ایشیق سؤنمز: آزربایجان میللی مسئله ایله فارسلیق سیاستی /1 پان ایرانیستلرین قارنی زیغلیغی
آذربایجان ملی مسئله سینی فارسلیق سیاستی اوچون امنیتی قلمه آلماق و آذربایجان تورکلوگونو ملی تئرورا تسلیم ائتمک سیاستی اوزره باخیش، ایران ممالیکی محروسه سی نین کئچمیش یوز ایللیک تاریخینده آذربایجان ملی مسئله سینی امنیتی قلمه آلماق آذربایجان تورکلوگونو فارس ایستعمارچیلیغی قارشیسیندا ملی تئرورا تسلیم ائتمگین ترکیب حیصصه سی ساییلار. بئلنچی یاناشماقلار ایلک اولاراق فارس ایستعمارچیلیغی‌نین و پان ایرانیست مفکوره سی نین تملی و اساسینی قویموش محمود افشار یزدی طرفیندن آذربایجان جمهوریتی علیهینه، روسیه چارلیغی(تزاری)داغیلماق عرفه سینده 1918ـینجی ایلدن باشلاراق فارس مطبوعاتیندا ایشیق اوزو گؤرمَگه باشلادی. آذربایجان جمهوریتی آیدینلاری قافقازلاردا روسیه ترکیبیندن اوزاق و بیر ملی توپلوم اولاراق مستقیل سیاست یئریتمک ایسته‌دیکلری بیر دؤنَم‌ده و زاماندا محمود افشار یزدی یازدی:« ما در درجه‌ی اوّل به هم قلمان محترم خود پیشنهاد میکنیم که در جرائد از ً خود کلمه‌ی آذربایجان را برای جمهوری بادکوبه استعمال نکنند، و ثانیا هیئت دولت میخواهیم که در این خصوص توجهی نموده و در روابط رسمی خود کلمه‌ی ”اران“ یا بادکوبه را بجای آذربایجان استعمال نمایند. و عنوان تصمیم خود را میتوانند این مطلب قرار دهند که چون اشتراک نام موجب اشتباه و سوء تفاهم بود، تصمیم گرفته شد که به مملکت کوچک از سفارت جدید همان نام حقیقی و تاریخی آن اطلاق شود، و ثالثا روسیه که تصور می رود بر خلاف بعضی از همسایگان دیگر برای حرفهای حسابی گوش شنوا دارد تقاضا داریم بدولت خود پیشنهاد نماید که چون لفظ آذربایجان مختص به ایالت شمالغربی ایران است و عثمانیها با سوء نیت این اسم عاریه را به جمهوری تاتار اینطرف قفقاز داده اند، بنحوی که احساسات ایرانیان وطندوست رنجیده و قلوبشان مجروح شده است به‌اسم حقیقی آن ”اران“ تبدیل نمایند. چون ما معتقدیم که منفعت ایران در آن است که قفقازیه تحت حکومت روسیه باشد و بدست دولت دیگری نیفتد….بنابراین انتظار ما از دولت شوروی در اجابت به‌این تقاضا شدیدتر میشود و منتظریم در اسرع اوقات از نتیجه مطلوب مطلع شویم».
- بو گؤروشلر رضاخان میرپنج لقبی ایله قاجار شاهلیغینی گیروگان توتان و فارس ملیتچیلری و مدنیت راسیستلری باشلاریندا محمود افشار یزدی، علی دشتی و محمد تقی بهارلار طرفیندن تورکلوک و عربیلیک علیهینه اعمال اولوناجاق سیاستی حیاتا کئچیرمکده مأمور اولان رضا خانا دیکته اولونوردو. اوسته گؤروندوگو کیمی، محمود افشار آذربایجان اجتماعیتینی آلداتماق اوچون، آد اورتاقلیغی “یانلیش آنلاشماقلارا یول آچار« دئیه آذربایجان تورکلوگونو آلداتماغا چالیشارکن آذربایجان جمهوریتی نین روسیه اسارتینده قالماسینی و روسلاشماسینی “فارسلیق” اوچون فایدالی دئیه قافقازلارین روسیه بولشویکلری طرفیندن اشغال اولماسینا داییر یاشیل ایشیق یاخدی. باشقا یاندان آلمانیانین برلین شهرینده فارس مدنیت راسیستلریندن اولان حسین کاظم‌زاده تبریزلی، “ایرانیت” دئیه ایرانشهر آدلی چاپ ائتدیردیگی درگی و مجله-ده یوزئف مارکوآرت آدلی آلمان شرقشناسا نسبت وئردیگی اؤز فارس مدنیت راسیستلیگی و فاشیستلیگی گؤروشلرینی یایماغا چالیشدی، اوخویوروق:«پیش از همه الزامیست که حکومت ایران با استناد تمام عناصر ملت ایران بدون تفریق زبان و مذهب برضد استعمال نام “آذربایجان” که جمهوریت تاتار قفقاز برخلاف حقیقت علمی و بدون استحقاق بخود چسپانده است، یک اعتراض سخت و قطعی بعمل بیاورد…
( محمود افشار یزدی، آینده، جلد دوم، تهران، چاپ دوم 1351؛ مسئله ملی و وحدت ملی ایران، صحیفه 524.) اما مملکتی که در شمال رود ارس بود و امروز اکثر اهالی آن تاتار هستند در زمان قدیم آلبانی نامیده میشد که بزبان پارسی میانه یعنی پهلوی و به سریانی اران (بتشدید راء) میگفتند و در کتب مورخین عرب نیز الران مذکور است. این تعبیر در تاریخ زندگی شاه اسماعیل و در تاریخ کردستان تالیف شرف الدین بتلیسی پیش می آید” . اوسته گؤروندوگو کیمی، فارس مدنیت راسیستلری “عناصر ملت ایران” دئدیکده ایران ممالیکی محروسه سی تورپاقلاریندا محصور اولان آذربایجان تورکلوگونو اؤز دوغما و دولاما، قوزئی آذربایجانلی قارداشلارینا اؤزگه (بیگانه) قلمه آلدیالر. آذربایجان جمهوریتی روسیه کمونیستلیگی طرفیندن اشغال اولدوقدان سونرا ایسه، ایران ممالیکی محروسه سینده فارس ایستعمارچیلیغی اساسیندا آپاریلمیش سیاست نتیجه سینده گونئی آذربایجانلیلار آراسیندا ملی مسئله اورتایا چیخماغا باشلادی.
آردی وار
ایشیق سؤنمز
