محمد علی‌مرادی و مستند «بچه‌های دریاچه»
محمد علی‌مرادی، مستندساز جوان ایرانی که تمرکز اصلی کارهایش روی موضوعات اجتماعی-فرهنگی و محیط زیست است، در آخرین مستند خود با عنوان «بچه‌های دریاچه» به تاثیر خشک شدن دریاچه ارومیه بر سلامتی مردم روستاها و مناطق نزدیک به این دریاچه پرداخته است.
در این مستند که حدود هشت دقیقه است، به تغییرات و خشک شدن دریاچه ارومیه در طول ده سال و تاثیری که بر سلامتی انسانها به ویژه شیوع سرطان گذاشته، پرداخته می‌شود.
کارگردان «بچه‌های دریاچه» به ویژه به روستاهای مابین شهرهای آذرشهر و عجبشیر مانند زینت‌لی، کوخارلو، آغ‌گنبد، گمیجی و چند منطقه دیگر رفته و در آنجا با کسانی گفتگو کرده که تحت تاثیر نمکهای بازمانده از خشک شدن دریاچه ارومیه به بیماریهای مختلف تنفسی، روده‌ای، معده، سرطان و غیره مبتلا شده و با آن درگیر هستند. برخی از بیماران نیز به همین دلیل جان باخته‌اند.
سازنده این مستند در گفتگو با خبرنگار آناتولی با بیان اینکه آمار رسمی از تاثیر نمک دریاچه ارومیه بر میزان بیماری‌ها منتشر نشده است، اظهار داشت: سال 1390 اولین تصاویر را از روستای زینت‌لی گرفتم، روستایی که از سه طرف توسط دریاچه ارومیه احاطه شده و برای همین جزو اولین جاهایی بود که با آثار و عواقب خشکسالی دریاچه درگیر بود. آن‌زمان با چند تن از اهالی این روستا گفت‌و‌گو کردم و آن‌ها جلوی دوربینم از تاثیر این فاجعه بر بیکاری، مهاجرت و کشاورزی و زندگی روزمره‌شان گفتند و من بخش‌هایی از این تصاویر را در مستند اکیزلر استفاده کردم.
وی افزود: پس از آن در سال‌های بعد هم به این روستا سر زدم و مستند‌های کوتاه و گزارش دیگری را از این روستا تهیه کردم. در این میان، متاسفانه چند نفر از اهالی این روستا که قبلا با آن‌ها گفت‌و‌گو کرده بودم جان‌شان را از دست داده بودند، همگی به یک علت مشخص؛ سرطان.
علی‌مرادی که پیشتر نیز فیلمهایی مرتبط با دریاچه ارومیه از جمله «اکیزلر» را ساخته با بیان اینکه پس از 10 سال دوباره برگشته به زینت‌لی و با کودکانی همراه شده که رویاهایشان را بر شوره‌زار می‌کشند، گفت: رویاهایی که شاید هیچ‌وقت رنگ واقعیت نگیرند. رویاهای امروز آن‌ها واقعیت زندگی گذشته در این روستا بود، زمانی قبل از فاجعه که دریاچه ارومیه آب داشت. یکی از آن‌ها پسری است که 10 سال قبل همراه پدر فیلم او را گرفته بودم، پدری که به‌خاطر سرطان جان باخته و او با مرور فیلم‌های من یاد او را زنده می‌کند. می‌گوید به ما گفته‌اند طوفان نمک که شد بیرون نروید خطرناک است و سرطان می‌آورد. این‌جا پیر و جوان دارند به‌خاطر سرطان جان خود را از دست می‌دهند و طی این ده سال تنها بر تعداد سنگ‌قبرهای روستا افزوده شده است. آیا افزایش سرطان هم از عواقب خشکسالی دریاچه ارومیه است؟!
این مستندساز درباره اینکه آیا تحقیق علمی درباره اثرات نمک دریاچه ارومیه شده است یا خیر نیز گفت: می‌دانم که ریزگردهای نمکی سمی‌اند، اما دلیل اینکه چرا تا به حال کار تحقیقاتی و علمی در این‌باره انجام نشده و یا اگر شده چرا نتایج آن به طور شفاف منتشر نشده را نمی‌دانم. در این چند سال برخی کارشناسان افزایش سرطان، بیماریهای پوستی و ریوی را یکی از نتایج خشکسالی دریاچه ارومیه خوانده‌اند و در مقابل مسئولین اغلب از در تکذیب درآمده‌اند. در زینت‌لی اما مردم مطمئن‌اند سرطان یکی از نفرین‌های دریاچه خشک ارومیه است، نفرین طبیعت که ابتدا گریبان آن‌ها را گرفته و حالا دیگر مسئله بر سر مرگ و زندگی است.
