12 Şəhrivər 1324, Azərbaycan Demokrat Firqəsinin yaranmasının ildönümü mübarək olsun!
12 Şəhrivər bəyanatının dərci və Azərbaycan Demokrat Firqəsinin mövcudluğunun elan edilməsi münasibəti ilə
Şəhrivər ayının 12-si Azərbaycan tarixinin ən parlaq günlərindən biridir. Həmin gün Azərbaycan Demokrat Firqəsi öz siyasi proqramını dərc edərək mövcudluğunu elan etdi və təxminən üç ay sonra Azərbaycan milli hökumətini qurdu.
Rza xanın başçılıq etdiyi hərbi çevriliş əslində məşrutə inqilabına qarşı çevrilişçilərin hakimiyyətə gəlməsi və İran üzərində qara və çox şiddətli zülümkarlığın hökmranlığı ilə Azərbaycan və İranda qeyri-fars xalqlara qarşı düşmənçilik, xüsusilə türk xalqına qarşı düşmənçilik və nifrət artdı. Ümumiyyətlə bu ğeyri fars millətlər ilə qarşıdurma Rza şah olmuş Rza xanın, sonra isə oğlunun əsas gündəminə çevrildi. Şəhrivər ayının 20-də Rza şah Hitlerə məktub yazdığndan dolayı İngilislər tərəfindən vəzifədən uzaqlaşdırıldı və yerinə oğlu Məhəmməd Rza Pəhləvi təyin edildi.
Pəhləvilər sülaləsinin hakimiyyətə gəlməsindən təxminən iyirmi il sonra İranda Azərbaycan xalqının və türk xalqının mübarizəsi üçün münasib imkan yaradıldı və Azərbaycanın Demokrat Firqəsi siasi istibdad və ər tur ədalətsizliyə qarşı mübarizə aparmaq üçün dəqiq siyasi planla mövcudluğunu elan etdi. O cumlədən ğeyri Fars millətlər və eləcədə tørk xalqına qarşı daxili müstəmləkəçilik və aşağılamya son verilməsi ortaya qoyuldu. 12 Şəhrivər bayannaməsin birinci maddəsi ona görə İrnın ərazi bütövlüyüiçində Türklərin öz müqəddəratını təyin etmə istəgi vurğulandı.
Azərbaycan Demokrat Firqəsi yaradılmasında Azərbaycanın siyasi elitasının fəaliyyəti, partiyanın proqramına xalqın sarsılmaz dəstəyi, Azərbaycan milli hökuməti Azər ayıın 21-də yaranaraq xalqın sevinci və misilsiz qarşılanması ilə dəstəkləndi. Azərbaycanda zəhmətkeş və kəndli və Demokrat Firqəsi qısa müddət ərzində Azərbaycanın özünün siyasi proqramına uyğun olaraq müxtəlif səviyyələrdə əsaslı islahatlar həyata keçirdi.
Amma bildiyiniz kimi, Azərbaycan milli hökuməti bir illik hakimiyyətdən dərhal sonra Pəhləvi ordusunun və Azərbaycan Demokrat Firqəsinə vəhşi hücumu nəticəsində, xaricdən dəstəyi itirməsi və xüsusən də Firqə rəhbərliyində çaşqınlıq və qeyri-sabitlik yaratması nəticəsində məğlub oldu. Onun rəhbərliyi, imperiya ordusuna müqavimət göstərmək əvəzinə, hər hansı səbəbdən isə o zaman Sovet İttifaqına geri çəkilmək əmrini seçdi. Firqə başçılarının geri çəkilməsi, imperiya ordusu və padşahın muzdlularının Azərbaycan xalqına qarşı törətdiyi qətllər və cinayətlər dalğası ilə Azərbaycanda böyük və ağrılı bir fəlakət baş verdi. Pəhləvi ailəsinin bu cinayətində Azərbaycanda 25 minə yaxın insanın həyatını itirdiyi bildirilir.
Azərbaycan Demokrat Firqəsi tarixi, yazıları, tənqidləri və icmallarının təhlilində belə görünür ki, Azərbaycan Demokrat Firqəsi artıq həyatda deyil və yazılanlar Azərbaycan Demokrat Firqəsi bir il 24 və 25. ci illər ardınca milli hükümətin zamanı onun yeganə həyatıdır. Lakin Azərbaycan milli hökumətinin iflasa uğraması Azərbaycan Demokrat Firqəsinin məğlubiyyəti və məhvi demək deyildi. O dövrdə Sovet İttifaqına çəkildikdən sonra Azərbaycan Demokrat Firqəsi varlığını davam etdirdi. Amma təəssüflər olsun ki, Azərbaycan milli hökumətinin məğlubiyyətindən və Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Sovet İttifaqınına sığındıqdan sonra müstəqil Azərbaycan partiyası kimi Azərbaycan Demokrat firqəsindən heç bir əlamət bir daha görünmədi və nəhayət, aldadılmış liderlər Azərbaycan Demokrat Firqəsinin o zamankı 1339-cu il konfransında İran Tudə Partiyası ilə birlikdə yəni “Vəhdət Konfransı”nda iştirak edərək mərkəzçi Tudə Partiyasında Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Tudə Partiyasında həll edilməsi sənədini xaincəsinə imzalayırlar. Bundan sonra Azərbaycan Demokrat Firqəsindən qalan tək şey mərkəzçi və şovinist Tudə Partiyasının adı kimi Firqənin də quru və boş adıdır.Tudə Partyası Azərbaycanda siyasi fəalları və insanları aldatmaq üçün sadəcə Firqənin adından öz məqsədləri və siyasətləri üçün istifadə edir və bu istismar bu günə qədər davam edir. Məhz bu səbəbdən Azərbaycan Demokrat Firqəsi adı 1356/57-ci il hadisələrindən əvvəl və ya sonra artıq her yerdə görünmür. İranın “Tudeh” partiyası və Azərbaycanın demokrat Firqəsi İranda Vəliye Fəqih rəhbərligi qəbul etmiş Xomeyninin dini hakimiyyəti müstəbidcə idarə etməsindən sonra onu dəstəkləyir və Molla rejiminin cinayətləri ilə onun qanlı əllərini öz əllərinə bulandırırlar.
İndi Azərbaycan demokrat Firqəsinin Azərbaycanda milli hökumət qurmağa nail olduğu ilin 12 şəhrivər ilə bugünkü ilin 12 şəhrivərini müqayisə edirik, onların heç bir ortaqlığı yoxdur:
1)Həmin il Şəhrivərin 12-də Azərbaycanda Tudə Partiyasının bütün təşkilatı Azərbaycan Demokrat Firqəsi yəni xalqın dəstəyi və güvəni ilə təkbaşına hökumət quran partiyaya qoşuldu, bu il isə Şəhrivərin 12-də isə bir neçə adam Tudə Partiyası mənsubu birləşib adı “Azərbaycanın Demokrat Firqəsi” Ama mahiyyəti “Tüdə Partiyanın Azərbaycan Əyaləti Komitəsi”ndə ayda ya ildə bir dəfə bir araya gələrək bir-birlərinə altmış il bundan əvvəlki xatirələri danışır və görüşlərini çay və şirniyyat yeməklə bitirirlər. Bu Firqənin bütün faaliyyətini təşkil eder !
2)Həmin il Şəhrivərin 12-də Azərbaycanda türk dili rəsmiləşdi, uşaqlar bir il ana dilində təhsil aldılar, amma bu ilin Şəhrivərin 12-də Azərbaycan Demokrat Firqəsinin nümayəndələri Bakıda türist, alverçi və başka məqsədli müştəriləri ilə 60 il orda yaşadıqdan sonra belə farsca danışırlar!
3)Həmin ilin şəhrivar ayının 12-də Firqə rəhbəri Seyid Cəfər Pişəvəri Azərbaycanda milli hökumət qurmaq üçün hərəkətə keçsə də, bu il şəhrivar ayının 12-də Demokrat Firqəmizin çox qocaman tək tok qalan liderinin ətrafı Tudeh Partiyasının ünsürləri ilə san ki mühasirə olub və onunla yalnızca görüş imkanın ondan səlb ediblər.
Görünür, İranın Tudə Partiyası Azərbaycan Demokrat Firqəsi (əslində Tudə Partiyasının dövlət komitəsi) quru və boş adına Fatihə oxumaqı gözlüyüb və bu bitdikdən sonra Azərbaycan Demokrat Firqəsi tabutuna son mismar vurmaq niyyətindədirlər.
Hesab edirik ki, İranın Tudə Partiyası ilə birlik konfransına imza atan Azərbaycan Demokrat Firqəsinin rəhbərləri nə Azərbaycan Demokrat Firqəsinin yaradılması fəlsəfəsindən, nə də türk xalqının ağrı və iztirablarından xəbərdar idilər. Türk xalqı və İran hökumətinin o xalqa qarşı müstəmləkəçilik siyasəti hər kəsə o cumlədən dahi Pişəvəri Firqə liderinə bəlli idi.
Qeyd edək ki, İranın Tudə Partiyasının özü də İranda yaşayan qeyri-fars xalqlara qarşı daxili müstəmləkəçilik siyasətinə inanır və buna görə də bizim Firqənin İranın Tudə Partiyasına qoşulması anti-insani daxili müstəmləkəçilik siyasəti ilə eyniləşdirilib. İranda qeyri-fars xalqlara və xüsusilə türk xalqına qarşı aparılan anti Türk siyasət və onunla mübarizə Tudə Partyasının gündəmi deyildir və olmamışdır. İranın Tudə Partiyasına qoşulduqdan sonra Azərbaycan Demokrat Firqəsinin hazırkı acınacaqlı və iflic vəziyyətə düşməsi İran Tudə Partiyasının İranda mərkəzçi və şovinist sistemə inamının çox güclü sübutudur. Bu gün bu mənhus Tudə Partyası ilə birləşmədən dolayı dır ki Azərbaycan Demokrat Firqəsi yetmiş onillikdən çox siyasi həyatında öz ideallarından 180 dərəcə dəyişikliyə uğramış və 12 Şəhrivar nizamnaməsində vəsf olunan mənşəyinin fəlsəfəsindən uzaqlaşdırılaraq tarixin unudulmuş evinə buraxılmışdır!
Təbii ki, biz heç də ümidimizi itirməmişik. Ümidimiz hələ də Azərbaycan Demokrat firqəsinin yaranma fəlsəfəsindən xəbərdar olan və Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Azərbaycanın müstəqil siyasi partiyasına çevirməyə çalışan o kadrlardan bəzilərinədir.
Azərbaycan Demokratik Birliyi 12 Şəhrivərin bəyanatında qeyd olunan Azərbaycan demokrat Firqəsinin öz varlıq fəlsəfəsinə qaytarmaq üçün hər zaman olduğu kimi var gücü ilə səy göstərəcək. Bu gün Azərbaycan Demokrat Firqəsinin ekiz Partiyası olan İran Kürdüstan Demokrat Partiyası siyasi fəaliyyət sahəsində fəal olduğu kimi biz də Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Azərbaycan və türk xalqı uğrunda əsas mübarizə yoluna qayıtmasını arzulayırıq. İnanırıq ki bnun üçün 12 Şəhrivər məramları və məqsədləri bir bir ehya olunmalıdır…
O günə ümidlə
Azərbaycan Demokratik Birliyi – Birlik
10 Şəhrivər 1401
(1 sentyabr 2022)
