«قیزل گول»هوای آذربایجان غربی راعطرآگین کرد/ تولید ۸۰۰هزار تن گلاب

خرداد ماه فصلی است که بوی گل محمدی یا «قیزل گول» فضای آذربایجان غربی به خصوص خوی را پر می‌کند، این ایام اگر از کنار مغازه‌های خیابان‌های اصلی شهر بگذرید بساط گل فروشان را که تلی از گل‌های تازه چیده شده گل‌های محمدی را برای فروش پهن کرده‌اند شاهد خواهید بود.

گل محمدی به عنوان مهم‌ترین گونه معطر در مناطق مختلف ایران از جمله استان‌های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل، اصفهان و … سابقه کشت دارد و از همین رو ایرانیان نخستین کسانی هستند که از گذشته‌های دور به ویژگی‌های خوراکی و درمانی گل محمد پی برده و از آن در صنایع غذایی و آشامیدنی شامل انواع آشامیدنی‌ها و شیرینی جات، پودینگ، ژله‌ها، دسرها، مربا، و گل آرایی و… استفاده کرده‌اند.

گل محمدی آذربایجان غربی به قیزل گول مشهور است و در ادبیات این خطه جایگاه والایی دارد، شهرستان خوی از جمله شهرهای مهم تولیدکننده گل محمدی در استان است که برداشت این محصول همه ساله از دهه اول خرداد ماه آغاز و تا پایان تیر ماه به طول می‌انجامد.

کارشناسان معتقدند اصلاح روش‌های الگوی مصرف آب کشاورزی با رویکرد کشت محصولات با نیاز آبی کم از جمله کشت گل محمدی یکی از اساسی‌ترین راهکارهای گذر از بحران کم آبی به خصوص در آذربایجان غربی است.

شهرستان خوی با داشتن ۲۵ هکتار باغ زیر کشت گل سرخ محمدی خاستگاه مهم این گل در ایران است در این شهرستان همه ساله از هر هکتار حدود ۸۰۰ کیلوگرم گل محمدی برداشت می‌شود.

در کنار تهیه مربا، گلاب آن نیز خاصیت درمانی دارد که در سال‌های اخیر مورد توجه زیادی قرار گرفته است. از جمله می‌توان به درمان زخم معده اشاره کرد که استفاده از آن در وضعیت عمومی بدن مؤثر بوده و برای تقویت قلب بسیار مفید بوده و غم زداست.

باغداران و پرورش دهندگان گل محمدی در خنکای صبح غنچه‌های تازه شکفته گل را می‌چینند و تا آغاز گرمای روز، گل‌های تازه شکفته شاداب و مشتری پسند را به بازار عرضه می‌دارند.

آغاز برداشت گل محمدی در آذربایجان غربی از خردادماه

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در خصوص میزان برداشت گل محمدی طی سال جاری  گفت: برداشت گل محمدی از سطح ۱۴۱ هکتار از اراضی زیر کشت این محصول در استان آغاز شد.

عزیز امانی با بیان اینکه ۲۷۳ هکتار از اراضی استان زیر کشت گل محمدی قرار دارد که ۱۴۱ هکتار از باغات بارور و مابقی به صورت نهال است، افزود: میزان تولید گل تر از اراضی زیر کشت این محصول در استان بیش از ۵۰۸ تن است که در مقایسه با سال‌های قبل افزایش چشمگیری داشته است.

وی با بیان اینکه با بیان اینکه زمان برداشت گل محمدی از اوایل خرداد ماه شروع و تا اواخر خرداد ماه ادامه دارد، بیان کرد: ارقام گل محمدی موجود استان رقم‌های مخصوص گلاب به منظور گلاب کشی و رقم مربایی جهت تهیه مربا و مارمالاد است.

مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با بیان اینکه متوسط عملکرد برگ گل محمدی در هر هکتار ۳.۶۰۰ کیلو گرم است، اضافه کرد: ارقام مورد استفاده برای کشت این محصول در سطح استان اغلب گل محمدی خوی بوده و از ارقام محلی کاشان نیز به صورت محدود برای کشت استفاده می‌شود که بیشترین سطح زیر کشت مربوط به شهرستان‌های خوی و ارومیه است.

تولید سالانه ۸۰۰ هزار لیتر گلاب از گل محمدی در آذربایجان غربی

وی با بیان اینکه سالانه بیش از ۸۰۰ هزار لیتر گلاب از گل محمدی در مناطق مختلف استان از جمله شهرستان‌های ارومیه، مهاباد، خوی و پیرانشهر استحصال می‌شود، اضافه کرد: از ۸۰ درصد محصولات برای عرق گیری، و مابقی به صورت گلبرگ خشک برای تهیه مربا و سایر مصارف خوراکی، و حدود پنج درصد به صورت غنچه خشک به منظور صادرات استفاده می‌شود.

مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با اشاره به حمایت جهاد کشاورزی از کشت این گیاه دارویی اظهار کرد: رویکرد سازمان در جهت افزایش سطح زیر کشت و تولید محصول و حفظ منابع طبیعی با حمایت از توسعه این محصول است.

وی اضافه کرد: در راستای حمایت از کشت گیاهان کم آب بر، برای توسعه سطح زیر کشت از طریق واگذاری اراضی ملی در خارج از حوضه آبریز دریاچه ارومیه، توزیع نهال یارانه دار گل محمدی در بین متقاضیان و راهنمایی فنی جهت بهبود تولید و پرداخت تسهیلات از محل کمک‌های فنی و اعتباری و صندوق توسعه محصولات باغی مورد توجه و در اولویت است.

امانی با بیان اینکه به دلیل کم توقع بودن در نیاز آبی، این گونه محصول می‌تواند در اراضی و مراتع فقیر و تخریب شده خود را با شرایط نامساعد وفق داده و از تخریب اراضی ملی جلوگیری کند ادامه داد: گل محمدی با دارا بودن مزایای بسیار، گیاهی با اهمیت برای کشور است که نیازمند تجاری سازی و مکانیزه کردن عملیات خصوصاً برداشت است.

۳ واحد فرآوری گل محمدی در آذربایجان غربی فعالیت می‌کند

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در خصوص فرآوری و برنامه‌های این سازمان در زمینه کشت گل محمدی، اظهار کرد: هم اکنون ۱۶ واحد فرآوری گیاهان دارویی در استان فعال است که از این تعداد سه واحد در زمینه گل محمدی فعالیت می‌کند.

اکبرکرامتی در گفتگو با با بیان اینکه امسال در مساحت ۱۰۰ هکتار طرح توسعه گیاهان دارویی انجام می‌شود، عنوان کرد: یکی از مهمترین گیاهان گل محمدی است که هم کشت بافت و هم در بحث نشا برنامه‌های متعددی در دست اجرا داریم.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی گفت: توسعه کشت گل محمدی با دارا بودن مزایایی از جمله ایجاد اشتغال، وجود بازارهای مطمئن جهت صادرات گلاب و اسانس، نزدیکی به بازارهای مصرف کشورهای خلیج فارس، جلوگیری از فرسایش خاک و وجود کارخانجات صنایع تبدیلی جهت خرید محصول تولیدی در داخل کشور باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.

کرامتی با بیان اینکه حمایت‌های لازم نیز برای توسعه سطح زیر کشت از طریق واگذاری اراضی ملی در خارج از حوضه آبریز دریاچه ارومیه، توزیع نهال یارانه دار گل محمدی در بین متقاضیان و راهنمایی فنی جهت بهبود تولید انجام می‌شود، بیان کرد: با توجه به نیاز کم گل محمدی به آب، این محصول می‌تواند خود را با شرایط نامساعد در اراضی و مراتع فقیر و تخریب شده وفق دهد و با بهبود بافت خاک از تخریب اراضی ملی جلوگیری کند.

پیش بینی برداشت ۱۷ تن گل محمدی از گلستان‌های شهرستان میاندوآب

مدیر جهاد کشاورزی میاندوآب نیز از پیش بینی برداشت ۱۷ تن گل محمدی از گلستان‌های شهرستان میاندوآب در سال جاری خبر داد و افزود: گیاه گل محمدی مقاوم به تنش آبی، شرایط نامساعد محیطی، آفات و بیماری‌ها و قابل کشت در خاک‌هایی با حاصلخیزی کم است. از این رو این گیاه جهت کشت در منطقه باروق شهرستان بسیار مستعد و مناسب است.

علی دیانتی امروز شنبه در بازدید از مزرعه گل محمدی واقع در روستای ساینجیق باروق با اشاره به اهمیت کشت گیاهان دارویی، اظهار کرد: در راستای پیشبرد اهداف ستاد احیا دریاچه ارومیه، توسعه کشت محصولات کم آب از برنامه‌های اولویت دار وزارت جهاد کشاورزی است.

وی خاطر نشان کرد: تاکنون نزدیک به ۷ هکتار از اراضی این شهرستان به کشت گل محمدی اختصاص یافته است و پیش بینی می‌شود امسال حدود ۱۷ تن محصول گل محمدی از مزارع این شهرستان برداشت شود.

مدیر جهاد کشاورزی میاندوآب اضافه کرد: همچنین با توجه به توسعه و ترویج کشت این محصول از سوی کارشناسان جهاد کشاورزی، در سطح ۱۲ هکتار متقاضی جدید نیز برای کشت این محصول در سال زراعی آتی اعلام آمادگی کرده‌اند.

خواص دارویی، غذایی و گیاهی گل محمدی معطرترین گل دنیا

در شهرستان خوی از گل محمدی تازه چیده شده و خشک شده آن ۳۰ نوع مربا همراه با دوشاب، شکر، گردو و کنجد تهیه می‌کنند و در تهیه مربای گل محمدی خانواده‌های خویی از شکر، دوشاب، گردو و کنجد استفاده می‌کنند.

گل محمدی و مربای آن خاصیت گرمایی دارد و در درمان بیماری‌های گوارشی و ضعف عمومی بدن از جمله در درمان اسهال، زخم معده و درمان روده و بیماری‌های قلبی مفید است.

گل محمدی که در سال ۱۳۷۴ به نام گل ملی به ثبت رسیده است. بوته گل محمدی معمولاً چند ساله بوده و زمان برداشت آن از نخستین روزهای اردیبهشت ماه آغاز و نسبت به تناوب دمای هوا و گرما در باغ‌ها و باغچه‌های مناطق گوناگون در اطراف شهر تا نیمه تیرماه ادامه داشته و در اثر گرما گل‌ها پرپر شده و به رنگ زرد تبدیل می‌شود که در این صورت قابل استفاده نخواهد بود.

کانون پرورش گل محمدی در چند دهه اخیر در شهرهای مختلف ایران به ویژه خوی، کاشان، ارومیه، ورامین و مشهد متمرکز شده و گل سرخ تولید شده در شهرستان خوی از اصیل‌ترین، بهترین و معطرترین نوع گل‌ها در دنیا محسوب می‌شود.

گل محمدی پس از باز شدن گل دوام کمی روی شاخه دارد و در صورت تأخیر طی ۲۴ ساعت رنگ آن به سفیدی گراییده و می‌ریزد، تأخیر زمان برداشت باعث افت شدید کیفیت گلاب و اسانس استحصال شده دارد.

برداشت در صبح زود و قبل از طلوع آفتاب و هوای خنک بامدادی شروع و تا قبل از گرم شدن هوا بایستی انجام و به مراکز خرید یا کارخانجات عرق گیری انتقال یابد؛ زیرا با گرم شدن هوا گل‌های چیده شده پژمرده و فعالیت‌های تخمیری در گل‌ها که اغلب روی هم انبار و فشرده می‌شوند افزایش می‌یابد.

کارشناسان معتقدند که این استان ظرفیت تولید گل محمدی را در سطح گسترده دارد و اگر بسترهای لازم برای کشت این گونه کم آب بر با توجه به خشکسالی‌های اخیر در حوضه دریاچه ارومیه فراهم شود، علاوه بر اشتغالزایی در منطقه می‌تواند به راهکاری برای مقابله با خشکسالی تبدیل شود. خبرنگار مهر