ضروریات امروز برای دموکراسی پایدار – ییلماز مهرعلی بیلی ( گردهمایی فعالان جامعه مدنی آذربایجان- دانشگاه هومبولت آلمان )
شنبه 4 مای سمینار “آذربایجان و روند شکلگیری دموکراسی پایدار” در دانشگاه هومبولت شهر برلین با موفقیت برگزار شد.
علاوه بر سخنرانان حضوری و اینترنتی از طریق پلاتفرم زوم , از فعالان شناخته شده در داخل کشور آقای ییلماز مهرعلی بیلی هم نوشته ای را در رابطه با موضوع سمینار را به خانوم سیمین صبری فرستاده وخواهان پیوستن به سمینار شده بودند. این متن با ترجمه فارسی آن قرائت شد. متن ترکی یا اصلی این نوشته به پیوست در همینجا با لینک مخصوص آمده است .(1)
————————————————————–
دموکراسی یا حاکمیت مردم، علی رغم تمام معایبش ارجح ترین اندیشه سیاسی دنیای کنونی است. در دموکراسی، حق حاکمیت از آن مردم است. اما در دنیای سیاست، قدرت تعیین کننده حق می باشد. با این نگاه، دموکراسی در بطن خود این فکر را هم دارد که، قدرت از آن مردم است. دموکراسی واقعی صلح را نیز به همراه دارد. اگر منازعات سیاسی برای به دست آوردن قدرت هست، در دموکراسی های واقعی این نوع جنگها معنایی ندارد. به این دلیل که انسانها برای چیزی می جنگند که احتمال بدست آوردن آن را می دهند. اگر دذ دموکراسی قدرت از آن ملت است، انسانها و گروه ها چرا باید برای چیزی بجنگند که امکان بدست آوردن آن را نمی دهند. اگر چنین است پس چرا حکومت های اقتدارگرا به وجود می آیند و چطور می توانند بر قدرت مردم چیره شوند؟ چرا بعد از اینکه انقلاب هایی با نیروی مردم به وقوع می پیوندند، سیستم هایی ظهور می کنند که قدرت مردم و همچنین حق حاکمیت مردم را نادیده می گیرند؟ حتی سیستم هایی هم هستند که با نام دموکراسی ایجاد شده اند، پایدار نمی مانند و یا فقط اسما دموکراتیک می مانند. جواب این سؤالات می تواند، به نوعی جواب سؤال اصلی یعنی “ضروریات کنونی دموکراسی پایدار” را نیز به همراه داشته باشد. به نظر من برای برپایی و همچنین پایداری دموکراسی وجود همزمان دو عامل اوبجکتیو و سابجکتیو ضروری است. عامل اول, اعتقاد به دموکراسی و ترویج و نهادینه شدن این گفتمان است. اگر در بین گفتمان های یک جنبش اجتماعی-سیاسی دموکراسی جایی نداشته باشد، تولد یک سیستم دموکراتیک از آن جنبش غیر ممکن است. یعنی قبل از هر چیز، دموکراسی باید به عنوان یک ارزش اساسی در بین نخبگان و طرفداران جنبش رواج داشته باشد. البته دموکراسی ترویج شده، باید دموکراسی واقعی باشد؛ دموکراسی به عنوان اندیشه ای که به برابری سیاسی همه انسانها فارغ از تعلق مذهبی-دینی، جنسیت و ملیت آنها قائل باشد. اگر زمانی که از برابری سیاسی افراد سخن به میان می آید، فقط مردها مد نظر باشد و برای زنان حقوقی برابر با مردان در نظر گرفته نشود، اگر برای افراد از ملیت های مختلف و یا مذاهب و دین های مختلف حق حاکمیت برابری قائل نشود، نمی توان مدعی دموکراسی واقعی شد. اگر نمی خواهیم به برتری حقوقی مردان نسبت به زنان خدشه وارد شود، اگر نمی خواهیم به برتری سیاسی-قانونی صد ساله یک ملت نسبت به ملتهای دیگر خللی وارد نشود، اگر می خواهیم برتری حقوقی یک دین یا مذهب نسبت به رقبای خود را همچنان نگه داریم، معنی اش این است که ما به دموکراسی معتقد نیستیم. این بدان معناست که ما دموکراسی را می خواهیم به شرطی که رئیس جمهور باید مرد و شیعه باشد، زبان رسمی کشور همچنان باید فارسی باشد. اگر کمی بیشتر قابل فهم تر بگوییم، دموکراسی را می خواهیم، حق رأی را می خواهیم به شرطی که فلانی را حتما باید به عنوان شاه یا رئیس جمهور انتخاب کنید. این نوع تعبیر از دموکراسی ممکن است، برای ناراضیان از رژیم فعلی در بین ملت حاکم ایران خوشایند باشد، اما باید بدانند که این نگاه دموکراتیک نیست. مهم نیست که با این نگاه به چه ملتی ظلم می شود، مظلوم آینده قطعا باز هم عموم مردم خواهند بود. اگر تفکرتان دموکراتیک نیست، نمی توانید دموکراسی برقرار کنید. البته این مسئله مختص ملت حاکم ایران نیست و برای ملت آذربایجان به ویژه جنبش ملی آذربایجان جنوبی نیز صادق است. اگر امروز به اسم منافع ملی، به غیر خودی ها حقوق برابر قائل نباشیم، نمی توان به دموکراتیک بودن سیستم آینده امیدوار بود. این هم با ماهیت حرکت ملی آذربایجان در تضاد می باشد. چرا که به عنوان یک جنبش مدرن، برپایی دموکراسی و حاکمیت مردم از اصول پایه ای آن می باشد. برای برپایی دموکراسی و پایداری آن، دموکراسی نباید تنها به عنوان ابزاری برای ضربه زدن به حاکمیت کنونی مورد استفاده قرار گیرد، بلکه باید خود دموکراسی هدف باشد. از عوامل سابجکتیو مؤثر در برپایی و پایداری دموکراسی، اعتقاد مردم به قدرت خود و حق حاکمیتشان می باشد. اگر مردم حاکمیت را حق خود بدانند و به قدرت خود باور داشته باشند، هیچ شخص، گروه، ملت دیگر و یا کشور دیگری نمی تواند به ملت مورد نظر اعمال حاکمیت کند. هیچ ایدئولوژی و قدرت فیزیکی نمی تواند ملت مذکور را تابع سیستم غیرعادلانه و قوانین غیردموکراتیک نماید. دومین عامل مؤثر در پایداری دموکراسی، وجود مطبوعات آزاد، رسانه های عمومی آزاد و تحزب می باشد که به عنوان عوامل اوبجکتیو شناخته می شوند. امروزه وجود شبکه های اجتماعی مجازی، حاکمیت های تک صدایی را به گوشه رینگ برده است. اما در رژیم های اقتدارگرایی همچون رژیم ایران، ممانعت از تشکیل و فعالیت احزاب به عنوان مانعی در شکل گیری سیستم دموکراتیک آینده عمل می کند. وضعیت امروز از یک طرف با سرکوب تشکلات آشکار، محرک تشکیل سازمان های مخفی می باشد. تشکیلات های مخفی نیز با هدف رعایت امنیت، رفته رفته از دموکراسی درون سازمانی چشم پوشی می کنند که خود به نوعی رویکرد ها و سیاست های غیر دموکراتیک درون سازمانی را منطقی می نماید. یعنی به جای رفتارهای دموکراتیک، به نام منافع تشکیلات رفتارهای غیردموکراتیک نهادینه شده و عادی جلوه می کند. این نیز برای سیستم دموکراتیک آینده مانع بزرگی محسوب می شود. برای عبور از این مانع، تشکیل سازمان های علنی علی رغم هزینه های آن باید در دستور کار قرار گرفته و مبارزه مدنی ادامه داشته باشد. ضعیف بودن تشکلات، مشکل دیگری را هم به همراه دارد. در میدان بودن سلبریتی ها و استفاده ابزاری جریانات سیاسی از این سلبریتی ها، تهدید مهمی برای آینده است. چرا که در این حالت به جای احزاب و سازمان ها، اشخاص تعیین کننده می شوند. این نیز منتج به پوپولیزم می شود نه دموکراسی. برای همین باید بدانیم که فرصت طلبی از سلبریتی ها برای دستیابی به اهداف میانی، به نوعی در دستیابی به اهداف بلندمدت نقض غرض می باشد. به عنوان سخن آخر باید بگویم که، برای دستیابی به دموکراسی پایدار، باید خود دموکراسی هدف باشد. در این مسیر نیز باید نه از تهدید ناسیونالیست های افراطی دروغین ترسید و نه برای دستبابی به اهداف کوتاه مدت متوسل به اوپورتونیسم شده و ارزشهای دموکراتیک را زیر پا گذاشت.
وکیل معزول تحت فشارهای امنیتی, ییلماز مهرعلی‌بیگلو
- قالارلؽ دئموْکراسؽنؽن بۇگۆنکۆ گرکلری : دئموْکراسی، خالق حاکیمییتی، بۆتۆن چاتمازلؽقلارؽنا باخمایاراق بۇگۆنکۆ دۆنیادا ان چوْخ بَینیلن سیاسی دۆشۆنجه‌دیر. دئموْکراسیده حاکیمییت حاقؽ، خالقؽندؽر. آنجاق سیاست دۆنیاسؽندا، حاقؽ قۆدرت تعیین ائدیر. بئله باخؽلدؽقدا، دئموْکراسینین ایچینده باشقا بیر فیکیر‌ده وار: قۆدرت خالقدادؽر. گئرچک بیر دئموْکراسی، همده اؤز ایچینده بارؽش دا بسله‌مکده‌دیر. سیاسی ساواشلار سیاسی گۆجۆ اله کئچیرمک اۆچۆندۆرسه، گئرچک دئموْکراسیده بۇ ساواشلار آنلامسؽزدؽر. اوْنا گؤره کی، اینسانلار منیمسه‌یه بیله‌جکلری بیر وارلؽق اۆچۆن ساواشارلار.اَیر دئموْکراسیده قۆدرت خالقؽندلر، اوْ زامان اینسانلار و قۇرۇپلار نه‌دن اؤزلرینین اوْلمایاجاغؽ بیر قودرت اۆچۆن ساواشمالیدیرلار؟ بئله‌دیرسه، نه‌دن اوْتوْریتئر دؤلتلر یارانؽر و نئجه اوْلۇر دا خالقؽن گۆجۆنه غالیب گه‌له بیلیرلر؟ نه‌دن خالقلارؽن گۆجۆ ایله یارانان بیر سؽرا اینقیلابلاردان سوْنرا، خالق گۆجۆنۆ و خالقؽن حاکیمییت حاقؽنؽ سایمازدان گلن سیاسی سیستئملر قۇرۇلۇر؟ حتی دئموْکراسی آدی ایله قۇرۇلان سیستئملرین بیر سؽراسؽ قالارلؽ اوْلمۇر و یا حتی آددا دئموْکراسی اوْلۇر، گئرچکده یوْخ. بۇ سوْرۇلارؽن جاوابؽ، بلکه اساس سۇال اوْلان “قالارلؽ دئموْکراسینین بۇگۆنکۆ گرکلری” سوْرۇسۇنا دا اؤزلۆیۆنده جاواب داشؽیا بیلر. منجه، دئموْکراسینین یارانؽب و قالارلؽ اوْلماسؽ اۆچۆن ایکی اساس عامیل یعنی اوْبجکتیو و سۇبجئکتیو عامیل یاناشؽ اوْلمالؽدؽر. بیرینجیسی، دئموْکراسییه اینانج و بۇ سؤیله‌مین یایقؽنلؽغی و کؤک سالماسؽدؽر.اَیر بیر سیاسی-اجتماعی حرکتین سؤیله‌م لری ایچینده دئموْکراسی یئرلشمه‌ییبسه، اوْ حرکتین بیر دئموْکراتیک سیستئم دوْغۇراجاغؽ ایمکانسؽزدؽر. یعنی هر ندن اؤنجه دئموْکراسی بیر دَیر اوْلاراق، اوْ حرکتین سئچکینلری و هاوادارلارؽ آراسؽندا یایقؽنلاشمالؽدؽر. بۇ همده گئرچک دئموْکراسی اوْلمالؽدؽر. اینسانلارؽن سیاسی برابرلیینه دینیندن، جینسییؽتین‌دن و میللییتیندن آسؽلؽ اوْلمایاراق اینانان بیر دئموْکراسی.اَیر اینسانلارؽن سیاسی برابرلیگی دئدیکده، یالنؽز ارککلر نظرده تۇتۇلۇرسا،اَیر اوْ دئموْکراسیده قادؽنلار کیشیلرله براب حقۇقا مالیک سایؽلمؽرلارسا،اَیر آیرؽ-آیرؽ دیلدن،میللییتدن و یا دین‌دن اوْلان اینسانلارا برابر حاکیمییت حاقؽ تانؽنمؽرسا دئمه‌لی گئرچک دئموْکراسؽ سؤز قوْنۇسۇ دئییل.اَیر یۆز ایللردن قالان ارککلرین اۆستۆنلۆیۆنه توْخۇنماق ایسته‌میریکسه،اَیر یۆز ایلدن بری بیر میلتین باشقا میلتلره اوْلان اۆستۆنلۆیۆنه دَیمک ایسته‌میریکسه،اَیر بیر دین و مذهبی حاکیم قوْنۇمدا ساخلاماق ایستَییریکسه، دئمه‌لی دئموْکراسییه اینانج یوْخدۇر. بۇنۇن معناسی بۇدۇر کی، بیز دئموْکراسی ایستَییریک بیر شرطله کی پرئزیدئنت حتمن گرک ارکک اوْلا، شیعه اوْلا، اؤلکه‌نین رسمی دیلی حتمن گرک فارسی قالا. بیر آز داها آنلاشؽلؽر دئسه ک، دئموْکراسی ایستَییریک، سس وئرمک حاقؽ تانؽیرؽق بیر شرطله کی فیلان کسی شاه سئچه‌سیز. بئله ناقص دئموْکراسی اوْلابیلر ایرانداکی حاکیم میلتین بۇگۆنکۆ رئژیمدن ناراضؽ اوْلانلارا خوْش گلسین، آنجاق اوْنۇ بیلمه‌لیدیرلر کی، بۇ باخؽش دئموْکراتیک باخؽش دئییل. اؤنملی دئییل، بۇ باخؽشلا بۇ گۆن کیمه ظۆلم اوْلۇر، گلجَیین مظلۆمۇ یئنه‌ده عۇمۇم خالق اوْلاجاق. دۆشۆنجه‌نیز دئموْکراتیک دئییلسه، دئموْکراسی یارادا بیلمه‌زسیز. البته بۇ مسئله تکجه بۇگۆن ایراندا حاکیم میلت اوْلان فارسلار اۆچۆن دئییل، آذربایجان تۆرکلری اؤزللیکله گۆنئی آذربایجان میللی حرکتی اۆچۆن کئچرلیدیر ده. میللی منفعت لر آدؽ آلتؽندا،اَیر بۇگۆن اؤزۆمۆزدن اوْلمایانلارا برابر حاق تانؽمؽرساق، گله‌جک یاراداجاغیمیز سیستئمین دئموْکراتیک اوْلاجاغؽنا اۆمۆد بسله‌مک اوْلماز. بۇدا میللی حرکتیمیزین ماهیتینه قارشؽدؽر. نییه کی موْدئرن بیر حرکت اوْلاراق، اساس ایلکه‌لریمیزدن بیری میلت حاکیمییتی و دئموْکراسینین یارانماسؽدؽر. دئموْکراسینؽن یارانماسی و قالارلؽ اوْلماسؽ اۆچۆن، بۇ دَیر بۇگۆنکۆ حاکیمییتی وۇراجاق بیر آراج یوْخ، آماج اوْلمالؽدؽر. دئموْکراسینین یارانؽب قالارلؽ اوْلماسؽندا، سۇبجئکتیو عامیللردن بیری ده، خالقؽن اؤز گۆجۆنه و حاکیمییت حاقؽنا اینانماسؽدؽر. خالق حاکیمییتی اؤز حاقؽ بیلرسه و اؤز گۆجۆنه اینانارسا، اوْنا هئچ کس، هئچ قۇرۇپ و هئچ بیر باشقا میلت و اؤلکه حؤکم ائده بیلمز. هئچ بیر ایدئوْلوْژی و یا فیزیکی گۆج اوْ خالقؽ، بیر شخصه و یا عدالتسیز سیستئمه و غیر دئموْکراتیک قانۇنلارا باش اَیدیره بیلمه‌ز. دئموْکراسینین قالارلؽ اوْلماسؽندا ایکینجی عامیل اوبجئکتیو عامیلدیر. آزاد مطبوعات، آزاد ایله‌تیشیم مئدییالاری و پارتییالاشماق دیر. بۇگۆن سوْسیال شبکه‌لرین یایقؽنلاشماسؽ، تک سسلی حاکیمییتلری بۇجاغا سؽغؽشدؽرؽب، آنجاق ایران کیمی اوْتوْریتئر رئژیم لرده پارتیالارؽن یارانماسؽنا ایجازه وئریلممه‌سی گله‌جک دئموْکراتیک سیستئم اۆچۆن بیر مانع کیمی عمل ائدبیلر. بۇگۆنکۆ دۇرۇم بیر یاندان آچؽق تشکیلاتلارؽن باسدؽریلیب، گیزلین تشکیلاتلارؽن یارانماسؽنا موْتیواسییوْن یارادؽر. گیزلی تشکیلات ایسه گۆونلیک آماجؽ ایله گئت گئده تشکیلات ایچی دئموْکراسییه گؤز یۇممالؽ اوْلۇر. بۇدا غیر دئموْکراتیک تۇتۇملاری منطیقلی و عاغیللؽ بیر تۇتۇم اوْلاراق یئرینه سالؽر. یعنی دئموْکراتیک داورانؽش یئرینه، تشکیلات منفعتی آدؽنا غیر دئموْکراتیک داورانؽشلار کؤک سالؽر، منیمسه نیر و عادی لشیر. بۇ ایسه گله‌جک دئموْکراتیک سیستئمین یاراناجاغؽنا ان بؤیۆک انگل اوْلابیلر. آچؽق تشکیلاتلارؽن یارانماسؽ نقدر هزینَه یه مال اوْلۇرسا، یارانمالؽ و مدنی مۇباریزه استراتئژی سینه دایاناراق مۇباریزه سۆرمه‌لیدیر. تشکیلاتلارؽن گۆجلۆ اوْلماماسؽ باشقا بیر سوْرۇنۇ دا اوْرتایا آتماقدادؽر. سئلئبریتی لرین میداندا اولماسی و سیاسی جرَیانلارؽن بۇ سئلئبریتی لردن ابزار اوْلاراق قۇللانمالارؽ گلجه‌یه تهلۆکه‌دیر. نییه کی، سیستئم لر، پارتیالار یوْخ شخصلر تعیین ائدیجی اوْلۇرلار. بۇدا دئموْکراسی یوْخ، پوْپۇلیزمه گتیریب چؽخارار. اوْنۇن اۆچۆن ده، بیلمه‌لی‌ییک کی بۇگۆنکۆ آرا هدفه چاتماق اۆچۆن اوْپورتوْنیزمه قاپؽلماق، اۇزاق استراتئژیک هدف اوْلان دئموْکراسی اۆچۆن، هدفی پوْزماقدؽر. سوْن اوْلاراق دئمه لییم، قالارلؽ دئموْکراسی اۆچۆن بۇگۆن دئموْکراسینی بیر هدف و دَیر اوْلاراق منیمسمه لی‌ییک، بۇ یؤنده ایسه نه فانات و یالانچؽ آشؽرؽ میلتچیلیک هده لریندن قوْرخمالؽ، نه‌ده کیچیک و اوْرتا سۆرلی هدفلر اۆچۆن اوْپوْرتوْنیزمه قاپؽلمالؽیؽق. دوشونجه سینه گوره عزل اولموش وکیل ییلماز مهرعلی بیلی
