Noyabr qırğını məhkəməsində yüzlərlə şahid iştirak edəcək

Beş ay əvvəl Noyabr qırğınının birinci ildönümündə başlayan və Korona səbəbiylə təxirə salınan Beynəlxalq Noyabr Xalq Məhkəməsi, iyul ayında Hollandiyanın Haaqa şəhərində davam edəcək. Məhkəmənin münsiflər heyətinin iki üzvündən biri Həmid Səbi, Iranwire-ə bildirib ki, qurbanların ailələri, hələ də güllə yarasından əziyyət çəkənlər, bəzi şahidlər və hətta bəzi agentlər də daxil olmaqla 200-dən çox şahid məhkəmədə ifadə verəcək.

***

Noyabr qırğınının birinci ildönümündə başlayan və Korona patlaması səbəbindən təxirə salınan Beynəlxalq Noyabr Xalq Məhkəməsi, bu ilin iyul ayında Hollandiyanın Haaqa şəhərində davam edəcək.

Bu xalq məhkəməsinin keçirilməsi təşəbbüsü “İrana Ədalət”, “İran İnsan Haqları” və “Edam Cəzasına Qarşı Birlikdə” də daxil olmaqla bir neçə insan hüquqları təşkilatı tərəfindən irəli sürülmüş və həyata keçirilmişdir.

Noyabr Tribunalı olaraq da bilinən bu məhkəmə, İran məsələləri ilə məşğul olan ikinci belə məhkəmədir. Təxminən on il əvvəl, İran Tribunalı adlı beynəlxalq populyar tribunal, 1981-ci illərin qətllərini eşitmək üçün qurulmuşdu, bu da İranla əlaqəli bu cür məhkəmələrdə ilk davadır.

Xalq məhkəmələrin tarixi 1966-cı ildən başlayır, İngilis filosofu Bertran Rassel Vyetnam müharibəsi cinayətləri ilə məşğul olmaq üçün beynəlxalq bir məhkəmə qurdu və “Rassel Tribunalı” kimi tanındı. O vaxtdan bəri, dövlətlərin və ölkələrin cinayətlərinin nədənsə adi beynəlxalq məhkəmələrdə mühakimə oluna bilmədikləri hallarda, həqiqətin aşkarlanması və məhkəmə çəkişmələri üçün beynəlxalq xalq məhkəmələri quruldu.

İndi, Noyabr qırğını məhkəməsinin yeni turunun Hollandiyanın Haaqa şəhərində 4 İyulda başlayacağı və dörd gün davam edəcəyini bildirilir. Bu məhkəmə prosesi zamanı altı beynəlxalq vəkildən ibarət münsiflər heyəti şahidlərin ifadələri və sənədləri haqqında məlumat veriləcək. Daha sonra məhkəmə, İslam Respublikası hökumət qüvvələrinin 2019-ci il Noyabr hadisələri zamanı beynəlxalq hüquqa görə cinayət törədib-törəmədiyi barədə hökm verəcək və cinayətkarların adlarını açıqlayacaq.

Məhkəmədə 200-dən çox şahid ifadə vermək üçün hazırdılar. Bu şahidlər arasında qurbanların ailələri, Noyabr ayında yaralananlar və bəzi digər İran vətəndaşları var.

2019 Noyabr qırğından təxminən bir il yarım keçdi, ancaq İslam Respublikası səlahiyyətliləri bu hadisəni araşdırmaqdan və xalq etirazlarına qanlı basqı ilə əlaqədar bir çox sualı cavablandırmaqdan çəkinməyə davam edirlər.

Noyabr Beynəlxalq Xalq Məhkəməsi çoxdan sənəd toplayır və şahid ifadələrini alır və araşdırır. Bu proses məhkəmənin iki üzvünün – Həmid Səbi və Regina Paulusun məsuliyyətidir.

Əvvəlki İran Tribunalında da iştirak edən Londonda insan hüquqları üzrə vəkil Həmid Səbi, Iranwire-ə belə dedi: “İranda bir çox insan bu məhkəməni görəcək və gözləri bu məhkəmədədir.”

“Biz İslam Respublikası rəsmilərini bu məhkəməyə gətirə bilmərik” dedi və belə bir mühakimə və hökmün keçirilməsinin “yumşaq güc” rolunu oynayacağını söylədi.

Səbi deyir: “bizim gücümüz gücsüzlüyümüzdədir və güvənməyimiz insanların fikirlərinə əsaslanır. Bu cür hərəkətlər əslində insanları gücləndirmək üçün bir addımdır. İki yüz insanın dilindən həqiqəti eşitmək insanlar üzərində böyük və asanlaşdırıcı bir təsir göstərəcəkdir. Hökumətin cavabdeh olması vacibdir.”

İranda benzin qiymətlərinin üç dəfə artması ilə bağlı etirazlarla başlayan ümummilli xalq aksiyaları 2019-cu ilin Noyabr ayında İslam Respublikası tərəfindən sərt və qanlı repressiyalarla qarşılandı. Kütləvi informasiya vasitələri və insan haqları təşkilatları müxtəlif ölüm cədvəllərinin 304 ilə 1500 arasında dəyişdiyini bildirirlər. Yüzlərlə etirazçı da həbs edildi və həbsxanalarda işgəncə edildi. Ölən ailələr də davamlı təcavüz və hərdənbir təhdidlərlə qarşılaşdılar.

Səbi Iranwire-ə deyir: “Minlərlə və minlərlə insan hədəf alındı. O vaxta qədər dinc şəkildə etiraz edən nümayişçilərə atəş etdilər. Zülmlər böyük miqyasda baş verdi. Bəzi şahidlərimiz hələ də bədənindən güllə var. Həbs olunduqları üçün xəstəxanaya getməyə cəsarət etmədilər.”

İran daxilindəki vətəndaşlar adsız olaraq bu məhkəməyə sübut təqdim etdilər. Təxminən 200 şahidin adları məlumatlarını məhkəməyə təqdim edəcək və məhkəmə qarşısında ifadə verəcəkdir. Təhlükəsizlik səbəbindən adları açıqlanmayacaq.

Həmid Səbinin dediyinə görə, bu şahidlərdən bir neçəsi “qarşı tərəfdə” idi. Yəni repressiya və ya üsyan agentləri arasında olanlar vardır. Onlardan biri əyalətlərdən birində inqilab gözətçilərinin açıq əmrlərinə baxmayaraq tərəddüd edib bir anlıq itaət etməyən bir komandir idi. Özü də məhkəmədə adının çəkilməsini istədi.

Həmid Səbi Iranwire-ə deyir: Şahidlər arasında güllə və qəlpə zərbələri alanlar da var.Güllə və ya qəlpə başlarına dəyənlər var və bir nəfər çənəsindən xəsarət alıb. Bu statistika heyrətləndiricidir. Üzvləri ölən ailələrə edilən təzyiqləri və təqibləri təsvir etmək, onları susdurmaq və dağıtmaq da şok edicidir.

İndiyə qədər heç kim İslam Respublikasını müdafiə etməyə qalxmayıb. Çox təəccüblənməyən bir məqam. Həmid Səbi, bununla belə, hər kəs müdafiə etmək istəsə, məhkəmənin bunu xoş qarşılayacağını söyləyir.

Səbi və həmkarı, birlikdə Noyabr qırğınından müəyyən dərəcədə məsul olan İslam Respublikasının 38 rəsmisinin siyahısını hazırladılar.

İslam Respublikasının lideri Əli Xamenei, prezident Həsən Ruhani, Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Əli Şamxani, daxili işlər naziri Əbdül Riza Rəhmani Fəzli, Kəşfiyyat naziri Mahmud Ələvi, İnqilab Keşikçiləri komandirləri, hüquq mühafizə orqanları, valilər, Etirazların qanlı şəkildə bastırılmasının şahidi olan digər yerli məmurlar da bu siyahıda yer alan insanlar arasındadır.

Beynəlxalq Xalq Məhkəməsi bir neçə ay əvvəl işinə başladı və 2019-cu ilin martında Haqqadakı İslam Respublikasının səfiri Əliriza Kazemi Abadiyə ittihamlar və özünü müdafiə etmə ehtimalı barədə müttəhimlərə məlumat verməsini xahiş edən bir məktub göndərdi.

Bu məhkəmənin son qərarlarının icrası üçün heç bir zəmanət yoxdur, lakin məhkəmənin qərarları, İslam Respublikasının adı çəkilən səlahiyyətlərinə qarşı ölkələrə məhdudiyyət qoyulması üçün əsas ola bilər.

İran Tribunalı olaraq bilinən əvvəlki məhkəmədə, Həqiqət Komissiyasının tapıntıları da xüsusi məktublara istinad edərək sonunda dərc edildi. Bu adlardan biri daha sonra İsveçdə həbs olunan Hamid Nuri idi və məhkəməsi təxminən üç ay sonra başlayacaq.

Həmid Səbi Iranwire-ə verdiyi müsahibədə 2019-cu ilin Noyabrında internetin kəsilməsi məsələsinə də toxundu. İnterneti kəsdiklərini və əvvəlcə etirazların bitdiyini və kiçik bir nümayiş kimi göstərmək istədiklərini söylədi.

O vurğulayır: Əslində “cəzasızlıq” mədəniyyəti ilə müharibəyə getmişik. İranda son 42 ildə bir cinayət işləyən hər bir məmur başını qaldırdı və hətta bəzən parlamentə gedərək öldürülənlərin və işgəncə verilənlərin sayını təyin etdi. Çünki onların gücü var. Cinayətlərinin onlara qarşı heç bir pis nəticəsi olmadığını bilirlər. Bunun üçün mübarizə aparırıq. Məhkəmə prokurorluğunun iki üzvü olan Həmid Səbi və həmkarı hələ də dəlil toplayır və istəyənlər 447770057007 nömrəli WhatsApp və Signal messencerləri ilə əlaqə qura bilərlər.

iranwire