تصمیم یک نفره؛ دستور خامنهای برای ممنوعیت واردات واکسن امریکایی و بریتانیایی
پس از چندین و چند هفته کش و قوس در خصوص خرید واکسن کرونای خارجی، «علی خامنهای»، رهبر جمهوری اسلامی روز جمعه ۱۹ دی ۱۳۹۹، در سخن‌رانی زنده‌ای که از صداوسیما پخش شد، ورود واکسن بریتانیایی و امریکایی را به ایران ممنوع اعلام کرد.
در پی این تصمیم یا دستور دور از انتظار، سخن‌گوی هلال احمر جمهوری اسلامی اعلام کرد که ورود ۱۵۰ هزار دوز از واکسن فایزر ساخت امریکا که از سوی خیرین تهیه شده بود، منتفی است.
در حالی این تصمیم گرفته شده است که در هفته‌های اخیر کاربران شبکه‌های اجتماعی بارها از هشتگ «#واکسن بخرید» استفاده کرده و نسبت به عدم خرید واکسن از سوی جمهوری اسلامی واکنش نشان داده بودند تا جایی که این هشتگ به تِرند اول توییتر ایران تبدیل شده بود.
این روند پس از سخن‌رانی روز جمعه رهبر جمهوری اسلامی ادامه داشت و کاربران شبکه‌های اجتماعی با هشتگ‌های چون «#واکسن بخرید»، «#واکسن ممنوع» و «#واکسن»، نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند.
تصمیم یک سویه علی خامنهای علاوه بر انتقال نگاه سیاسی او، پیامدهای پزشکی و بهداشتی نیز به همراه خواهد داشت که در گزارش پیش‌رو به آن خواهیم پرداخت.
علی خامنهای: بی‌اعتمادم
سوالی که مطرح می‌شود، این است که علت تمایل رهبر جمهوری اسلامی در خصوص ممنوعیت ورودی واکسن امریکایی و بریتانیایی چه چیزی است و علی خامنهای چه مواردی را برای گرفتن این تصمیم لحاظ کرده است.
او در سخن‌رانی روز جمعه خود ضمن ممنوع کردن واردات واکسنی تولیدی از این کشورها، توضیح داد: «اگر توانسته بودند واکسنی درست کنند و اگر کارخانه فایزر آنان می‌تواند واکسن درست کند، اول برای خودشان مصرف کنند که در ظرف ۲۴ ساعت، چهار هزار تلفات ندهند.»
خامنهای با نام بردن از کشور فرانسه نیز گفته است که این کشور سوابقی در خصوص خون‌های آلوده دارد و از این‌ر و به فرانسه نیز بی‌اعتماد است.
اشاره او به واردات خون‌های آلوده از کمپانی «مریو» فرانسه در دهه ۶۰ است. این خون‌ها که غربال‌گری نشده بودند، آلوده به ویروس ایدز بودند. فرانسه این خون‌ها را به ۱۰ کشور، از جمله ایران ارسال کرده بود. پس از مدتی این کمپانی اعلام کرد خون‌ها آلوده بوده‌اند اما در ایران این خون پیش از اعلام آلودگی توسط کمپانی مریو، به بیماران «هموفیلی» تزریق شده بود و بسیاری از این بیماران به «ایدز» مبتلا شدند.
علی خامنهای حالا بار دیگر موضوع آلودگی خون‌های کمپانی فرانسوی را مطرح و اعلام کرده به این کشور بی‌اعتماد است.
پیش از این، در فروردین ۱۳۹۹ نیز خامنهای بدون ارایه شواهدی، امریکا را مسوول تولید ویروس کرونا دانسته بود. او گفته بود امریکا ویروسی مخصوص کشور ایران ساخته است.
رهبر جمهوری اسلامی روز سوم فروردین در سخن‌رانی نوروزی خود در پاسخ به کمک امریکا برای کنترل بیماری کووید-۱۹ در ایران گفته بود: «این جزو حرف‌های عجیب است. اگر چیزی دارید و دست‌تان باز است، صرف خودتان بکنید. شما متهم‌هستید به این که این ویروس را شما تولید کرده‌اید. من نمی‌دانم این اتهام چه‌قدر حقیقی است. اما وقتی این اتهام وجود دارد، کدام عاقلی به شما اعتماد می‌کند که شما بیایید برای او دارو بیاورید؟»
او ساخت دارو توسط امریکا را با هدف گسترش بیشتر بیماری یا ماندگار شدن ویروس دانسته بود.
استفاده از واکسن شرقی تا آماده شدن واکسن ایرانی
یک پزشک بهداشت عمومی ساکن تهران در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» در خصوص پیامدهای دستور اخیر علی خامنهای می‌گوید: «در ابتدا باید بگویم این تصمیم از نظر علمی و دانش پزشکی کاملا مردود است. این تصمیم به گرفتاری بیشتر مردم می‌انجامد و درگیری بیش از پیش کادر درمان با تبعات خرید و تزریق واکسن چینی و روسی را به همراه خواهد داشت.»
ساعاتی پس از دستور رهبر جمهوری اسلامی، «محمدحسن قوسیان مقدم»، سخن‌گوی جمعیت هلال احمر پشت تریبون رفت و ضمن منتفی اعلام کردن ورود واکسن «فایزر» به ایران، گفت: «واکسن ایرانی در حال ساخت است و نیاز ما را تامین خواهد کرد. اما برحسب ضرورت، واکسن از کشورهای شرقی تهیه خواهد شد.»
منظور او از کشورهای شرقی، خرید واکسن چینی، روسی و هندی است.
پزشکی که با «ایران‌وایر» مصاحبه کرده است، در این خصوص می‌گوید: «با وجود این‌که توان تولید انبوه واکسن ایرانی در کشور وجود دارد، با این حال واکسن ایرانی در مرحله کپی‌برداری و تحقیق یا همان آزمون و خطا است. به این معنی که ابتدا باید به حداقل دو تا چهار فرمول واکسن با قدرت واکسینه بالای ۷۰ درصد رسید و سپس فرآیند اصلی آغاز شود. اما در ایران فعلا دو واکسن فرمولیزه وجود دارد که هر دو در حال آزمون داخلی هستند.»
این پزشک با اشاره به این‌که این پروسه حداقل یک سال زمان خواهد برد، ادامه داد: «پس از تایید داخلی و موفقیت در آزمایش‌ها، واکسن ایرانی باید تاییدیه‌های بهداشت جهانی را نیز اخذ کند. این در حالی است که از پروسه یک ساله رسیدن به یک واکسن، تنها یک ماه گذشته است.»
پیش از این، دکتر «نورالدین پیرموذن»، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی و پزشک ساکن امریکا نیز در خصوص تولید واکسن داخلی به «ایران‌وایر» گفته بود: «آن‌چه در مورد تولید واکسن داخلی گفته شده، مبهم است. هم‌چنان نمی‌دانیم چه ترکیبی دارد. اصولا سازمان بهداشت جهانی معتقد است تمام اطلاعات و دیتاهای یک واکسن خوب باید شفاف و قابل عرضه باشند و به شکل روشنی در معرض افکار عمومی قرار بگیرند. واکسن‌ها باید مراحل آزمایشی، اعم از فاز حیوانی و تست‌های انسانی خود را با اطلاع‌رسانی کافی طی کنند و هر کدام از سه فاز یک، دو و سه بالینی آن‌ها باید حداقل سه ماه زمان‌بر باشد. چنین واکسنی در بهترین و خوش‌بینانه‌ترین حالتش، پس از ۹ ماه تایید خواهد شد. بنابراین می‌بینید که ابهام بسیاری در این مورد وجود دارد.»
پزشک ساکن تهران در خصوص تصمیم غیرمنتظره رهبر جمهوری اسلامی گفته است: «تاکید رهبر ایران به استفاده از واکسن ساخت ایران یا همان واکسن بومی است. باتوجه به همین موضوع که این پروسه نیز طول خواهد کشید، جمهوری اسلامی تصمیم دارد طی این مدت از واکسن چینی یا روسی یا هندی استفاده کند. نباید فراموش کنید در میان واکسن‌های شرقی نیز در حال حاضر واکسن چینی توانسته است مجوز سازمان بهداشت جهانی را اخذ کند و از همه مهم‌تر، استفاده از همین واکسن‌ها نیز عوارضی دارند که در حال بررسی و تحقیق است.»
خامنهای روز جمعه در توضیح واکسن ایرانی کرونا گفته بود: «واکسنی که برای کرونا آماده شد مایه افتخار و عزت کشور است. سعی نکنند این را انکار کنند.»
این پزشک در پایان با اشاره به این که واکسن «مدرنا» در حال حاضر بهترین واکسن تولید شده است، توضیح داد: «با همه این توضیحات، تا فراگیری واکسن همگانی در ایران، حداقل دو تا سه سال زمان داریم و با توجه به جهش ویروس و اشکالات جدیدی که رخ داده، بی‌شک تلفات بیشتری در راه است.»
در هفته‌های اخیر بارها عنوان شده بود که تحریم‌ها اجازه خرید واکسن از کشورهای خارجی را به جمهوری اسلامی نمی‌دهند. اخیراً «عبدالناصر همتی»، رییس بانک مرکزی جمهوری اسلامی خبر واریز پیش‌پرداخت بیش از ۱۶ میلیون واکسن از برنامه «کوواکس» را اعلام کرده بود. با توجه به این که علی خامنهای اعلام کرده پیش‌تر ممنوعیت خرید واکسن‌های ساخت امریکا و بریتانیا را به مسولان اعلام کرده است، مشخص نیست این خرید انجام شده یا خیر و اگر انجام شده، ایران کدام واکسن کوواکس را خریداری کرده است.
کوواکس برنامه‌ای است که زیر نظر سازمان جهانی بهداشت، برای خرید و توزیع واکسن کرونا در کشورهای کم درآمد یا با درآمد متوسط ایجاد شده است.
یک پزشک ساکن اصفهان نیز تصمیم علی خامنهای را از نظر «علمی» غیر قابل دفاع می‌داند و به «ایران‌وایر» می‌گوید: «به نظر می‌رسد مشاوران آقای خامنهای فقط یک عده بله قربان‌گو هستند که اصلا پیامدهای این تصمیم را به او یادآوری نکرده‌اند. اگر بخواهم از اصطلاحات خودشان استفاده کنم، باید بگویم احتمالا مشاوران رهبر در حوزه بهداشت و درمان و مسوولان وزارت بهداشت و درمان دنبال اجرای منویات رهبری هستند و فقط تصمیمات تک نفره ایشان را بدون دادن هیچ گونه مشورتی اجرا می‌کنند.»
این پزشک معتقد است هر فردی که اندکی در حوزه بهداشت و درمان فعالیت داشته باشد، می‌داند چنین تصمیمی چه عواقب بدی دارد: «دلایل این تصمیم هم فقط یک سری توهم و موضوعات غیرعلمی هستند و متخصصان حوزه بهداشت و درمان باید از قبل به ایشان در این خصوص هشدار می‌دادند. اما متاسفانه کسانی در جمهوری اسلامی به مسوولیت می‌رسند که بلد باشند خوب بله بگویند. احتمالا حجم تملق و چاپلوسی برای رهبرشان آن‌قدر زیاد است که یا اصلا مشاوره‌ای نمی‌دهند و یا رهبرشان آن‌قدر خودرای است که توجهی به مشورت‌ها نمی‌کند و در همه حوزه‌ها، حتی حوزه‌های تخصصی مثل پزشکی که با جان ملت سر و کار دارد، خودش تصمیم می‌گیرد.»
