۹۴۸ماه زندان و ۱۱۰۱ ضربه شلاق، سهم کنشگران مدنی آذربایجان در سال ۱۴۰۰
در سال ۱۴۰۰ و در چهل‌وسومین سال از به قدرت رسیدن جمهوری اسلامی، این حکومت کماکان از سرکوب به عنوان مهمترین ابزار بقای خود به گسترده‌ترین شکل ممکن استفاده کرد. در این سال کنشگران آذربایجانی سالی سخت و پر حادثه‌ای را از سر گذراندند.
در این گزارش سالانه، تنها داده‌هایی مورد استفاده قرار گرفته‌اند که نگارنده به طور مستقل امکان تایید آن‌ها را دارد. هرچند ممکن است گستره‌ی سرکوب فعالان مدنی آذربایجانی توسط جمهوری اسلامی در سال ۱۴۰۰، به‌مراتب بیش از داده‌های استفاده شده در این گزارش باشد.
سرکوب کنشگران مدنی آذربایجانی توسط حاکمیت در سال ۱۴۰۰، از آخرین روزهای اسفند سال گذشته آغاز شد و «میرموسی ضیا گرگری» فعال مدنی ساکن نقده (سولدوز) و «مختار ابراهیمی» نویسنده و کنش‌گر اهل شهرستان مراغه، مجموعاً به ۱۱ سال حبس تعزیری محکوم شدند.
در سال ۱۴۰۰، دست‌کم ۱۲۹ کنش‌گر مدنی، نویسنده، روزنامه‌نگار، دانشجو، شاعر و هنرمند آذربایجانی بازداشت و یا به نهادهای امنیتی و قضایی احضار شدند. در این سال، نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران، دست‌کم ۸۲ فعال مدنی تُرک (آذربایجانی) را بازداشت کردند. ۷۱ مورد از این بازداشت‌ها، بدون ارائه حکم قضایی و به شکل بازداشت فراقانونی اتفاق افتاد و دست‌کم در ۵۳ مورد، بازداشت با اعمال خشونت همراه بود.
در سال ۱۴۰۰، ۶۳ تن از فعالان مدنی آذربایجانی به دادگاه احضار شدند. در دادگاه‌های برگزار شده در این سال نیز ۴۹ تن مجموعا به تحمل ۹۴۸ ماه زندان و ۱۱۰۱ ضربه شلاق و ۱۰۹ میلیون و چهارصد هزار تومان جزای نقدی محکوم شدند. «حمید منافی نادارلی» و «بهنام شیخی»، زندانیان سیاسی محبوس در زندان اوین نیز با پایان دوران حبس دو ساله خود، هر کدام برای تحمل دو سال تبعید به شهرهای ازنا و مسجدسلیمان اعزام شدند.
در سال ۱۴۰۰، نقض حقوق زندانیان و استفاده از شکنجه در زندان‌های جمهوری اسلامی تداوم یافت. در این سال، ۱۶ مورد اعتصاب غذا در اعتراض به عدم رعایت حقوق زندانیان و یا برای مطالبه‌ی توسعه قوانین مدنی در ایران، توسط زندانیان سیاسی آذربایجانی انجام شد. در یکی از تاثیرگذارترین حوادث این سال، در بحبوحه تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران و تُرکی صحبت‌کردن نامزدهای تایید صلاحیت شده در مناظره‌های تلویزیونی برای جذب آرای شهروندان تُرک، ۸ تن از زندانیان سیاسی آذربایجانی به شکل دسته‌جمعی دست به اعتصاب غذا زدند. «عباس لسانی»، زندانی سیاسی محبوس در زندان مرکزی اردبیل، از صبح روز ۲۲خرداد۱۴۰۰، در اعتراض به عدم اجرای اصل تفکیک جرایم در زندان اردبیل و انتقال زندانیان جرایم خطرناک به بند زندانیان سیاسی این زندان، دست به اعتصاب‌غذا زد و هفت تن از زندانیان سیاسی محبوس در زندان‌های اردبیل و اوین در حمایت از مطالبات او اعتصاب غذا کردند.
سال ۱۴۰۰ را می‌توان سال سرکوب روزنامه‌نگاران و نویسندگان آذربایجانی نامید. «مختار ابراهیمی»، نویسنده و کنش‌گر اهل شهرستان مراغه به ۱۰ سال زندان محکوم شد. «اکبر نعیمی»، نویسنده و فعال حقوق بشر ساکن شهرستان «خوی»، توسط نیروی های امنیتی بازداشت و برای تحمل ۹ سال و هشت ماه حبس تعزیری صادر شده علیه وی، به زندان اوین منتقل شد. نیروی انتظامی، «مجتبی دهلی»، فعال رسانه‌ای و کنش‌گر محیط‌‌زیست ساکن زنوز را بازداشت کرد. «اکبر آزاد»، نویسنده ساکن تهران برای اجرای حکم دو سال زندان و دو سال تبعید بازداشت شد. «روزبه پیری»، روزنامه‌نگار و مترجم ساکن تبریز به علت اطلاع‌رسانی درباره عوارض جسمی ناشی از ضرب‌وجرح و شکنجه برادرش توسط نیروهای بسیج، به جزای نقدی محکوم شد. پیری در این سال در پرونده‌ای دیگر به ۳ و هشت ماه زندان محکوم و بهمن‌ماه ۱۴۰۰ برای اجرای حکم بازداشت و به زندان تبریز منتقل شد. نیروهای امنیتی «فرهاد روزبان»، روزنامه‌نگار و مدیر مسوول پایگاه خبری تحلیلی سولدوز خبر را در شهر نقده (سولدوز) بازداشت کردند. «عیسی یگانه»، روزنامه‌نگار و نویسنده ساکن نقده به پلیس امنیت و اطلاعات این شهرستان احضار و بازجویی شد. «ابوالفضل پورحسین‌قلی»، مدیرمسئول کانال خبری سئحراما و «آرش شادمند»، عکاس و خبرنگار این رسانه، به دلیل انتشار خبر کودک‌آزاری جنسی یک معلم بسیجی در شهرستان اهر بازداشت شدند. «ابراهیم رشیدی» (ساوالان)، پژوهش‌گر و روزنامه‌نگار ساکن مشکین‌شهر به دلیل انتشار یادداشتی درباره یک حادثه تاریخی، احضار شد و «منوچهر آقایی»، سردبیر پایگاه خبری میاندوآب پرس، برای سپری کردن دوران هشت ماه حبس تعزیری خود راهی زندان میاندوآب (قوشاچای) شد.
