پرواز ۷۵۲؛ دادگاه عالی انتاریو کانادا ایران را به پرداخت ۱۰۷ میلیون دلار غرامت به شش خانواده محکوم کرد
دادگاه عالی انتاریوی کانادا دولت ایران را به پرداخت حداقل ۱۰۷ میلیون دلار جریمه نقدی به خانواده‌های شش نفر از قربانیان پرواز ۷۵۲ اوکراین محکوم کرده است.
ادوارد بلوبابا قاضی این دادگاه در ماه مه ۲۰۲۱ نتیجه‌گیری کرده بود که شلیک پدافند هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به این هواپیمای یاد شده که به کشته شدن ۱۷۶ سرنشین آن منجر شد، «عمدی» و براساس قوانین کیفری «اقدامی تروریستی» بوده است. وزارت خارجه ایران در واکنش آن رای را «فاقد مبنا» خوانده بود.
قاضی بلوبابا در حکم تازه خود علیه دولت ایران، در مجموع ۱۰۷ میلیون دلار از جمله برای خسارات مادی و آسیب‌های روحی وارده به خانواده‌های بازماندگان به اضافه هزینه‌های دادگاه شاکیان تعیین کرده است.
این حکم هرچند به تاریخ ۳۱ دسامبر است، روز سوم ژانویه ۲۰۲۲ منتشر شد.
به گزارش شبکه سی‌بی‌سی کانادا، مارک آرنولد، وکیل شاکیان، گفت که برای به اجرا گذاشتن حکم دادگاه، به دنبال توقیف دارایی‌های ایران در کانادا و خارج از این کشور است.
او گفت که ایران در کشورهای دیگر کشتی‌های نفت‌کش دارد و گروه او به دنبال آن است که هر آنچه را که می‌تواند برای پرداخت بدهی خانواده‌ها به دست آورد.
پرواز ۷۵۲ خطوط بین المللی اوکراین در ۸ ژانویه ۲۰۲۰ هدف اصابت دو موشک سپاه پاسداران قرار گرفت.
قاضی بلوبابا پارسال در حکم خود نوشت: «براساس ارزیابی احتمالات دریافتم که حملات موشکی به پرواز ۷۵۲ عمدی بوده و مستقیما علت مرگ کلیه سرنشینان هواپیما بوده است.»
او افزود: «من همچنین با ارزیابی احتمالات دریافتم که در زمان مورد بحث، مناقشه‌ای مسلحانه در منطقه در جریان نبوده است.»
قاضی بلوبابا ادامه داد: «شاکیان ثابت کرده‌اند که ساقط کردن پرواز ۷۵۲ بدست متهمان اقدام تروریستی بوده است.»
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت ایران، در واکنش گفته بود: «رای مورد اشاره فاقد مبنا بوده و از مستندات و دلایل عینی نیز برخوردار نیست و با توجه به انتشار آن در فضای مجازی از علاقمندان به این‌گونه موضوعات دعوت می‌کنیم با مطالعه آن بر بی‌مبنایی آن واقف گردند.»
او همچنین گفته دادگاه کانادا «از اساس صلاحیت ندارد که به این سانحه هوایی یا قصور احتمالی در واقعه‌ای که خارج از سرزمین و حوزه صلاحیت کشوری کانادا رخ داده است، رسیدگی کند.»
در شکایت خانواده‌های قربانیان از آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، فرماندهان ارشد سپاه پاسداران و بقیه نام برده شده بود.
فرانسوا فیلیپ شامپین، وزیر خارجه قبلی کانادا، در ماه دسامبر ۲۰۲۰ گفته بود که باور ندارد ساقط کردن آن پرواز ناشی از خطای انسانی بوده باشد.
کشورهای خارجی معمولا خارج از قلمرو قضایی دادگاه‌های کانادا هستند، اما قانونی که در سال ۲۰۱۲ در این کشور تصویب شد این مصونیت را برای دسته‌ای که به عنوان «کشورهای خارجی حامی تروریسم» شناخته شده‌اند محدود می کرد.
به گزارش شبکه سی‌بی‌سی وکیل شاکیان پرونده در اطلاعیه‌ای گفت که جلسه دیگری در دادگاه برای تعیین غرامت تشکیل خواهد شد. شاکیان این پرونده که عزیزان خود را در آن پرواز از دست دادند خواستار ۱.۵ میلیارد دلار کانادا غرامت بودند.
مارک آرنولد قبلا گفته که بهترین راه گرفتن جبران خسارت برای خانواده‌های قربانیان متهم کردن دولت ایران به «ارتکاب عمل تروریستی است.»
او نماینده حقوقی شاکیانی است که نزدیکان خود را در آن پرواز از دست داده‌اند. دولت ایران علیرغم مطلع شدن از این اتهام از دفاع از خود در این دادگاه خودداری کرده است.
مارک و جونا آرنولد وکلای این پرونده نوشتند: «تصمیم دادگاه عالی عدالت در کانادا بی‌سابقه است. این حکم از نظر تاثیر فوری‌اش بر اعضای خانواده‌های قربانیانی که به دنبال اجرای عدالت هستند قابل توجه است.»
کانادا با ایران روابط دیپلماتیک ندارد و تلاش برای گرفتن غرامت و جبران خسارت در این پرونده احتمالا طولانی و پیچیده خواهد بود.
به گزارش سی‌بی‌سی حبیب حق‌جو، که دخترش شهناز حق‌جو و نوه هشت ساله‌اش، السا جدیدی، را در پرواز ۷۵۲ از دست داد گفت که این برای خانواده‌های طرح کننده شکایت موفقیت است.
او گفت: «خیلی خوشحالم و فکر می کنم که این گامی بزرگ است.»
حدود ۱۳۸ نفر از ۱۷۶ مسافر این پرواز با کانادا ارتباط داشتند.
اوکراین و چهار کشور دیگر که شهروندان یا افراد مقیم در آنها در این حادثه کشته شدند – شامل کانادا، بریتانیا، افغانستان و سوئد – از ایران خواسته‌اند توضیحی کامل و جامع درباره سرنگونی هواپیما ارائه کند.
نیروهای مسلح ایران تا سه روز بعد از سرنگونی هرگونه مسئولیتی در آن را رد می‌کردند. مقام ها همچنین اجازه دادند دارایی‌های سرنشینان که در محل سرنگونی پراکنده بود غارت شود و بعد آنجا را با بولدوزر صاف کردند.
اما با انباشته شدن شواهد نیروی هوافضای سپاه پاسداران گفت که یک یگان ضدهوایی اش، این بوئینگ ۷۳۷-۸۰۰ را با یک موشک اشتباه گرفت.
در آن روز پدافند هوایی ایران پس از اقدام سپاه در موشک‌باران دو پایگاه در عراق، که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود، درحال آماده‌باش بود. ایران به تلافی کشته شدن قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس این پایگاه‌ها را هدف می‌گرفت.
سازمان هواپیمایی کشوری اخیرا در ماه مارس ۲۰۲۱ در گزارشی گفت یک اپراتور دفاع ضد هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هواپیما را “به اشتباه” نیروی متخاصم شناسایی و بدون اجازه فرماندهان موشک‌ها را شلیک کرده است.
طبق گزارش سازمان هواپیمایی کشوری ایران، ساقط کردن این هواپیما به دلیل «زنجیره‌ای از خطاهای انسانی» بوده که در روز فاجعه به وقوع پیوسته است.
اوکراین و کانادا آن گزارش را رد کردند.
در پی انتشار آن گزارش دیمیترو کولِبا، وزیر خارجه اوکراین، در پستی ویدئویی در فیسبوک تحقیقات ایران را “یک‌جانبه”، شواهد ارائه شده را «گزینشی» و نتیجه را «فریبکارانه» خواند.
