QADIN SÜNNƏTİ …

BMT-nin məlumatına görə, sünnət səbəbindən hər il 2 milyona yaxın qızın öldüyü ilə təhdid edilir Dünyada hər gün təxminən 6000 qız sünnət edildiyi bildirilir. Qadın sünnəti Afrikanın bir çox ölkəsində, xüsusən Yeni Qvineya, Misir, Efiopiya, Avstraliyada yaşayan müsəlman icmalar, Malakka komanda adaları, Braziliya, Meksika, Peru, Orta Şərq, Qərbi Asiya və Hindistanda çox yayılmışdır.
Tülin Uygurun araşdırması:
Qadın sünnəti əsasən Afrika qitəsinin mərkəzi zolağında yerləşən 30 Afrika ölkəsində tətbiq olunur. Bu bölgədəki qadınların 72-99% -i, digər Afrika ölkələrindəki bəzi etnik qrupların və qəbilələrin qadınlarının 18-72% -i sunnət ediliblər. Birləşmiş Ərəb Əmirliyindəki, Oman, İndoneziya və Malayziyanın bəzi bölgələrində, Şimali İraqda bəzi kürd bölgələrində yaşayan qadınlar arasında daha aşağı sünnət ənənəsi mövcuddur. Bundan əlavə, qadın sünnəti Avropa, Kanada, Amerika, Yeni Zelandiya və Avstraliyada görülür, çünki bu ölkələrdən gələn immiqrantlar öz ənənələrini davam etdirmək istəyirlər və qadınlara qarşı zorakılığın ən ekstremal tətbiqetmələrindən biri olaraq dünyanı narahat edən bir qadın mövzusu olmağa davam edirlər.

Ənənənin kökləri:

Misirdəki arxeoloji qazıntılar zamanı tapılan bəzi qadın mumiyaların sünnət olunduğu müəyyən edildi və qadın sünnətinin necə edildiyi, eramızdan əvvəl 1600-cü ilə aid divar rəsmlərində ətraflı təsvir edilmişdir. Bu həm də qadın sünnəti ənənəsinin qədim zamanlarda köklü olduğunun göstəricisidir. Qadın sünnətinin hələ də tətbiq olunduğu bir çox Afrika ölkəsində, xristian, müsəlman, yəhudi və monoteist dinlərə inanan qruplarda sıx sünnət təcrübəsi, sünnət ənənəsinin tarixinin monoteist ya təkallahlı dinlərdən daha qədim olduğunu və monoteist dinin seçilməsinin bu ənənənin davam etməsinə təsir göstərmədiyini göstərir.
Qadın sünnəti əsasən 3 fərqli şəkildə tətbiq olunur.
1) Tamamilə klitoris kəsimi (klitoridektomiya);
2) Klitoris ilə yaxınlıqdakı kiçik və bəzi böyük dodaqlarının kəsilməsi;
3) Klitoris ilə kiçik və böyük dodaqlar demək olar ki, tamamilə kəsilməsi, açıq yaranın xarici divarları bir araya gətirilməsi və yaranın tamamilə dikilməsi, yalnız kiçik barmaq genişliyində bir boşluqun qalması (sidik və menstrual qanaxma üçün).

Bu təcrübələrdən başqa Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı; Təcrübənin dördüncü forması olaraq qadının cinsiyyət orqanına edilən müdaxilələr, məsələn, pirsinq, xırdalanma, qırıntı, qanaxmaya səbəb olan müxtəlif bitkiləri vaginaya yerləşdirmək və ya bəzi süni icmalarda klitorisə “sünnət / sünna” adlandırmaqda daxildir.
Sünnət olunan qadınların 80-85% -ində 1-ci və 2-ci növ sünnət tətbiq olunur. Cibuti, Somali, Sudan da qadınların 98% -i Firon üslubu adlanan və sünnətin ən ağır forması olan “infibulyasiya” üsulu ilə sünnət olunur. Bundan əlavə, Misirin cənubunda, Eritreya və Efiopiyada, Qambiya, Çad, Keniya və Malinin bəzi yerlərində də bu ənənə tətbiq olunur. Bundan əlavə, bu üsulla sünnət olunan qadınlar hər doğuşdan sonra sünnət olunmalıdırlar. Doğuşu asanlaşdırmaq üçün doğuş zamanı sünnət bölgəsi ayrılan qadınlar doğuşdan dərhal sonra yenidən başlanıb tikilir. Beləliklə, qadınlar uşaq sayı qədər sünnət olunurlar və eyni ağrıları təkrar-təkrar yaşamalı olurlar.

Sünnət yaşı bölgəyə görə dəyişsə də, ümumiyyətlə Efiopiya və Nigeriyada qızlar 8 gün, Misirdə 3-8 yaş arasında, Sudanda 5-8, Somalidə 4-10 və digər ölkələrdə 13-15 yaşlarında sünnət edilir. Sünnət ümumiyyətlə cinsiyyət sahəsini keyləşdirmədən və bıçaq, ülgüc, iti şüşə parçaları, iti kənarı istifadə edilir. Yaranın bərkidilməsində akasiya ağacının dikləri, sümük dırnaqları, iynələr, heyvan tüklərindən iplər, dəri iplər istifadə olunur. Sonra qız ayağa qaldırılır və ayaqları dizdən kalçaya sıx bir şəkildə bükülür və sünnətçi ona bir neçə həftə heç bir hərəkətsiz yatmasına və yatdığı yerdə sidik və nəcis yerinə yetirməsinə icazə verir. Sünnətçidən başqa qızın ətrafına toplaşan qadınların bəziləri qızın qollarını və ayaqlarını möhkəm tutur, bəziləri tərpənməməsi üçün çiyinlərinə basırlar. Dilinin udulmaması və ya dişləməməsi üçün qızın ağzına bir bez və ya çubuq qoyulur; Qışqırıqları yatırtmaq üçün digər qadınlar def mahnılarını oxuyur və yüksək səslə oxuyurlar, həm də xoş arzular edirlər.

Sünnət deyildiyində  ağla kişilər gəlsə də, dünyada 150 milyon sünnət edilmiş qadın yaşayır. Üstəlik, hər 11 saniyədə bunlara yeni bir qadın əlavə olunur. Məqsəd qadınların cinsəlliyinə və özgür yaşamına hakimiyyət etməkdir. “Terre des Femmes” təşkilatı, qadınlarda aybaşı və doğuş zamanı normal ağrılardan daha çox əziyyət çəkən, cinsi əlaqədən zövq almalarına mane olan və hətta ölümlərinə səbəb olan bu “ənənə” ilə mübarizə aparır.

Necə tətbiq olunur?

Qadınlar müxtəlif yollarla sünnət olunurlar. Bəziləri yalnız öz prepus ilə birlikdə klitorlarını kəsdilər. Bunun daha ağır versiyası, kiçik və böyük dodaqlarının bir hissəsini kəsməkdir. Ən qəddar və təəssüf ki, ən çox yayılan üçüncü bir sünnət növü var. Biz bunu infibulyasiya adlandırırıq. Əməliyyatda qızların demək olar ki, bütün kiçik və böyük dodaqları klitoris və prepus ilə birlikdə kəsilir, sonra açıq yaranın xarici divarları bir-birinə yapışdırılır və yalnız sidik və menstrual qanaxmanın axacağı kiçik barmaq genişliyində bir çuxur buraxır.

Hansı yaşlarda tətbiq olunur?

8-14 yaş arası hər bir qıza tətbiq olunur. Bu mədəniyyətlərdə, evlənmək üçün gənc bir qızın sünnət olunması və ya ər tapa bilməməsi vacibdir. Bəzi ailələr hətta qızlarının “başlıq” pullarını cinsiyyət orqanının ölçüsünə görə təyin edirlər. Sünnətdən sonra qızların qadın olduqlarına inanılır. Bir çox mədəniyyətdə qızın sünnəti ailəsi və qohumları tərəfindən qeyd olunur.

Bu sünnətin nə ziyanı var?

Sünnət zamanı qızlar qan itirmədən ölə bilər. Əməliyyat zamanı qızlara narkoz verilmir, çəkdikləri ağrı təsvir edilməzdir. Qarın alt hissəsindəki sonsuzluğa səbəb ola bilər və eləcədə xüsusən sidik yollarında və yumurtalıqlarda xroniki iltihablar,.. Cinsi əlaqədə olduqda və doğuş zamanı menstrual qanaxmada qanın axa bilmədiyindən dəhşətli ağrı çəkirlər. Bir çox qadın uşaqlarını dünyaya gətirərkən hətta ölə bilər. Sidik kisəsi zədələnmiş qadınlar sidik saxlaya bilmirlər. Həm də alətlər steril olmadığından və bir çox qız uşağına eyni anda kəsildiyi üçün HİV mikrobu ötürülə bilər.

Niyə qızları sünnət edirlər?
Qadının sünnət edildiyi zaman bakirə olaraq nikaha girəcəyi düşünülür. Bu cəmiyyətlər, qadının cinsi istəklərinə orqanlarını çıxarmadan tab gətirəcəyini inanmayaraq məhz buna görə evlənəndə sadiq bir həyat yoldaşı ola bilməyəcəyini bu dəhşət verici əməliyyatla qaranti edirlər. Başqa sözlə, patriarxal cəmiyyət qadının cinsiyyətini idarə edir və bədəni üzərində mütləq şəkildə hökm sürür.

Qadın sünnəti ilə təhdid olunan qızların sayı azalmaqdadır
Mətbuat Mərkəzi (2/2013)
UNFPA və UNICEF səyləri sayəsində ənənənin qarşısını almaq işini sürətləndirməyə çağırdılar. New York, 6 Fevral 2013 “Qadın sünnətinə qarşı sıfır tolerantlıq günü” elan oldu. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının açıqladığı yeni məlumatlara görə, Qadın Sünnəti ilə təhdid edilən qızların sayı bun tıtbiqdən sonra azalmışdır.
Mövcud məlumatlara görə, qadın sünnət təcrübəsi ümumiyyətlə azalır və yeni məlumatlara görə, həyati təhlükə tətbiq edən qadın sünnəti təhlükəsi altında olan qızların sayı azalır.
Qadın sünnətinin cəmləndiyi 29 Afrika və Orta Şərq ölkələrində orta rəqəmləri nəzərə alsaq, bu tətbiqə məruz qalan 45-49 yaş qrupundakı qadınların nisbətinin 53 faiz olduğu, 15-19 yaş qrupundakı qızların nisbətinin isə yüzdə 36 olaraq qaldığı təxmin edilir. Eniş bəzi ölkələrdə xüsusilə təəccüblüdür. Məsələn, Keniyada 45-49 yaşlı qadınlarda 15-19 yaşlı qızlara nisbətən bu praktikaya üç dəfə çox rast gəlinir.
YUNİSEF-in icraçı direktoru Entoni Leyk dediyinə görə: “Bu irəliləyiş qadın sünnətinə son qoymaq mümkün olduğunu göstərir. Qadın sünnəti, öz başına gələn böyük bir səhvdir. Bu təcrübəni sona çatdırmalıyıq ki, milyonlarla qız və qadın sağlam həyat sürsün və bunu edə bilək. ”
UNİCEF-in bu son hesablamaları göstərir ki, bu 29 ölkədə ən azı 120 milyon qız və qadın Qadın Sünnətini yaşayır. Bugünkü tendensiyaları nəzərə alaraq, 15 yaşdan kiçik 30 milyon qızın risk altında olduğunu söyləmək olar. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Əhali Fondu (UNFPA) və UNICEF-in Qadın Sünnətinə dair Birgə Proqramı, qızların və gələcək nəsillərin qadın sünnətinə məruz qalmaması üçün səy göstərərək irəliləyir.
Yeni hesablamalar, BMT Baş Assambleyasının 2012-ci ilin dekabrında yekdil qərarından sonra vəziyyəti əks etdirir və üzv dövlətləri qadınların sünnət edilməsini tamamilə ləğv etmək üçün səylərini artırmağa dəvət etdi.

UNFPA-YUNİSEF-in Qadın Sünnəti üzrə Birgə Proqramı yaradıldığı gündən bəri, təxminən 10,000 icma, 15 ölkədə təxminən 8 milyon insanın yaşadığı bu əməliyyatdan imtina etdi. Keçən il, Afrikanın müxtəlif yerlərindən cəmi 1775 icma Qadın Sünnət Tətbiqinə son vermək qərarına gəldiklərini ifadə etdi.
Bu əməliyyatın yayğın olduğu ölkələrdə də münasibət dəyişir. Məsələn, bu təcrübə ilə təxminən 90 faiz qız və qadın sünnət olunduğu Misirdə, 15-49 yaşlarında evli qadınlar arasında Qadın Sünnətinə son vermək istəyənlərin nisbəti 1995-2008-ci illərdə 13% -dən 28% -ə yüksəldi.UNFPA Baş direktoru Dr. Babatunde Osotimehinin fikirləri belədir: “Daha çox  qadın və qızlar mücadilə edərək ayrı-seçkilik və zorakılıqa, cinsi təziqə və reproduktiv sağlamlıq və reproduktiv hüquqları dövrlərini aradan qaldırmaqa cəhd edərək beləliklə  insan hüquqlarının inkişafı və qorunması üçün bir açardır rolunu ifa edə bilər. Hökumətlər və vətəndaş cəmiyyəti ilə birlikdə, UNFPA və UNİCEF, qadın sünnətinin sona çatması üçün insan hüquqlarına əsaslanan və mədəni həssas yanaşmanı uğurla həyata keçirməlidir. ”
UNFPA və UNICEF Baş Direktorları Baş Assambleyanın qətnaməsində əksini tapan siyasi iradənin konkret tədbiqi təqdirdə, qadın sünnətinin, qız və qadınların hüquqlarının ciddi şəkildə pozulması deməkdir. BMT-nin qətnaməsini bir daha xatırladaraq, Baş direktorlara görə bu yolda mübarizə cəmiyyətdə, ölkədə, bölgədə və beynəlxalq səviyyədə müsbət sosial dəyişikliyi təşviq edən əlaqələndirilmiş bir yanaşma tələb eder.
.