تنش مرزی با طالبان؛ سفر دو مقام نظامی ایران به منطقه سیستان
در پی درگیری میان مرزبانان ایرانی و طالبان سردار قاسم رضایی، جانشین فرمانده کل نیروی انتظامی و سرتیپ کیومرث حیدری، فرمانده نیروی زمینی ارتش روز یکشنبه (هفتم خرداد) وارد منطقه سیستان، در استان سیستان و بلوچستان شدند. رضایی در جمع خبرنگاران در زابل وضعیت در منطقه را “بسیار آرام” خواند و گفت: «شب گذشته هیچگونه تهاجمی اتفاق نیفتاده است و موضوع عصر دیروز فیصله پیدا کرد.» او مرزهای ایران را “مرزهای دوستی” نامید و تأکید کرد: «نباید اجازه دهیم اتفاق ناگواری پیش بیاید.»
این مقام انتظامی چند درگیری مرزی پیشین را اشتباهی از طرف حاکمان افغانستان عنوان کرد و گفت تیراندازی روز شنبه نیز اتفاقی “بیجا” بود.
همزمان فرمانده نیروی زمینی ارتش در سفری جداگانه به سیستان، با اشاره به اینکه مرزهای شرقی ایران “به طور کامل در کنترل” ارتش است، گفت: «در بحث برخورد با نوع تردد ممکن است گاهی اختلافی بین دو مرزبان پیش افتد که موضوع مهمی نیست و کاملاً در کنترل بوده است.»
او اضافه کرد: «تا هر جا که کشور مقابل مرز مشترک با ما دارد و مقررات بین‌المللی را احترام بگذارد احترام متقابل می‌بیند و حسن همجواری به جا می‌آوریم ولی اگر جایی احساس شود طرف مقابل نمی‌خواهد به مقررات تن بدهد با برخورد دیگری مواجه می‌شود.»
این فرمانده ارتش در حالی درگیری مرزی میان نظامیان ایران و طالبان را “موضوع مهمی” ندانسته که برخی سایت‌های خبری ایران گزارش داده بودند در این درگیری که دستکم “شش ساعت” طول کشید و دو مرزبان ایرانی و یک تن از نیروهای طالبان کشته شدند. جانشین فرمانده کل نیروی انتظامی روز یکشنبه تعداد مرزبانان کشته شده ایرانی را یک نفر اعلام کرده و گفت دو تن دیگر در این حادثه “مجروح” شدند.
“جنبش اصیل منطقه” یا “مؤلفه ضد امنیت”؟
در همین حال ابوالفضل ظهره‌وند، سفیر سابق ایران در افغانستان در گفت‌وگویی با سایت “انتخاب” درگیری نظامیان ایرانی با طالبان را نگران‌کننده توصیف کرده و هشدار داده که درگیری بین دو طرف می‌تواند با عوامل دیگری از سر گرفته شود. او طالبان را متهم کرد که از آب هیرمند و بستن مرز دوغارون به عنوان اهرم فشار بر جمهوری اسلامی استفاده کرده و افزود: «در مجموع طالبان یک مولفه ضد امنیت در منطقه هستند و هیچ کشوری هم آنها را به رسمیت نشناخته است.»
مقام‌های جمهوری اسلامی پس از درگیری مرزی با طالبان و همچنین تنش‌های ایجاد شده بر سر حقابه ایران از هیرمند، از طالبان به شدت انتقاد کرده‌اند تا جایی که حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران، اظهار داشت تهران “هیأت حاکمه فعلی افغانستان را به رسمیت نمی‌شناسد و طالبان تنها بخشی از واقعیت افغانستان است.”
این مواضع تند و تیز در حالی اتخاذ شده‌اند که برخی مقامات جمهوری اسلامی دو سال پیش، پس از به قدرت رسیدن مجدد طالبان در افغانستان، آنها یکی از “جنبش‌های اصیل منطقه” معرفی کردند و در میان محکومیت‌های شدید بین‌المللی علیه طالبان، با نمایندگان آنها در تهران به مذاکره پرداختند.
سفیر سابق ایران در افغانستان در مصاحبه با “انتخاب” آمریکا را به “بحران‌سازی” در منطقه متهم کرد و گفت جمهوری اسلامی در تقابل با طالبان باید با روسیه و چین رایزنی کند. او افزود: «این تهدید‌ها فقط متوجه ایران نیست و طالبان برای چین و روسیه هم تهدیدند.»
جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر در سیاست‌گذاری‌‌های خارجی خود بیش از پیش دنباله‌روی پکن و مسکو بوده است. روابط سیاسی، اقتصادی و نظامی جمهوری اسلامی و روسیه به ویژه پس از آغاز جنگ اوکراین به شدت در هم تنیده شده است تا جایی که تهران به دلیل همکاری با مسکو و ارسال پهپاد مشمول تحریم‌های بین‌المللی شده است. در این میان پکن نیز از نفوذ قابل‌توجهی برخوردار شده است تا جایی که توافقنامه از سرگیری روابط دیپلماتیک میان ایران و عربستان با میانجی‌گری چین در این کشور به امضا رسید.
وزارت دفاع حکومت طالبان شامگاه شنبه ششم خرداد، بیانیه‌ای را در صفحه رسمی خود در توییتر منتشر کرد که در آن ایران عامل شروع درگیری مرز عنوان شده بود. در این بیانیه آمده بود که “امارت اسلامی گفت‌وگو را راه معقولی” برای حل مشکل میان دو کشور می‌داند و “اقدامات منفی و بهانه‌جویی برای جنگ به نفع هیچ‌کدام از طرفین نیست.” این در حالی است که مقامات جمهوری اسلامی طالبان را آغازگر درگیری‌ها را معرفی کرده بودند.
طارق فرهادی، کارشناس امور سیاسی، در گفت‌وگویی با بخش دری دویچه‌وله، با اشاره به نزدیکی جمهوری اسلامی و طالبان به یکدیگر، بروز جنگ را دور از انتظار دانسته و تأکید کرد منافع ایران از جمله نرخ بالای صادرات این کشور به افغانستان، وابسته به حفظ رابطه خوب با طالبان است.
در این میان، مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان سیستان و بلوچستان روز یکشنبه از بازگشایی مجدد مرز میلک (پل ابریشم) خبر داد. این پایانه مرزی روز شنبه پس از بروز درگیری بسته شده بود.
