کاهش سن مهاجرت نخبگان ایرانی؛ فرار دانشآموزان تیزهوش
رسانههای ایران از رسیدن «موج مهاجرت نخبگان» کشور به مقطع «دانشآموزی» هشدار دادهاند و مینویسند که دانشآموزان «عاقبت نخبگان دانشگاهی» را به چشم دیدهاند و «رفتن را به ماندن» ترجیح میدهند.
روزنامه «رسالت» چاپ تهران در شماره روز دوشنبه بیست و سوم خردادماه خود با استناد به «شواهد و مستندات» گزارش داده است که مهاجرت نخبگان به خارج از کشور «افزایش یافته» و علاوه بر رفتن «برگزیدگان کنکورهای سراسری و المپیادهای علمی»، دانشآموزان «تیزهوش و استعدادهای برتر» نیز برای ادامه تحصیل، «جلای وطن می کنند.»
این رسانه نزدیک به حزب موٰتلفه اسلامی و محافظهکاران سنتی حکومت ایران در ادامه مطلب خود، ادعای «معکوس شدن مهاجرت نخبگان و بازگشت آنها به ایران» را غیرواقعی دانسته و افزوده است که مهاجرت دانشآموزان سبب «گسترش دایره خروج استعدادهای برتر ایرانی» به خارج از کشور شده است.
بر پایه آمار منتشر شده در دهم خردادماه از سوی «رصدخانه مهاجرت ایران» که زیر مجموعه دانشگاه شریف تهران است و با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ایران فعالیت میکند، بیش از «۴۰ درصد» از اساتید، دانشجویان، محققان، پزشکان، پرستاران، و فعالان استارتاپی در حوزههای مختلف «میل به مهاجرت» دارند و اکثر آنها «مشکلات کشور» را از دلایل عمده این تمایل و تصمیم خود اعلام کردهاند.
روزنامه رسالت در بخشی دیگر از گزارش خود با عنوان «کاهش سن جذب نخبگان» ضمن اشاره به این که «دبیرستانیها در سودای ادامه تحصیل، به مهاجرت گرایش پیدا کردهاند»، نوشته است که ادامه یافتن این روند میتواند ایران را «ظرف چند سال آینده» با «بحران کمبود نیروی انسانی متخصص و ماهر» مواجه کند.
میثم لطیفی، رئیس سازمان اداری و استخدامی جمهوری اسلامی ایران، سوم خردادماه گفته بود که «نظام اداری ایران» در حال «تهی شدن» از وجود «نخبگان» است و علت آن را نبود عرصه برای «خودشکوفایی انسانهای نخبه» در کشور دانسته بود. از سوی دیگر، رئیس مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش نوزدهم خردادماه در نامهای به ادارهکل کنسولی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، خواستار ورود این وزارتخانه به فعالیت و تبلیغات «موسسات آموزشی خارجی» در ایران برای «پذیرش دانشآموز» شده بود.
مهدی فیاضی در این نامه مدعی شده بود که موسسه «یونس امره» مستقر در تهران با کمک بنیاد معارف ترکیه، اقدام به «برگزاری امتحان برای بورسیه دانشآموزان در مدارس ترکیه» کرده است و «نخبهترینها» را برای رفتن به تحصیل در کشور ترکیه، بورسیه میکند.
شدت گرفتن موج مهاجرت نخبگان و یا متخصصان در برخی حوزهها چنان چشمگیر شده که حتی در برخی نهادهای حاکمیتی نیز مورد توجه قرار گرفته تا آنجا که سیزدهم آبانماه ۱۴۰۰ حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در نامهای به آیتالله علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، از «کاهش تعداد نیروهای کادر تخصصی درمان» همزمان با «افزایش درخواست مهاجرت پزشکان به خارج از کشور» ابراز نگرانی کرده بود.
روزنامه «ایران» چاپ تهران بیست و یکم خردادماه نوشت یک مؤسسه فرهنگی ترکیه شانزدهم خرداد در تهران آزمونی را برای «بورسیه دانشآموزان ایرانی در ترکیه» برگزار کرد که «حتی گفتهشده از مناطق کمبرخورداری از جمله استان سیستانوبلوچستان» برای شرکت در این آزمون حضور داشتهاند.
بیست و ششم آبانماه ۱۴۰۰ همزمان با انتشار گزارشهایی در مورد افزایش یافتن مهاجرت و «فرار مغزها» از ایران، رهبر جمهوری اسلامی از روند مهاجرت نخبگان انتقاد کرده بود و برخی افراد در دانشگاهها را «عناصری» دانسته بود که به گفته او، جوانان را نسبت به آینده مایوس و به «ترک کشور» تشویق میکنند.