میثم بادامچی : اگر “فارس” نگوییم پس چه بگوییم؟

فلسفی به موضوع نگاه کنید. من خودم از طرف مادری فارس هستم. ولی این هویت فارسی در ایران وضعیت بسیار خاصی دارد. فارسها (منظورم کسانی که زبانشان فارسی است، مانند من از یک طرف)، خودشان را فارس نمی خوانند. این مثلا کردها و ترک‌ها و عرب‌ها هستند که ایشان را فارس می‌خوانند. ولی در نقطه مقابل (اگر آن دعوای بیهوده ترک و آذری را کنار بگذاریم)، کردها و ترک‌ها و عرب‌ها اسمی که خودشان بر خود می‌گذارند با اسمی که بقیه بر ایشان می گذارند یکی است. (البته مازندرانی ها و گیلانی‌ها و لرها وضعیت خاصی دارند که وارد نمی شوم. شاید چون خودآگاهی در میان ایشان به اندازه ترک‌ها و کردها و عرب‌ها رشد نکرده. و شاید چون کشوری در همسایگی نداریم که هویتش بر اساس هویت لری یا مازندرانی یا گیلانی بنا شده باشد و سبب شده باشد خودآگاهی در مورد این هویتها، بسان ترک‌ها و کردها و عرب‌ها و بلوچی ها، ایجاد شده باشد)

حالا ما چه کنیم؟ واژه فارس را بکار نبریم چون خود فارسها در مورد خودشان بکار نمی برند؟ به جایش فقط بگوییم به آنها ایرانی؟ مشکل این شق آخر آنست که همه ایرانی هستند، یعنی بحث من در چارچوب ایران است. ترک‌ها و کردها و عرب‌های این بحث هم ایرانی هستند. اگر بجای فارس تاجیک بگوییم که آنرا هم اصلا طبیعتا نخواهند پذیرفت، گرچه قدری که می‌دانم در افغانستان تاجیک‌ها همان فارسها هستند. خلاصه اینکه برادر و خواهر من که از فارس خواندن خود حذر داری، شما را چه بنامیم؟ نتیجه گیری کنم. شهود و استدلال من می‌گوید اینکه قومیتی به نام فارس نداریم ترجمه آنست که بگوییم مشکل هویت‌های اقلیت و اتنیکهای غیرفارس در ایران نداریم و وضعیت گل و بلبل است. بر اساس این منطق، که منطق انکارش مینامم، شما دارید شبه مسئله ایجاد میکنید. همینطور معنای رمزی دیگر فارس نداریم آنست که ای جوانان، به کشورهای همسایه که زبانی مشترک با شما دارند ننگرید و با ایشان همزادپنداری قومی و ملیتی نکنید. سرتان را بیندازید پایین. در مورد اولی راستش حس و شهود بسیاری از کسانی که هویت قومی شان فارسی نیست چنین نیست. خیلی دیده ام، گرچه نه همه، که حس تبعیض می‌کنند. دومی هم در دنیای پراز ارتباط و رسانه و اینترنت امروز که سفر اینقدر راحت ممکن است، برای ترک‌ها و کردها و عرب‌ها ممکن نیست.(البته برای مازندرانی ها مثلا شاید راحت تر باشد.) شاید پنجاه سال قبل میشد جلوی سرریز خودآگاهی قومی از کشور همسایه را گرفت امروز نمی شود.

و یک سئوال فلسفی دیگر: چرا مطابق گفتمان ناسیونالیسم ایرانی، ترک‌ها و کردها و عربها می‌توانند «قومگرا» باشند، ولی فارس‌ها نه؟