مقاصد اصلی در پس توافقنامه 25 ساله ایران و چین

یونس شاملی
اخیرا متن پیشنهادی یک توافقنامه میان ایران و چین در مطبوعات منتشر شده و مقامات رسمی ایران در خصوص این توافقنامه اظهار نظرهای متفاوتی کرده اند. با نگاهی به متن این پیشنویس توافقنامه در مناسبات دو کشور ایران و چین همه زمینه ها برای فعالیت مشترک باز است و شاید بشود گفت که از سیر تا پیاز در این توافقنامه همکاری گنجانده شده است. اما هیچ جزئیاتی در این توافقنامه به چشم نمی خورد و هیچ عدد و ارقامی برای این معاملات و یا همکاریها در این توافقنامه ذکر نشده است.
عمده ترین بخش مورد بحث در این توافقنامه توسعه در حوزه نفتی، گاز و صنایع پتروشیمی است که ظاهرا بنا به اظهارات مقامات جمهوری اسلامی عایدات مالی سریع الوصولی برای جمهوری اسلامی در پی خواه داشت. این خود شاید یکی از دلایل اصلی عقد قراردادهایی از این نوع باشد که بخشی از اقتصاد و صنایع کشور را به مدت 25 سال به یک قدرت استعماری تسلیم میکند. خود همین زمینه، یعنی نیاز دولت ایران به پول هم گویا و هم معنی داراست. نیاز جمهوری اسلامی به پول، نتیجه تحریم های اقتصادی و بویژه تحریم نفتی است که مصارف اصلی بودجه دولت و حتی بخش نامعلوم و محرمانهء بودجه ایران را تامین میکند. استمرار این وضعیت میتواند برای حیات جمهوری اسلامی بسیار زیانبخش بوده و حتی هزینه های سنگین سیاسی به جمهوری اسلامی وارد کند.

بخشی از اپوزیسیون راست و مرکز نابخردانه توافقنامه اخیر میان ایران و چین را با قرارداد ترکمنچای مقایسه میکنند و آن را نشانهء از دست دادن بخشی از کشور تلقی میکنند. این در حالیست که قرارداد ترکمنچای بر زمینه و نتیجه یک جنگ نابرابر میان بخش آذربایجان اردوی ایران با روسیه به وقوع پیوسته و این اردوی به رهبری عباس میرزا قهرمانانه جنگیده و مقاومت کرده است. و در نتیجه شکست اردوی ایران در مقابل روسیه قرارداد ترکمنچای امضاء شده است. اما توافقنامه 25 ساله اخیر میان جمهوری اسلامی ایران با چین بر بنیاد بقا یک رژیم ارتجاعی و جنایتکار تنظیم شده است و نه تنها نتیجهء هیچ شکستی نیست، بلکه جمهوری اسلامی برای بقاء و استمرار حیات خود به این نوع قراردادهای ننگین تمکین میکند.

بخش عمده دیگری که در خصوص این توافقنامه بحث و جدل میشود، استقرار نیروی نظامی چین در بخش جنوبی ایران است. در زمانیکه مدام شاهد گسترش تحریم های اقتصادی و حتی نظامی علیه ایران هستیم، رژیم به تدریج نه تنها خود را در تنگنای این تحریم ها می بینید، در عین حال خبر مداخله و یا حمله نظامی از سوی آمریکا و یا اسرائیل مثل شمشیر دمکلوس بر بالای سر رژیم جمهوری اسلامی ایران رعب و وحشتی جدی را برای رژیم فراهم آورده است. و جمهوری اسلامی برای تامین بقاء و امنیت خویش بسوی بستن قراردادهایی میرود که بتوانند جدا از جلب کسری مالی دولت، بتواند امینت و بقاء رژیم خود را نیز تامین کند. در این میان و در مقابل توانایی نظامی آمریکا، اسرائیل و احیانا کشورهای اروپا که در شرایط محتمل جنگی همواره در کنار آمریکا قرار میگیرند، از کشور چین طلب مدد و یاری جوید و برای این مقصود زیر توافقنامه هایی امضاء کند که منافع عمومی کشور و مردم در آن را به مخاطره بیافتد.

با وجود اینکه توافقنامه مورد بحث حاوی هیچ رقم و عددی نیست، اما اظهارات مقامات رسمی کشور در خصوص این توافقنامه بسیار سهمگین و نگران کننده است. این نگرانی نیز جدا از تحمیل یک قرارداد بلند مدت به کشور، اساسا استمرار حیات رژیم جمهوری اسلامی و در عین حال تامین امنیت این رژیم را در مقابل تهدید نظامی خارجی تامین میکند. به بیانی دیگر نگرانی برای مردم آنچنان هم بی دلیل نیست و جمهوری اسلامی با روی آوردن به این قرارداد با قدرت نوظهور چین نه تنها برای مردم ایران مسئله ساز خواهد شد بلکه حتی میتواند امنیت جهانی را به دلیل افزایش تنش میان شرق و غرب به خطر بیاندازد.
20200720