; Çox güman ki, Ayıl və anası Səccad Colaninin “Yaz Yuxusu” mahnısını təqdim etdiyi siyasi məhbus ailələrinə qoşulacaqlar.
