وضعیت اعضای اتحادیه اروپا در خصوص تحریم نفت و گاز روسیه
وزرای کشورهای عضو اتحادیه اروپا از آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین تاکنون شش دور درباره تحریم فراگیر نفت و گاز روسیه گفت‌وگو کرده‌اند، اما همچنان تحریم نفت و گاز روسیه با هدف ممانعت از تامین مالی ماشین جنگی ولادیمیر پوتین موجب حصول اجماع در میان ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا نشده است.
چنان که جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرده که کشورهای عضو اتحادیه اروپا از آغاز جنگ اوکراین تاکنون ۳۵ میلیارد یورو در قبال واردات انواع حامل‌های انرژی به روسیه پرداخت کرده‌اند. مطابق آمار رسمی، این کشورها در سال ۲۰۲۱ برای تامین ۴۰ درصد گاز و ۲۵ درصد نفت خود به روسیه وابسته بوده‌اند که در این میان وابستگی آلمان، ایتالیا، اتریش و مجارستان به گاز روسیه بیش از ۲۳ عضو دیگر است. البته توافق برای قطع واردات زغال سنگ از روسیه به اتحادیه اروپا حاصل شده و اجرای آن از ماه اوت آینده آغاز خواهد شد ولی ارزش آن قابل مقایسه با نفت و گاز نیست.
البته همزمان با درخواست ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین از اتحادیه اروپا برای ا تحریم نفت روسیه و تعیین ضرب‌الاجلی برای پایان دادن به واردات گاز از این کشور، هفده عضو اتحادیه اروپا به پیشنهاد کمیسیون اروپا برای ارائه کمک‌‌های فنی به منظور حذف تدریجی اتکای آنها به سوخت‌های فسیلی روسیه پاسخ مثبت داده‌‌اند؛ با این حال هنوز مخالفت‌های جدی با تحریم نفت و گاز روسیه وجود دارد که در ادامه تازه‌ترین موضع‌گیری‌ها و اقدام‌های اعضای اتحادیه اروپا را در این خصوص می‌خوانید:
اتریش
اتریش طرح تحریم فت و گاز روسیه را رد کرده است. مگنِس برونر، وزیر دارایی این کشور، تاکید کرده که اگر وضع تحریم‌ها بیشتر از طرف مقابل به تحریم‌‌کنندگان آسیب برساند، اقدام درستی نیست. همچنین کارل نهمر، صدراعظم اتریش، که در ۱۱ آوریل در مسکو با ولادیمیر پوتین دیدار کرد، گفته که با وجود همراهی با تحریم‌های بیشتر اتحادیه اروپا علیه روسیه، مخالفت قطع واردات گاز روسیه است. البته اتریش از نظر نظامی بی‌طرف است و عضو ناتو نیست.
بلژیک
الکساندر دی کرو، نخست وزیر بلژیک، خواستار تشدید تحریم‌ها علیه روسیه برای تأثیرگذاری بر کرملین است و با وجود این که از لزوم پایان دادن به وابستگی به سوخت‌های فسیلی روسیه سخن گفته ولی تاکنون به ایده تحریم نفت و گاز روسیه اشاره نکرده است. او نیز همسو وزیر دارایی اتریش گفته که حامی تحریم‌هایی است که بر طرف مقابل بیش از وضع کنندگان تحریم تاثیرگذار باشد. البته وزیر دارایی بلژیک اخیرا اعلام کرده که کشورش مخالف اقدام هدفمند علیه نفت و زغال سنگ روسیه نیست.
بلغارستان
بلغارستان با وجود وابستگی به گاز روسیه در ماه مارس گذشته اعلام کرد که در راستای استراتژی اتحادیه اروپا، برای تمدید قرارداد ۱۰ ساله با شرکت روسی گازپروم که در پایان سال جاری منقضی می شود، اقدام نخواهد کرد و به دنبال منابع جایگزین خواهد بود. بر همین اساس، بلغارستان عملیات تاسیس یک خط لوله جدید با یونان را در سال ۲۰۲۲ عملیاتی می‌کند و قراردادی را نیز برای دریافت گاز بیشتر از آذربایجان منعقد کرده است.
کرواسی
آندری پلنکوویچ، نخست وزیر کرواسی، در نشست اخیر اتحادیه اروپا اعلام کرده که این کشور با ساخت یک پایانه جدید و به دنبال افزایش ظرفیت در پایانه‌ای دیگر، تقریبا به طور کامل وابستگی خود را به گاز روسیه را از بین برده است.
قبرس
هر چند این جزیره به شبکه گاز اتحادیه اروپا متصل نیست ولی وزیر انرژی قبرس از پروژه‌های جدید این کشور را برای انتقال گاز از شرق مدیترانه خبر داده است. قبرس همچنین بیشتر نفت مورد نیاز خود را از سایر کشورهای اتحادیه اروپا وارد می‌کند.
جمهوری چک
بر اساس گزارش «شورای تحلیل اقتصادی» که یک موسسه تحقیقاتی فرانسوی است، جمهوری چک یکی از کشورهای اتحادیه اروپا است که بیشترین آسیب را از تحریم کامل انرژی روسیه متحمل خواهد شد. چنان که اجرایی شدن این تحریم می‌تواند ۱ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور بکاهد.
با این وجود دولت چک گفته است که برای همه سناریوها، از جمله سناریوی قطع کامل عرضه انرژی از سوی روسیه آماده است و برنامه‌های اضطراری برای مواجهه با این رخداد را تدارک دیده است.
دانمارک
دانمارک در خط مقدم کشورهای عضو اتحادیه اروپاست که خواستار ایجاد یک تحول بزرگ در تولید و مصرف انرژی‌های سبز برای پایان دادن به وابستگی این قاره به سوخت‌های فسیلی روسیه هستند.
این کشور همچنین به دنبال یافتن منابع جایگزین گاز روسیه است. به همین منظور، احداث خط لوله بالتیک را از سرگفته که گاز نروژ را به لهستان می‌رساند و به این کشور در کاهش وابستگی به گاز روسیه کمک می‌کند.
استونی
دولت استونی به طور علنی موافقت خود را برای توقف واردات نفت و گاز روسیه تا پایان سال جاری میلادی اعلام کرده است. بدنی ترتیب استونی نیز با دو همسایه دیگر خود یعنی لیتوانی و لتونی که ادعا می‌کنند واردات انرژی روسیه را از ابتدای آوریل متوقف کرده‌اند، همگام می‌شود.
فنلاند
هر چند سانا مارین، نخست وزیر فنلاند، تمایل دولت خود را برای «خلاص شدن از شر سوخت‌های فسیلی روسیه» ابراز کرد و تاکید کرده است که ادامه واردات انرژی از روسیه «حمایت از جنگ و تامین مالی آن» است ولی فعالان سازمان‌های مدافع محسط زیست در این کشور بر این باورند که همچنان برخی خلاهای قانونی موجود اجازه واردات سوخت‌های فسیلی روسیه را در کوتاه مدت خواهد داد؛ به طوری که قطع واردات زغال سنگ روسیه نیز فعلا تا چهار ماه آینده مجاز شده است.
فرانسه
فرانسه نسبت به سایر اقتصادهای بزرگ اروپایی وابستگی بالایی به گاز و نفت روسیه ندارد. در مقایسه با آلمان و ایتالیا که ۴۰ تا ۵۰ درصد گاز خود را از روسیه وارد می‌کنند، سهم فرانسه تنها ۲۵ درصد است و بزرگترین تامین کننده گاز این کشور نروژ است.
دولت فرانسه تاکنون تمایل خود را برای ممنوعیت واردات نفت روسیه نشان داده است.
آلمان
آلمان، بزرگترین اقتصاد اروپا، یکی از محتاط ترین کشورهایی است که تحریم کامل انرژی روسیه را در نظر گرفته است. اولاف شولز، صدراعظم آلمان هشدار داده است که قطع ناگهانی آن “کل اروپا را وارد رکود خواهد کرد”.
با این حال، وزیر اقتصاد آلمان می گوید که این کشور از زمان حمله به اوکراین وابستگی خود به انرژی روسیه را کاهش داده است.
رابرت هابک گفت واردات نفت روسیه از 35 درصد به 25 درصد و واردات گاز از 55 درصد به 40 درصد کاهش یافته است.
یونان
نخست وزیر یونان روز ۱۲ آوریل گفت که تلاش‌هایی را برای سرعت بخشیدن به فرآیند اکتشاف گاز در دریای مدیترانه آغاز کرده تا کاهش اتکای این عضو اتحادیه اروپا به انرژی روسیه در زمان کوتاه‌تری محقق شود.
این کشور حدود ۴۰ درصد انرژی مورد نیاز خود را از روسیه تامین می‌کند.
مجارستان
مجارستان به عنوان کشوری که وابستگی زیادی به واردات انرژی از روسیه است؛ با وجود محلق شدن به طرح تحریم واردات زغال سنگ همچنان با تحریم نفت و گاز روسیه مخالف است. ویکتور اوربان، نخست وزیر راست‌افراطی مجارستان، تاکید کرده که هرگونه تلاشی را برای تحمیل تحریم نفت و گاز روسیه را با رای وتوی کشورش عقیم خواهد کرد تا مانع از وارد آمدن خسارت جدی به مجارستان شود.
ایرلند
ایرلند هیچ گونه گازی از روسیه وارد نمی کند و به لطف همین آزادی، دولت این کشور موضع قاطعانه‌ای علیه روسیه اتخاذ کرده و حمایت خود را از تحریم کامل واردات انرژی روسیه به اتحادیه اروپا اعلام کرده است.
ایتالیا
ایتالیا، یکی دیگر از اقتصادهای بزرگ اتحادیه اروپاست که همزمان با کاهش مصرف زغال‌سنگ، اتکای خود به گاز روسیه را افزایش داده است. مقامات ایتالیایی می‌گویند روسیه ۳۸ درصد گاز طبیعی مورد نیاز برای تولید برق و تامین انرژی مصرفی صنایع سنگین از جمله کارخانه‌های فولاد و کاغذ این کشور را تامین می‌کند. با این حال دولت ماریو دراگی در تلاش برای کاهش وابستگی به گاز روسیه است و تاکید کرده که قصد وتوی تصمیم اتحادیه اروپا برای جلوگیری از تامین مالی جنگ اوکراین را ندارد.
به همین منظور، ایتالیا قراردادی را با الجزایر امضا کرده تا وابستگی خود را به سوخت‌های فسیلی روسیه کاهش دهد.
لتونی
لتونی به همراه سایر کشورهای منطقه بالتیک اعلام کرد که دیگر به واردات گاز و نفت روسیه وابسته نیست. دولت این کشور از تحریم‌های مرتبط با بخش انرژی روسیه نیز حمایت کرده است.
آرتور کارینز، نخست وزیر لتونی، معتقد است که سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز باید چنین اقداماتی را به عنوان راهی برای توقف جنگ در اوکراین در پیش بگیرند.
لیتوانی
لیتوانی دوم آوریل اعلام کرد که واردات انرژی از روسیه را به طور کامل متوقف کرده است، و این اولین کشور در اتحادیه اروپا است که ارتباط انرژی خود را با مسکو قطع می‌کند.
لوکزامبورگ
لوکزامبورگ هر چند که برای قطع واردات زغال سنگ از روسیه اعلام آمادگی کرده ولی هنوز برای تحریم گاز و نفت روسیه کاملا مصمم نیست. چنان که دولت لوکزامبورگ در بیانیه‌ای رسمی که در ۱۴ آوریل از سوی وزارت امور خارجه این کشور منتشر شد، اعلام کرد که وابستگی به سوخت‌های فسیلی روسیه باید کاهش یابد و هیچ تحریمی در این مسیر نباید رد شود ولی این کشور تا زمان حصول توافق جمعی در میان اعضای اتحادیه اروپا به هیچ اقدام انفرادی در این زمینه دست نخواهد زد.
مالت
مالت برای تامین انرژی مورد نیاز خود به واردات گاز و نفت روسیه وابسته نیست و برای هر اقدامی در خصوص تحریم نفت و گاز روسیه همسو با اجماع حاصل در میان سایر اعضای اتحادیه اروپاست.
هلند
اما هلند تقریبا ۱۵ درصد گازی وارداتی خود را از روسیه خریداری می‌کند. بر همین اساس، مارک روته، نخست وزیر هلند، گفته است که هلند نمی‌تواند بلافاصله واردات تمام منابع سوخت‌های فسیلی مورد نیاز خود را از روسیه قطع کند.
اگرچه پارلمان هلند خواستار وضع تحریم‌های شدیدتر بر واردات انرژی روسیه شده ولی دولت هلند تاکید دارد که این اقدام تبعات مخربی برای اقتصاد این کشور خواهد داشت. با این وجود، دولت هلند اعلام کرده که تا پیش از پایان آوریل برنامه‌ای را برای لغو واردات گاز، نفت و زغال سنگ روسیه ارائه خواهد کرد که بخشی از آن به سازماندهی کارزار سراسری صرفه‌جویی در انرژی اختصاص خواهد داشت.
لهستان
لهستان با پذیرش کاهش واردات انرژی ز روسیه خود را به رویکرد کشورهای حوزه بالتیک نزدیک کرده ولی برنامه این کشور زمان‌برتر است و تحقق کامل آن تا پایان سال جاری میلادی طول خواهد کشید.
در حالی که در سال ۲۰۲۰ تقریبا ۴۰ درصد گاز مورد نیاز لهستان از روسیه تامین شده، ماتئوش موراویه‌تسکی، نخست وزیر لهستان، مدعی شد که کشورش واردات زغال سنگ از روسیه را طی چند ماه آینده به تدریج متوقف می‌کند و تا دسامبر آینده نیز واردات نفت و گاز را ممنوع خواهد کرد.
پرتغال
دولت پرتغال نیز تمایل خود را برای حمایت از تحریم‌ها علیه واردات گاز و نفت روسیه ابراز کرده است. البته در مقایسه با سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا، پرتغال از وابستگان شدید به نفت و گاز روسیه به شمار نمی‌رود و سهم بالایی از انرژی مورد نیاز خود را از منابع تجدیدپذیر به ویژه انرژی خورشیدی تامین می‌کند.
رومانی
رومانی و سه کشور مجارستان، اسلواکی و لهستان برای توسعه بیشتر شبکه‌های هیدروژنی خود و کاهش نیاز به واردات انرژی از روسیه، یک همکاری استراتژیک را آغاز کرده‌اند. اوایل ماه جاری نیز شرکت او‌ام‌وی(OMV)، بزرگترین شرکت انرژی رومانی، واردات نفت خام از روسیه را متوقف کرد. رومانی در حال حاضر تنها ۱۰ درصد گاز مورد نیاز خود را از روسیه وارد می‌کند.
اسلواکی
اسلواکی به واردات سوخت‌های فسیلی روسیه بسیار متکی است. این کشور حدود ۸۵ درصد گاز و ۶۶ درصد نفت خود را از روسیه وارد می‌کند. با این حال، دولت اسلواکی اعلام کرده که همسو با اتحادیه اروپا از پرداخت هزینه گاز روسیه به روبل خودداری می‌کند. دولت این کشور همچنین در حال تدارک برنامه هایی برای کاهش مصرف انرژی فسیلی است.
اسلوونی
اسلوونی هم به طور قابل توجهی به واردات گاز و نفت روسیه وابسته است. اما این کشور نیز ضمن اعلام حمایت از موضع اتحادیه اروپا مبنی بر مخالفت با پرداخت روبلی مطالبه گازی روسیه، در تدارک تامین بخشی از گاز مورد نیاز خود از یک پایانه گاز طبیعی مایع(LNG) در کرواسی است.
اسپانیا
از زمان آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین که اروپا یافتن جایگزین‌های سوخت‌های فسیلی روسیه را از جمله از طریق واردات گاز طبیعی مایع از ایالات متحده از طریق اقیانوس اطلس آغاز کرده، اسپانیا خود را به عنوان یک مرکز احتمالی جدید برای واردات ال‌ان‌جی به اروپا مطرح کرده است.
دولت اسپانیا همچنین از اتحادیه اروپا خواسته است تا وابستگی خود به گاز روسیه را کاهش دهد. اسپانیا، قطب تولید انرژی خورشیدی اتحادیه اروپا، وابستگی پایینی به نفت و گاز روسیه دارد.
سوئد
سوئد از تبعات تحریم بخش انرژی روسیه مصون‌تر از بسیاری دیگر از اعضای اتحادیه اروپا است چرا که تامین انرژی مورد نیاز این کشور وابسته به روسیه نیست. شاید بر همین اساس که این کشور در کنار فنلاند، به فکر بررسی عضویت در ناتو و دور شدن از سیاست طولانی‌مدت بی طرفی افتاده است.
