خلاقیت در دوزبانه‌ها بیشتر است
حسن عشایری، عصب‌شناس و استاد دانشگاه در برنامهای که به میزبانی سالن شریعتی دانشگاه زنجان برگزار شد، با اشاره به حالاتی که در دو زبانه‌گی وجود دارد، افزود: زبان تنها محرکی است که می‌تواند به اطلاعات شکل دهد و نه تنها اطلاعات را ضبط می‌کند، بلکه در آن دخل و تصرف کرده و از آن بهره نیز می‌برد و گاهی به‌قدری از واقعیت دور می‌شود که دیگر نمی‌توانیم مفهوم را بیابیم و می‌توان گفت زبان می‌تواند دگرگونی پاتالوژیک داشته باشد.
وی با تعریف دو زبانه‌گی، یادآور شد: مفهوم دو زبانه‌گی را به کسی اطلاق می‌کنیم که از لحاظ رمزگردانی، بشنود، درک کند، بنویسد و بتواند در برابر پرسش پاسخ‌گو باشد.
این روان‌شناس عصبی با اشاره به اینکه برخی از دو زبانی‌ها می‌توانند زودهنگام رخ دهند و این افراد از بچگی به دلیل مهاجرت با زبان دومی آشنایی پیدا می‌کنند، خاطرنشان کرد: برخی از افراد نیز ممکن است در نوجوانی با زبان دوم آشنایی پیدا کنند. بر اساس تحقیقات بر روی افراد دوزبانه به خصوص در افرادی که زودهنگام با زبان دوم آشنا نشدند، تحقیقات نشان داد که ساختار مغزی افرادی که در کودکی با زبان دوم آشنا شدند کاملا متفاوت از کسانی است که در نوجوانی و بزرگسالی با زبان دوم آشنا شده‌اند.
وی با اشاره به اینکه دو زبانه‌گی یک مسئله سیاسی، فرهنگی و اقتصادی است، افزود: در دنیا با توجه به مهاجرت ساکنان برخی کشورها همچون سوریه به نقاط مختلف اروپا، شاهد تحول در زبان هستیم. همچنین بر اساس تحقیقات و آزمایشات انجام شده، می‌توان اذعان داشت که سرعت اطلاعات پردازش شده به معنای بیان چند کلمه در چند ثانیه است که این امر در دو زبانه‌ها بهتر بوده و در این رابطه خلاقیت به مراتب بالا است.
عشایری با بیان اینکه یک حافظه در زبان مادری و یک حافظه نیز در زبان دوم داریم، افزود: در پردازش اطلاعات خیلی سریع این مدارها به صورت سیناپس یک فعالیتی را انجام می‌دهند که در دستگاه‌های پیشرفته آزمایشگاهی می‌توان این را به صورت زنده نشان داد.
این استاد دانشگاه گفت: زبان مادری با زبان دوم به صورت یکسان در مغز پردازش نشده است، با وجود اینکه با هم هستند ولی عقیده بر این است که زبان دوم حتی سیناپس‌هایش هم با زبان اول متفاوت است و آن می‌تواند بر روی زبان مادری تاثیر داشته باشد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه اولین زبانی که انسان یاد می‌گیرد زبان لیمبیک است و بعدها افراد برای یادگیری زبان دوم و سوم آمادگی پیدا می‌کنند، ادامه داد: موقعی که افراد یک زبانه موضوعی را پردازش می‌کنند، قسمت وسیعی از مغز درگیر است و در دوزبانه‌ها این امر سریع اتفاق می‌افتد و قسمت‌های درگیر اعم از مخچه و نیم‌کره چپ در این فرآیند است.
عشایری با تعریف هیجان، خاطرنشان کرد: تصور بر این است که وقتی واقعه‌ای رخ می‌دهد بلافاصله احساس می‌کنیم و هیجان‌زده می‌شویم، در صورتی که این تعریف تاریخی است و دیگر مورد قبول نیست و عده‌ای بر این باورند که واقعه‌ای رخ می‌دهد و تغییرات فیزیولوژیکی در بدن رخ می‌دهد و احساس می‌کنیم هیجانات اعم از مثبت و منفی رخ می‌دهد که این تعریف هم دیگر قابل قبول نیست ولی در تعاریف جدید بیان می‌شود و شناخت بدون هیجان وجود ندارد.
وی افزود: اگر هیجانات آسیب ببیند، از خرد خبری نیست و در قدیم این تعریف نبود و در سخنان فلاسفه می‌توان دید که احساسات و عواطف از خرد جدا شده بود.
این استاد دانشگاه، یادآور شد: با بررسی هیجانات به این نتیجه رسیدیم که سرعت پردازش در دو زبانه‌ها سریع‌تر از یک زبانه‌ها است ولی نه به این معنا که در یک زبانه‌ها مشکلی در این خصوص وجود دارد، بلکه تنها در دو زبانه‌ها سرعت پردازش کمی متفاوت‌تر است.
در ادامه این برنامه، استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه در آسیب‌شناسی سیاسی، زبان یک رویکرد کلان‌نگری است که معتقد به دخالت سریع جامعه‌شناختی در مسائل اجتماعی است، گفت: مسئله اساسی این است که همه جوامع با مشکلاتی روبه‌رو هستند که جنبه اورژانسی دارد و با تنش همراه است. قطعا هر چه‌قدر میزان تنش در جامعه‌ای کمتر باشد، جامعه بهتر می‌تواند خودش را مدیریت کند و یک جامعه پرتنش جامعه مناسبی نیست.
ناصر فکوهی خاطرنشان کرد: در منطقه خاورمیانه، داشتن آسایش و مواجه نشدن با تنش، کار مشکلی است و تمام تلاش ما باید این باشد که به صفر مطلق نرسیم و اگر قرار است به نقطه برسیم، هیچ نخواهیم داشت.
وی با بیان اینکه اولین اصل فرهنگ‌شناسی اشاره به این دارد که سیاست یک توهم است، افزود: سیاست هیچ چیزی جز تصویر جامعه‌ای که آن را به وجود آورده است، نیست؛ به عبارت دیگر قدرت، محصول اجتماعی و موقعیت اجتماعی فرهنگی بوده و ممکن است این محصول ناقص باشد. سیستم سیاسی هر چیزی که باشد آیینه جامعه است و این سیستم قدرت دخالت در جامعه را ندارد و اگر قدرتی هم داشته باشد بسیار کمتر از آنچه است که تصور می‌شود و توهم سیاسی است که به قدرت سیاسی منتقل می‌شود و به جامعه این را القا می‌کند که قدرت سیاسی می‌تواند هر کاری را انجام دهد.
فکوهی با اشاره به اینکه جامعه بسیار قوی‌تر از قدرت سیاسی است، گفت: در مبحث ما نیز قدرت سیاسی خود را در موج ملی‌گرایی افراطی و نژادپرستی نشان می‌دهد که صرفا هم در خصوص یک قومیت نیست.
این نویسنده و مترجم خاطرنشان کرد: در مقابل هر موج به وجود آمده با موج ضد نژادپرستی روبه‌رو هستیم. همچنین در کنار موج اصلی نژادپرستی موجود، خرده موج‌های نژادپرستی قومی نیز مشاهده می‌شود که به آن ملی‌گرایی قومی گفته می‌شود.
فکوهی با بیان اینکه زبان یک توهم است، گفت: عمر کره زمین 4 میلیارد و 500 میلیون سال است و عمر حیات 4 میلیارد سال و عمر انسان 4 میلیون سال و به نسبت حیات یک‌هزارم پدیده حیات است و این در حالی است که عمر تمدن‌ها 7 هزار سال است و با وجود اینکه پدیده‌های حیاتی عمده‌ترین اشکال کنترل سیستم‌های فرهنگی هستند، می‌توان اذعان داشت که به عبارت دیگر ما بسیار از آنچه که فکر می‌کنیم زیر سلطه طبیعت و ژن‌های‌مان هستیم.
این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: عمر زبان منفوذ نیز در طولانی‌ترین زمانی که می‌توانیم به آن نسبت بدهیم به حدود 200 هزار سال پیش برمی‌گردد و برای اینکه انسان‌ها بتوانند حرف بزنند باید اتفاقی در حنجره انسان رخ می‌داد که از این تاریخ حدود 200 هزار سال می‌گذرد.
وی با اشاره به اینکه 98.5 درصد ژنوم انسانی با شامپانزه یکی است، خاطرنشان کرد: ما در زبان دو عامل داریم، یکی گستره زبان که از نظر تعداد واژگان قابل اندازه‌گیری بوده و دیگری عمر زبان است.
این استاد دانشگاه افزود: مغز انسان یک مغز چند زبانه است و اگر زبان‌های چندگانه آموخته شود، افراد می‌توانند به‌راحتی به پردازش اطلاعات بپردازند و بر اساس اصل 15 در مدارس باید زبان مادری آموزش داده شود.
