İran məktəblərində daxili isteemar siyasətinə qarşı
İran məktəblərində daxili isteemar siyasətinə qarşı
Mehr ayının biri – Məktəblərin açılış günü münasibətilə
Demək olar ki, yüz ildir ki, İran məktəblərində uşaqların altmış faizindən çoxu etnik kimliklərini unutmağa və ana dillərinin assimilyasiyasına məruz qalaraq şah və şeyxlərin daxili isteemar siyasətinə tabe olublar. Bu öz kimliyini unutmağa və assimilyasiyaya yönəlmiş amansız hücum yüz ildir ki, ölkənin məktəblərindəki uşaqların altmış faizindən çoxunu hədəfə alır. Bu siyasət müəyyən dərəcədə hakim ultramillətçilərin məqsədlərinə xidmət etsə də, zaman keçdikcə bu siyasətin davam etdirilməsi ölkənin müxtəlif xalqları arasında yadlaşma və düşmənçilik hisslərini daha da artırır və ölkənin daxili vəziyyətini gələcəkdə ciddi gərginliklərə doğru sürükləyir. Mərkəzlə ətraf arasındakı uçurum hər gün böyüyür və qeyri-fars xalqların yaşadığı bölgələrdə uşaqlara qarşı ayrı-seçkilik hər yöndən artmağa davam edir.
Daxili isteemar siyasətinin ən qabarıq görünən üzü qeyri-fars vilayətlərdə iqtisadi ayrı-seçkiliyin tətbiqi, iş yerlərinin yaradılması və sosial-iqtisadi inkişaf üçün lazımi sərmayələrin qoyulmamasıdır. Bu ayrı-seçkilik qeyri-fars vilayətlərdəki xalqlara qarşı daxili isteemar siyasətinin təməlini təşkil edir və bunun nəticəsində həmin bölgələrdə uşaqlara qarşı vəhşi ayrı-seçkilik hökm sürür. Lakin uşaqlara qarşı ayrı-seçkilik yalnız iqtisadi sahədə məhdudlaşmır. Mərkəzi hökumətin bu bölgələrdə uşaqlar üçün təhsil imkanları yaratmaq üçün qoyduğu sərmayələr İranın mərkəzi bölgələri ilə müqayisədə olduqca azdır. Məsələn, bu vilayətlərdə bir uşaq şəxsiyyət vəsiqəsi olmadığı üçün məktəbə gedə bilmir, başqa bir uşaq isə məktəbə getməyə məktəb tapa bilmir və kəndlərdəki daxmalar məktəb kimi istifadə olunur.
Uşaqların ana dilində təhsil almaq hüququndan məhrum edilməsi daxili isteemar siyasətinin başqa bir qorxunc tərəfidir ki, həm şah, həm də vilayət-fəqih dövrlərində davam etdirilmişdir. Bu siyasət nəticəsində ölkənin ən azı altmış faizi ana dilində təhsil almaq hüququndan məhrum edilir. Uşaq ailəsində, məhəlləsində, şəhər və kəndində öyrəndiyi ana dilini məktəbdə yazılı səviyyəyə qaldırmağa çalışarkən, daxili isteemar siyasəti zor və təzyiqlə uşağın ana dili yerinə öz dillərini ona zorla tədris edirlər. Daxili isteemar siyasəti və uşaqlara qarşı olan vəhşi ayrı-seçkilik Uşaq Hüquqları Konvensiyası və Ana Dili Hüquqları Bəyannaməsi, həmçinin uşaqların təməl insan hüquqları ilə tam ziddiyyət təşkil edir. Lakin anti-uşaq və anti-mədəniyyət hökumətləri bu utancverici siyasətlə uşaqları onların ən fundamental hüquqlarından məhrum edir və onların saf zehninə tamamilə yad olan, ana dillərindən fərqli olan fars dilini məcburən yeridirlər. Bu qeyri-insani siyasət şübhəsiz ki, ölkədaxili dostluq münasibətlərinə düzəldilməsi mümkün olmayan ziyanlar vuracaq və uzun müddət ərzində ölkəni həll olunması qeyri-mümkün bir problemə sürükləyəcək, nəticədə ölkəni vətəndaş müharibəsi və daxili toqquşmalara gətirib çıxaracaq.
Azərbaycan Demokrat Partiyası, Uşaq Hüquqları Konvensiyası və Ana Dili Hüquqları Bəyannaməsinin İranda təhsil sahəsində ədaləti təmin etmək üçün tətbiqini qətiyyətlə dəstəkləyir. Biz bütün gücümüzlə ölkədə ana dilində təhsil hüququnun tanınması və dil ədalətini təmin etmək üçün çalışacağıq və daxili isteemar siyasətini həm ölkə daxilində, həm də xaricdə ifşa edəcəyik. Eyni zamanda, biz beynəlxalq qurumlara və dünya demokratiya tərəfdarı olan hökumətlərə də çağırış edirik ki, İran İslam Respublikası ilə danışıqlarında və əlaqələrində uşaqların bərabər hüquqlarına və onların ana dilində təhsil alma hüququna xüsusi diqqət yetirsinlər.
Daxili isteemaryə qarşı bərabərliyə doğru irəliləyiş!
Azərbaycan Demokrat Partisi
22.09.2024
