کدهای خامنهای درباره انتخابات و نامزدها
سخنرانی ۱۴خرداد رهبر جمهوری اسلامی، ازجمله مهم‌ترین سخنرانی‌های او است و از‌این‌رو برخی انتظار داشتند که او تکلیف انتخابات ریاست‌جمهوری را مشخص کرده و نامزد مطلوب خود را نیز معرفی کند.
پیش از این سابقه داشته که خامنهای در سخنرانی‌های خود کدهایی داده و نامزد مطلوب را برای حامیانش معرفی کرده است.
با‌این‌حال رهبر جمهوری اسلامی برخلاف سخنرانی سال‌های گذشته و انتظارها، به موضوع انتخابات به‌صورت اجمالی پرداخت. هرچند او کلید‌واژه‌هایی را درباره نامزدها بیان کرد، اما این کلیدواژه‌ها قابلیت تفسیر فراوان دارد و هریک از نامزدها می‌توانند آن را به خود نسبت دهند.
احتمال دارد که خامنهای در روزهای آینده نیز درباره انتخابات سخن بگوید، اما فعلا ترجیح داده که پیش از تایید صلاحیت نامزدها، به همین‌قدر قناعت کند.
***
«تثبیت عمق راهبری»، اولویت اصلی
رهبر جمهوری اسلامی، «فعّال، پُرکار، آگاه و معتقد به مبانی انقلاب» را شرایط مطلوب خود برای ریاست‌جمهوری برشمرد و مهم‌تر از آن‌ها، خواستار انتخاب رییس‌جمهوری شد که «تثبیت عمق راهبردی» نظام را در اولویت خود قرار دهد.
عبارت «عمق راهبردی» در دوره‌های مختلفی در سخنان خامنهای تکرار شده و موضوع جدیدی نیست. با‌این‌حال پس از پرتاب موشک و پهپاد به اسراییل و نقش گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی پس از جنگ در غزه، این موضوع اهمیت خاصی یافته است. در این میان اما از «علی لاریجانی» گرفته تا «سعید جلیلی»، می‌توانند خود را مصداق این سخنان معرفی کنند.
عبارت «فعّال، پُرکار، آگاه و معتقد به مبانی انقلاب» نیز، می‌تواند مورد استفاده چهره‌هایی چون «محمد‌باقر قالیباف» قرار گیرد. نامزد شدن قالیباف در روز آخر و پس‌از این سخنان نیز، شاید با این هدف انجام شده است.
خامنهای در سخنان خود همچنین تلاش کرد سطح منازعات در انتخابات ریاست‌جمهوری کاهش دهد و گفت که «بدگویی کردن، تهمت زدن، لجن‌پراکنی کردن، کمکی به پیشرفت کارها نمی‌کند، به آبروی ملّی هم لطمه می‌زند.»
او تاکید کرد که «صحنه انتخابات صحنه عزّت و حماسه است» و «صحنه کش‌وواکش برای به دست آوردن قدرت نیست.» این سخنان درحالی بیان شده که نوع مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری مشخص نیست.
خبرگزاری «تسنیم» نوشته بود که مناظرات انتخاباتی برگزار خواهد شد، اما «برنامه‌ریزی‌ها و طراحی‌ها به گونه‌ای پیش می‌رود تا بی‌اخلاقی‌های سیاسی و انتخاباتی اتفاق نیفتد.» با‌این‌حال مناظره‌ها در هر شکلی، باعث تنش خواهد شد و رهبر جمهوری اسلامی تلاش کرده حداقل از حرارت آن بکاهد.
کدهای خامنهای در انتخابات گذشته
رهبر جمهوری اسلامی در دوره‌های مختلف کدهایی داده که براساس آن، نامزد مطلوب او مشخص شده است. این کدها گاهی اعتراض برخی نامزدها را به‌همراه داشته است. اوج این کدها در ۲خرداد۱۳۷۶ بود که او بارها به‌صراحت، کدهایی در حمایت از «علی‌اکبر ناطق‌نوری» داد.
سخنان خامنهای در سال ۱۳۸۸ در سفر به استان کردستان نیز، اعتراض دیگر نامزدها را به‌دنبال داشت. او ازجمله گفته بود: «می‌بینید اگر چنانچه رییس‌جمهوری شور و نشاط و شوق و اراده داشته باشد، چه خدمات بزرگی را برای این کشور انجام می‌دهد.» این سخنان از نگاه دیگر نامزدها، کدی برای انتخابات دوباره «محمود احمدی‌نژاد» بود.
در جلسه نمایندگان نامزدها با رهبر جمهوری اسلامی پس از برگزاری انتخابات سال ۱۳۸۸، «داوود دانش‌جعفری»، نماینده ستاد «محسن رضایی»، خطاب به خامنهای گفت که او در صحبت‌های خود در کردستان از یکی از کاندیداها جانبداری کرده است.
خامنهای نیز در پاسخ گفت که آن سخنان «به‌هیچ‌وجه جانبداری از کسی نبود.البته من اصولی را دارم که این اصول را از قبل انقلاب داشته‌ام و همچنان دارم و تا آینده هم حفظ می‌کنم. از این اصولم هم عقب‌نشینی نمی‌کنم.»
در انتخابات سال ۱۳۸۴ نیز سخنان خامنهای در کرمان، تعبیر به حمایت از احمدی‌نژاد شده بود. او خواستار انتخاب رییس‌جمهوری «کارآمد، با کفایت، بانشاط، مومن به ملت و اهداف متعالی امام و انقلاب» شده بود.
رهبر جمهوری اسلامی در ۱۴خرداد۱۳۸۴ نیز گفت: «ملت ایران در ۲۷خرداد، اختیار و سرنوشت کشور را برای ۴ سال به دست کسی می‌سپارد که می‌تواند با استفاده از اختیارات بسیار وسیع قانونی و امکانات بی‌نظیر کشور، مشکلات مردم را حل کند و یا اینکه خدای ناکرده با غفلت و بی‌توجهی، جامعه را متوقف سازد و یا حتی به عقب ببرد. به همین علت، این انتخابات اهمیت فراوانی دارد.»
او در ۱۴خرداد۱۴۰۰، توقعات خود از نامزدها را بیان کرده بود. در این سال البته تکلیف انتخابات با رد صلاحیت لاریجانی به‌نوعی مشخص شده بود و نیازی به کدهای رهبر جمهوری اسلامی وجود نداشت. با‌این‌حال، او از دو سال پیش اما دولت «جوان و انقلابی» یا «دولت جوان و حزب اللهی» را، مطلوب خود شمرده بود.
او روز ۱خرداد۱۳۹۸ گفته بود: «اگر شما جوانان زمینه را برای روی کار آمدن دولت جوان و حزب‌اللهی فراهم کنید، غصه‌های شما تمام می‌شود و این غصه‌ها فقط مخصوص شما نیست.» خامنهای سپس گفت که «دولت جوان و حزب‌اللهی» به این معنا نیست که «مثلا رییس این دولت یک جوان سی‌ودوساله باشد، بلکه یعنی دولت سرپا، بانشاط، آماده و در سنین کار و تلاش باشد.»
رهبر جمهوری اسلامی در سخنان امروز خود همچنین گفت که اگر انتخابات «با خوبی و شُکوه و عظمت برگزار شود، یک دستاورد بزرگ برای ملت ایران است. [اینکه] بعد از این حادثه تلخ، مردم جمع شوند با آرا بالا مسوول بعدی را انتخاب بکنند، انعکاس این در دنیا انعکاس فوق‌العاده‌ای است.»
خامنهای در سال‌های اخیر کمتر بر روی مشارکت بر انتخابات تاکید کرده است.
او پیش‌از این عبارت‌های خاصی را برای شرکت در انتخابات به کار برده بود که برخی جنجال برانگیز شد. ازجمله در سال ۱۳۹۲ گفته بود: «ممكن است كسی به‌دلیلی نخواهد از نظام اسلامی حمایت كند، اما از كشورش كه می‌خواهد حمایت كند؛ همه باید بیایند.»
او در سال ۱۳۹۴ نیز حتی از «کسانی که نظام را قبول ندارند» خواست «برای حفظ اعتبار کشور» در انتخابات آتی شرکت کنند.
در انتخابات مجلس یازدهم و پس‌از آن اما، حکومت استراتژی «مشارکت کم-نتیجه مطمئن» را دنبال کرده است. اینک نیز تصور این است که پس از مرگ «ابراهیم رئیسی»، توجه به انتخابات تا حدودی جلب شده و این باعث خواهد شد که میزان مشارکت از انتخابات ۱۴۰۰ بالاتر برود.
احسان مهرابی
روزنامه‌نگار
