پیام تورک: گونئیین چیلپاق اوزو
پیام تورک ۱۳۶۹-جی ایلده موغان بؤلگه‌سینده یئرله‌شن بیله‌سووار شهرینین یاخینلیغیندا بیر کندده دونیایا گلیب. ۱۱ اوشاقلی بیر عایله‌نین سون‌بئشیگی اولان پیام حال-حاضیردا آناسی ایله بیرلیکده اردبیل شهرینده یاشاییر. او، ایراندا موسیقی قاداغالاری و چتینلیک‌لرینه باخمایاراق آیاقدا قالا بیلمیش، سسی ایله تکجه اردبیلی دئییل، اؤلکه سرحدلرینی بئله آشماغی باجارمیش رپردیر.
حاضیردا آذربایجانین ان چوخ دینله‌نیلن رپری کیمی تانینان پیام، شمالی آذربایجان و تورکییه‌ده ده چوخ سایدا دینله‌ییجی قازانیب. یوتیوب پلاتفورماسی واسطه‌سیله مشهورلاشان صنعتکارین بیر نئچه ماهینیسی میلیون‌لارلا باخیش قازانمیشدیر.
پیام تورک ایراندا تورک رپینین لیدریدیر. اونون یازدیغی شعرلر تکجه اونون شخصی حیاتی و ایستک‌لری ایله باغلی اولماییب، عینی زاماندا او بیر چوخ اؤنملی سوسیال پروبلئم‌لره ده ایشاره ائدیر و بونا گؤره ده خالق آراسیندا هر هانسی بیر صنعتکار کیمی دئییل، خالقین قئیدینه قالان، اونون پروبلئم‌لری ایله دردله‌نن اینسان کیمی تانینیر.
سون زامان‌لار پیام تورکون «گودمه» آدلی سون تراکی رقمسال پلاتفورمالارا یوکله‌نیب.
ایراندا موسیقی‌نین چتینلیک‌لری
ایراندا بعضی دینی عالیم‌لر موسیقی‌نین حرام اولدوغونو دئییرلر. بعضی‌لری ایسه بوتون موسیقی‌لری دئییل، اینسان‌لارین احوالینی دییشن، اونلاری اوینادان، الله-ین یاد ائدیلمه‌سینی اونوتدوران، اونلاری تحریک ائد‌ن موسیقی‌لری حرام حساب ائدیرلر. عینی زاماندا هانسی موسیقی‌لرین بئله اولدوغونو اؤیرنمک یئنه دینی عالیم‌لرین عؤهده‌لیگینده حساب ائدیلیر.
۱۳۵۷-جی ایل اینقیلابیندان سونرا دئمک اولار بوتون موسیقیچی‌لر اؤلکه‌دن قاچیب یاخود اؤلکه‌ده قالیب تضییق‌لره معروض قالدیلار. اینقیلابچی قوه‌لر ائولردن موسیقی آلت‌لرینی ییغیر یاندیریر، اونون صاحیب‌لرینی ایسه اذیت ائدیردیلر. بئله‌لیکله یئنی دؤولتین موسیقییه موناسیبتی آچیق-آیدین اولدو.
لاکین زامان کئچدیکجه دؤولت ارگان‌لاری گئری چکیلیر، اوّلدن حرام کیمی بیلینن‌لر یاواش-یاواش جمعیت ایچینده اؤز یئرینی قازانیردی. حاضیردا ایراندا بیر چوخ موسیقی قروپ‌لاری و موغننی‌لر مؤوجوددور و اونلار موختلیف یئرلرده کنسرت وئریرلر. البته کی، یئنه ده ایراندا صنعتکارلار باشقا اؤلکه‌لرده اولدوغو کیمی آزاد دئییل‌لر، لاکین اینقیلاب ایل‌لرینده‌کی وضعیت خیلی دییشیب.
موسیقیچی‌لر اؤز اثرلرینی اوّلجه «ایرشاد» ایداره‌سینه تقدیم ائتمه‌لی، ایجازه آلیندیقدان سونرا اونو یایماقدا آزاد اولورلار. کنسرت و یا باشقا فعالیت طلب‌لری ده یئنه همین ایداره‌نین نظارتی ایله حیاتا کئچیریلیر. بو ایسه او دئمکدیر کی سیاسی آتموسفردن اوزاقلاشان و دؤولتین قیرمیزی خط‌لری ساییلان سرحدلری پوزمایان موغننی‌لر ایسته‌دیکلری لیسئنزییانی(گواهی) آلا بیلیرلر. چوخ سایدا پاپ موسیقی قروپ‌لارینی و موغننی‌لرینی بونا نومونه کیمی گؤسترمک مومکوندور. لاکین یئنه هر شئی همین ایداره‌نین ایختیاریندادیر و صنعتکارلارین فعالیتینی سیغورتالایاجاق هئچ نه یوخدور. عینی زاماندا قئید ائدیلمه‌لیدیر کی، بعضی موسیقی ژانرلاری عمومیتله قانونسوز حساب ائدیلیرلر. بونلاردان بیری ده رپ‌دیر.
رپ: یئرآلتینا حبس ائدیلن موسیقی
حاضیردا دؤولتین باریشا بیلمه‌دیگی موسیقی نؤوع‌لریندن بیری ده رپ‌دیر. ایراندا رپ یازیلمامیش قانون‌لارا اساساً قاداغاندیر و رپرلرین سربست شکیلده فعالیتی مومکونسوزدور. بونا گؤره ده رپرلر و رپ قروپ‌لاری اکثر حال‌لاردا اؤلکه‌نین خاریجینده فعالیت گؤستریر یاخود یئرآلتی و ایللئقال(غیرقانونی) قروپ‌لار کیمی یاشاییرلار. بوتون بونلارا باخمایاراق حاضیردا ایراندا رپ موسیقیسی گون کئچدیکجه داها چوخ دینله‌ییجی قازانیر.
سون ایل‌لر ایراندا رپ موسیقیسینه نفس آلدیران سوسیال شبکه‌لر اولوب. سوسیال شبکه‌لرین یاراتدیغی ایمکان‌لار نتیجه‌سینده صنعتکارلار همین شبکه واسیطه‌سی ایله اؤز دینله‌ییجی‌لرینی تاپیر، دؤولت ارگان‌لارینین موداخیله‌سی اولمادان اؤز اثرلرینی دینله‌ییجی‌لرینه چاتدیریرلار. بو هم ده تکجه رپین یوخ، عمومیتله موسیقیچی‌لرین داها راحت فعالیت گؤسترمه‌لرینه گتیریب چیخاریب.
پیام تورک نئجه یوکسه‌لیب؟
یازیلان چتینلیک‌لر هامیدا عینی سوییه‌ده دئییل. مثال اوچون تورک موسیقیسی ایله مشغول اولان صنعتکارلارین قارشیلاشدیقلاری چتینلیک هارداسا ایکی قاتدیر. مثال اوچون بیر آذربایجانلی صنعتکار هم اثرینین دیلی اوچون چتینلیک چکیر هم ده اؤلکه ایچریسینده حؤکم سورن چتینلیک‌لری قبول ائتمه‌لیدیر. ایراندا فارسجا یگانه رسمی دیلدیر و اؤلکه‌ده‌کی دیگر دیل‌لر میللی حساب ائدیلمیرلر. ایرانین چوخ‌میللتلی بیر اؤلکه اولدوغونو نظره آلدیقدا، فارس اولمایان میللت‌لرین دیل‌لری یاد دیل حساب ائدیله‌رک اونلارین صنعتکارلاری دا ایکینجی سوییه‌لی صنعتکار کیمی حساب ائدیلیرلر.
پیام تورک بو چتینلیک‌لرین اورتاسیندا چیچکله‌نیب. او ایجازه‌سیز حساب ائدیلن موسیقی ژانریندا، اؤلکه‌نین رسمی دیلی اولمایان بیر دیلده، تورک آدی ایله فعالیت گؤستریر. او مکتب ایل‌لرینده بیر فارس رپر یولداشیندان ایلک دفعه رپ ائشیدیر. اونون موطلق تورکجه‌سینی اوخویاجاغینی دئییر و بونا دا نایل اولور.
رپله ماراقلانان گنج پیام، فارس رپرلر آراسیندا تک قالدیغینی، بونا گؤره ده اؤزونه تورک لقبینی سئچدیگینی دئییر. او، عینی زاماندا تورک لقبی‌نین سئچیلمه سبب‌لرینین بیرینین ده اویدورما «آذری» نظریه‌سینه قارشی اولدوغونو گؤسترمک اوچون دئییر. داها سونرا اونون «منم تورک» آدلی تراکی ۲۰ میلیوندان چوخ باخیش قازانمیش، آذربایجان و تورکییه‌ده ده خیلی بینیلمیشدیر.
پیام تورک ندن دانیشیر؟
پیام تورکون اثرلرینده شخصی ایستک‌لر اولماقلا بیرلیکده بیر چوخ ایجتماعی مسئله‌لر ده اؤز عکسینی تاپیر. بونلارا مثال اولاراق باهالیق، قادین حقوق‌لاری، میللی مسئله‌لر و تورکلوک کیمی مسئله‌لری سایماق مومکوندور. او اصلینده تکجه اؤز شخصی طلب‌لری ایله مشغول اولان بیری کیمی دئییل، جمعیتین ایچیندن چیخان و اونون قئیدینه قالان بیر صنعتکاردیر. ائله محض بونا گؤره ده اونو صرف صنعت آدامی کیمی دئییل، اجتماعی بیر فعال کیمی ده دیرلندیرمک مومکوندور.
پیامین ان چوخ باخیش قازانان تراکی «منم تورک» آدلی تراکیدیر. همین ماهنیدا او اؤلکه‌ده‌کی تورکلویه قارشی آپاریلان آسیمیلاسیون سیاستینه قارشی چیخیب، تورکلویو ایله فخر ائتدیگینی سؤیله‌ییر. عینی زاماندا او، ظفرله نتیجه‌له‌نن ۴۴ گونلوک وطن موحاریبه‌سینی نظره آلاراق قوزئیده چیخان گونشین گونئیده پارلادیغینی دئییر. حاضیردا بو تراک «یوتیوب»-دا ۲۰ میلیوندان چوخ باخیش قازانیب.
«ننه ۲» آدلی تراکیندا سوسیال و ایقتیصادی سبب‌لردن دولایی وطنینی ترک ائتمه‌لی اولان آذربایجانلی‌لاردان سؤز ائدیر. «اوزو قارالار» آدلی دیگر اثرینده ایسه گونئیده‌کی چتینلیک‌لر و سوسیال پروبلئم‌لره ایشاره ائده‌‌رک گمی‌نین ساحیله یئتیشدیگینی و آرتیق پالچیق گمیردیگینی دئییر. پیام تورک هم ده بیر چوخ سئوگی ماهنیسی دا یازمیشدیر. او بوتون اثرلری ایله بیرلیکده، بیر کومپلئکس کیمی گونئی آذربایجانی و گونئی گنجینی گؤستریر.
