ایسلوقان لار (شوعارلار) بیر سیاسی حرکاتین یونته مین گؤستریرلر

اؤن سؤز
ایسلوقان لار (شوعارلار) بیر سیاسی حرکاتین یونته مین گؤستریرلر، ایستک لرین عکس ائدیرلر، آماجلارین دیققه چکیرلر و بو واسیطه ایله توپلومدا سمپاتی قازاماغا شرایطیارالدیرلار.

ایسلوقان لار، گونئی آزربایجان و عمومیتله ایران چاپین دا “تورک میللی دئموکراتیک حرکاتی”نین گؤرونتوسونو (سیماسینی) عکس ائتدیریرلر. بو گؤرونتو اولوملو، وئریملی، سمپاتیک (جلب ائدیجی) و موعاریف لشدیرمه نی ایچه ریرسه، تورک توپلومونا و هابئله ایران دا بیر اولوملو (مثبت) ائتگی بوراخاجاقدیر. اونون عکسینه، ایسلوقانلار اولومسوز، شیددته یؤنه لیک، نئقاتیو یؤنلو اولورسا او ایسلوقانلاری ائتگیسی البته کی آنتی پاتیک اولاجاقدیر. هئچ بیر سیاسی و دئموکراتیک حرکات اولومسوز و شیددته یؤنه لیک ایسلوقان آتماز. چون اونون نئقاتیو ائتگیسی اولماسین بیلیر.

تورک میللی دئموکراتیک حرکاتی میزین کئچن 30 ایله یاخین مئیدانی اعتیراضلارینا باخاندا اینانیلماز درجه ده اولومسوز ایسلوقانلار، نئقاتیو ائتگیسی اولان شوعارلار، حتتی اولتورا رادیکال دوشونجه لره دایاناراق ایسلوقان آتمالارینا تانیق (شاهید) اولماق اولور.

من کئچن ایللرده یئری گلدیکده یازیلاریمدا بو ایسلوقانلاری آنالیز ائتمه یه چالیشمیشام و مئیدانی پروتئستولاردا وئریلن ایسلوقانلاری نئقاتیو یؤنله رین اه لشدیرمیشم و عین حال دا وئریلن اولوملو ایسلوقانلاری دا دستک له میشم. آشاغیدا بو یازیلاری گؤزدن کئچیریریرک.

دئموکراتیک بیر میللی حرکاتین، حقوقی یؤندن چیخارلارینا دیققت ائده رک، آکتیویست لریمیزی ایسلوقان سئچمه لرینده چوخ دیققتلی اولمالارینی و سئچدییی ایسلوقانلارین حیاتی درجه ده اؤنم داشیمالارینین بیلمه لرینی تمنی ائده رک سئچیلن ایسلوقانلاری داشیدیغی آنلاملاری دیققته آلمالاری نه قدر خالقیمیز اوچون اؤنملی اولماسینی ورقولارییرام.

ایسلوقان لار “تورک میللی دئموکراتیک حرکاتی”ندا اولوملو، جلب ائدیجی و یا سمپاتیک اولمالاری او ایسلوقانلارین بیر حرکاتین آماجین، ایستک لرین و کاپسایجی فورمادا اینسانجیل اولماسین گؤسته ریر. بو آچیدان بیزیم میللی دئموکراتیک حرکاتیمیزدا شوعالاریمیز؛
دئموکراسی یا یؤنه لیک ایستبدادا قارشی،
چوخولجو دئموکراسی یا یؤنه لیک فورمالیستی دئموکراسی یه قارشی،
مولتی ائتنیک دئولت دئولت یاپیسینا یونه لیک، تک ائتنیک لی دئولته قارشی،
دئموکراتیک دئولت یاپیسینا یؤنه لیک، آنتی دئموکراتیک دئولتین یاپیسینا قارشی،
پلورالیزمه یونه لیک، ایرقیچیلیغا قارشی،
فئمئنیزمه یؤنه لیک، پاتریالکال کولتوره قارشی،
سوسیال- اقتصادی عدالته یؤنه لیک، عدالت سیزلییه قارشی،
باشقا خالق لارلا سولیداریتییه یؤنه لیک، آیری سئچگیه قارشی،
باریشآ یونه لیک ساواش سیاستینه قارشی،
ایران دا فئدرال جمهوریته یؤنه لیک ایران ایسلام جمهوریتینه قارشی،
و…
اولمالیدیر.
تورک/ آزربایجان آکتیویست لری آشاغیداکی یازیلاری اوخویاراق حرکاتیمیزین سیرالاریندا وئریلن اولومسوز ایسلوقانلاری یاخشی تانییاجاقلار و کسینلیکله گله جک ایسلوقان سئچیم لرینده چوخ دیققت لی اولاجاقلاردیر.
یونس شاملی
2018-11-13
خرداد آیینین گئنیش قیامین داکی
شعارلارین آنالیزی

ایرانین تازا تاریخینده، آتا بابالاریمیزین بو توپراقلاردا قوردوغو بؤیوک دئولتین قورولوشونو سورعت له اونوتدوردوقلارینا رغمن تورک خالقی نین وارلیغی گینه ده 1324 جی ایلده و میللی حکومتین یارانماسی ایله اؤزون گؤسترمیش و یئرین آچمیشدیر و بیرنجی دفعه اولاراق تورک لر آذربایجان دا، آنا وطن اراضی سینده، یاریمچیلیق دا اولموش اولسا، سیاسی حاکمیتن قورموشدور. میللی حکومتین قیسسا زامان دا آزربایجانین اینکیشافینا، سوسیال، سیاسی، ایقتصادی و مدنی عرصه لرده جیددی آتلیملار آتیل میشدیر. آمما بین الخلق سیاسی و حربی (نظامی) قوه لر، ایکینجی دونیا ساواشیدندان سونرا، دونیا بؤلوشمه لرینده، تورک خالقی گونئی آزربایجان و ایران دا، ان شانسسیزخالق لاردان بیری اولموشدور و بو اساس دا آزربایجانین میللی حکومتی بو دونیانین یئنی سیاسی گوج بؤلوشومونه قوربان گئتمیشدیر.

میللی حکومتیمیز مرکز ارتجاع سی طرفیندن باسدیریلاندا خالقیمیز قانینا بلشمیش، قاچانلار قاچیب دیدرگین دوشدموش، اؤلن لر اؤلوب، توتولانلار ان اوزون حبس لره معروض قالمیشدیرلار، ائله کی صفرخان، دئموکرات فیرقه سینین افسرلریندن بیریسی یالنیز ایراندا یوخ، بلکه دونیادا ان اوزون حبسی چکن بیر سیاسی محبوس اولموشدور. دنیانین ان اوزون سیاسی محبوسو، پهلوی سولاله سینین ان ییرتیجی، و آنتی تورک ماهیتین آیدینجا مئیدانا قویموشدور. قالان لار آغیر باسقییا معروض قالمیشدیرلار. آغیزلارتیکیلمیش، سؤزلر اورکلرده قالمیش، سسلرده باتیریلمیشدیر. اوزون زامان آذربایجانی قارانلیق لا چورقالامیش و تورک خالقی خایال قیریقلیغینا اوغرامیشدیر.

بو همان آذربایجان دی. همان تورک خالقی دیر کی، پولار ایراده سی ایله، مین ایللر بویو، امپراطورلوقلار یارالتمیش و هم ده یئنی تاریخده مودرن حرکتلر، مستقیل دولت، مشروطیت اینقلابی و آزربایجانین ملی حکومتین، یارالتمیشدی.

کئچن ایلین خرداد آیی نین مؤحتشم میللی قیامی، تورک خالقینین تاریخی باخیمدان بیر اؤزللیک یه مالیک اولماسین گؤسترمیشدیر. او اؤزللیک تورک خالقی نین هله ده آیاقدا اولماسی، هله ده عدالت اوغوروندا موباریزه آپارماسین و هله ده میللی حاقلارینی الده ائتمه یه چابا و چالیشقانلیق گؤسترمه سی ایدی. 1385نجی ایلین خورداد آینین چوخ گئنیش یوروشولر مئیدانی اعتراضلاری بو
اؤزه لییی ثبوت ائتمیشدیر.

آیدین اولاسی تورک میللتی بللی فاکت لارا گؤره، کئچن هشتاد ایلده کی تاپتالانماق (سرکوب) و آسیمیلاسیون سیاستی اساسیندا، دانیلمیش بیر دوروما گلمیشدیر. چون کو، دانیلماسایدی، بیرلیکده، هر یئرده، تامام شهر و کندلرده اوجا سس ایله “هارای هارای من تورکم” دئمزدی.

خوردادین قیامی، آزربایجانین میللی دمکراتیک حرکاتی نی سیاسی جهتدن داها دا درینلشدیردی و آزربایجان اؤز مقدراتینا حاکیم اولماسی هر آیدین بیر تورکه اؤز مباریزه سینده، بیر جیدی موتیو وئریدیجی فاکتا چئویریلدی. آیدینلاشدی کی، تورک خالقی یالنیز اؤز سیاسی قوه سینه دایاناراق حاقلارین الده ائدمک اوچون آیاقلانیشدیر.

تورک خالقی نین میللی قیامی آزربایجان دا، بیر باشقا و چوخ اؤنملی مسئله نی، هم ایرانین ایچینده، هم ده خاریجده ثبوته یئتیردی و گوستردی کی ایران اسلام جمهورتی گؤرونتوسونو چوخ گوجلو ده گؤستریرسه، آمما خالقین عوصیانی قارشیسیندا دایاناجاق گوجو یوخدور.

مرکزچی موخالیفت پارتیالاری خرداد قیامیندا حقیقتاً هویوخموشدور، گیجه لمیشدیر، چون او قیامین شوعارلاری ایرانین فارس ماهیتلی و کئچن 100 ایل کؤک سالان حاکمیتی تیترمه یه باشلامیشدیر. “اؤلوم اولسون فاشیزمه اؤلوم اولسون شوونیزمه” ایسلوقانلاری ایران اولوس دئولتینین ایچ اؤزون ایفشاء ائتمیشدیر و بیر اؤلکه ده بیر خالقین اوستونلویونه فیکری و سیاسی یؤنده سون قویماسین هایکیرمیشدیر. آزربایجانین آنتی راسیستی اوجا سسی “اؤلوم اولسون آپارتایدا” تورک میللی دئموکراتیک حرکاتینین، اینسانی هدفلرین و دمکراتیک ایستکلرین مئیدانا قویموشدور.

خرداد آیینین قیامی، ایران دا یاشایان تورکلرینین ایستک و آماج لارین آزربایجان و ایران اجتماعیاتینا بیر طرفدن و دنیا اجتماعیاتینا بیر باشقا طرفدن گوسترمیشدیر.

آمما، تورک میللی دئموکراتیک حرکاتین چوخ ساحه ده گوجلو گؤرونتوسو اولماسینا باخمییاراق، اونون بعضی یؤنلرده ضعیف اولماسی و بعضی قونولاردا آخساماق دادیر. بو قونولار و آخسامالار و عمومیتله حرکاتین پاتالوژیاسی بو حرکاتین آکتیویست لری طرفیندن ایزلینب آراشدیرمالی دیر. بو درین سؤزو دیققته آلمالییق کی “کئچمیش، گله جکه یه ایشیق ساچیر”، بو اساسدا آزربایجان تشکیلات لاری، قوروملار و فعال شخص لر خورداد آیینین اعتراضلارینی دیققت له ایزله یب، ایستراتئژیک مقام لار آچیسیندان اونو آراشدیرمالیدیرلار.

من نظری باخیمدان خوردادین قیامیندا ایستفاده اولان شوعارلاری گؤزدن کئچیر میشم و او قیامدا اولان دوشونجه ایزلرینه باخمیشام. قیام دا ایستفاده اولان شعارلار، تورک/آزربایجان ملی دمکراتیک حرکاتیندا اولان آکتیویستلرین فیکیر و دوشونجه لرین بیر آیینا کیمی عکس ائتدیریر. خورداد قیامینین شوعار لارین گؤزدن کئچیره نده عمومیت له ایکی دسته ایسلوقان، ایکی فرقلی فیکر آچیسیندان مئیدانا چیخیر. من او ایکی دسته شوعارلاری، و ایکی دوشونجه نین دایاق نوکته لری اساسیندا بیر- بیرندن آییرمیشام و او شعار لارین آزربایجان و ایران دا تورک ملی دمکراتیک حرکاتیندا چیخارلارینا و خصوصاً زیانلارینا قیساجادا اولسا ایشاره ت ده بولونموشام.

آمما اؤنجه لازیم دیر کی، دوشونجه فاکتورونا و متودلارینا ایشاره ائتمه دن، آزربایجانین میللی دئموکراتیک حرکاتی نین بو گونکو شرایط ینه بیر آز آچیقلیق گتیریم. تورک میللی دمکراتیک حرکاتینین اوزون و 60 ایللیک تاریخینه باخمیاراق، یئنی، جاوان و جاوان اولماغینا ایستینادن، تجربه سیز بیر حرکات دیر. بو حرکات، شاه و شیخ لرین آزربایجان دا هشتاد ایللیک دهشت یاراتماسی اساسیندا، سورولن آسیمیلاسیون سیاستی کؤلگه سینده، بیزیم میللتیمیزین آسیمیله اولماسیندا جدی تاثیر بوراخیب دیر. اونون کناریندا، تورک توپلوموندا فارسلاشما، و مرکزچی شوونیزمی داها گوجلو حاکمیتی و فارس عونصورونون اوستونلوک ایستاتوسون، تورک لرین بئینیده و اوره ینده یئرلشدیرمه، کئچن هشتاد ایلده تورک میللتینین یوخویا چیخارتما سیندا جدی ائتگیسی اولموشدور. آزربایجانین ایقتصادیاتینین دالیا قالماسی، تورکلری فلاکت لی بیر ائکونومیک سیاستی سونوجوندا فارس بولگه لرینه کؤچورمه مجبوریتنده قویماق لاری، و اونلاری اؤز وطن لریندن دیدرگین سالمالاری بو سیاستین دوامی حسئاب اولونور.

بو فاکتلارا دایاناراق، تورک میللی دئموکراتیک حرکاتینین حساس و ضعیف بیر دورومدا اولماسی، ایران دئولتینین کامو اویونو بیزیم خالقیمیزا قارشی دهشتلی فورمادا مسموم ائتمه سی حرکاتیمیزین فعاللارینین و رهبررلرینه چینینه آغیر مسئولیت قویور.

بئله بیر شرایط ده، آزربایجانین سیاسی تشکیلات لاری، اونون ضیالی و آیدینلاری، سیاست مورککب بیر هؤنردیر دئیه، آزربایجانین اؤزگورلویو اوغوروندا او هؤنردن ان دوزگون و اویقون فورمادا ایستفاده ائتمه لیدیرلر.

یئری گلدیکده دئملییم کی، تورک خالقینین سیاسی، مدنی، بوروکرات و تکنوکرات کادر باخیمندان، بلکه، هئچ بیر پروبلئمی اولمویاجاقدیر. پروبلئم یالنیز او کادرلاری تورک/آزربایجان ملی دمکراتیک حرکاتینا جلب و جذب ائتمک دیر. تاسوفله هه له یولون باشلانقیجیندایق و تورک حرکاتی هله ده نظری باخیمدان چوخ ضعیف وتجربه لی سیاسی کادر و تشکیلات باخیمدان چوخ ساخینجالیدیر.

آمما آدین چکدییم خورداد آیینین میللی قیامینداکی شوعارلار و او شعارلارین نظری یؤنلرینه باخماق لازیمدیر. دئدیم کیمی خورداد آیینین شوعارلاری نظری باخیمدان عمومیت له ایکی دسته یه بؤلونور و ایکی فرقلی فیکرین گؤسته رگه سی دیر. من او ایکی دسته شوعارلاری، و او شوعالارین قایناقلانان ایکی دوشونجه طرزی اساسیندا بیر- بیرندن آییرمیشام و او شعار لارین آزربایجانا، و تورک خالقی نین میللی دئموکراتیک حرکاتینا اویقون، وئریملی و اولوملو باخیش آچیسیندان و عین حالدا او شوعارلارین زیان وئریجی یؤنلرین گؤسترمه یه چالیشاجاغام.

خوردادین قیامی نین ایسلوقانلاری نظری باخیمندان ایکی قولا بؤلونور:

1- بیرنجی سی، شوعارلار هانکی اساسا دایاناراق شعارلار وئریلمیشدیر؛ عقلانیت، رئال دوشونوش و سیویل شیوه یه دایانان و دئموکراتیک حاقلاری عکس ائدن مودئرن دوشونجه یه دایانیرلار. بو شوعارلاردان عبارت اولان:

“هارای هارای من تورکم”، بو شوعار اولوملو (مثبت)، بیرلشدیرن، آیدینلادان و وارلیغیندان، اولدوغوندان بحث آچان بیر شوعاردیر. بو شوعار تورک اولمایان اینساندا اولومسوز (منفی) حس یاراتمایان بیر شوعاردیر. حتی باشقا اینسانلارا، تورک مظلومیتین و اونون دانیلماسین گوسترن بیر شعاردیر…

“منیم دیلیم اؤلن دئییل، باشقا دیلینه دؤنن دئییل”، “شهیدین قانی باتماز، آذربایجان دیلین آتماز”، بو شوعارلار تورک آذربایجانلی لارین دیلین دن و هؤویه تیندن مودافعه ائدن و گینه ده مثبت جهت لردن آرایا چیخیب. اؤز دیلیندن مودافعه ائتمک بیزیم میللته باشقالارینین یانیندا ضدیت یاراتماز و حتی باشقلاراینین یانیندا تورک لره بیر مظلوم موقع وئرر و حمایت قازاندیرار و غیرفارس میللت لرایچینده ده خوش قارشیلانیر. فارسلار آراسیندادا ضدیت قازانماز. بو کیمی شعارلاردا رئال، وئریملی، اولوملو، عقلانیته دایانان و سیول چرچوادا یئرلشیرلر.

“اؤز دیلینده مدرسه، اولمالی دیر هر کسه”، “اوز دیلیمیزده مدرسه مدرسه”، “تورک دیلی رسمی اولسون” هم دوزگون شوعار و هم ده حقیقتان خالقیمیزین ان اؤنملی ایستکلریندن سایلیرلار. بو شوعارلار جددی شکیلده اؤز میللتیمیز آراسیندا و حتی باشقا میللت لر آراسیندا آزربایجانین میللی دئموکراتیک حرکاتی نا پوزیتیو و دیوقوسال حیس یارادار و باشقا غیر تورک اینسانی، بو حرکتدن حمایت ائتمه یه جلب ائدر. بو شوعارلارین عقلانیته دایانماسی، رئال و سیول اولماسی هر کسه آیدیندیر.

“یاشاسین آزادلیق”، “قیزیلدان اولسا قفسیم… آزادلیغا وار هوسیم”، آزادلیق سئور (آزادیخواهانه) شوعارلاردیرلار. هرکسی هانکی میللت دن اولورسا اولسون بو موباریزدن و بو شوعاردان حمایت ائدیر. بیر طرفدن ده، آزربایجانین میللی دئموکراتیک حرکاتینین مودئرن یؤنون گؤستریر. میللی دئموکراتیک موبارزه دن عبارت اولان ان اؤنملی ایستک، آزربایجان خالقینا و تورک میللتینه، هر بیر میللت کیمی، آزادلیق دیر. بو ایستک هامی یا آیدین دیر و ایرانین دینچی، ایرقیچی استبدادین علیهینه وئریلن ارلوملو بیر شوعاردیر. هم رئال دیر، هم سیاسی مبارزه ده هارمونیک و مودئرن و هم ده سیول و اینسان حاقلاری کنوانسویونونا ایقون بیر شوعار دیر.

” اؤلوم اولسون فاشیزمه اؤلوم اولسون شوونیزمه”، “آذربایجان میللتی…چکمز بئله ذیللتی”، بو کیمی شوعارلار، البته غئیر فارس میللت لرین بیر آرایا گتیرن و تورک میللتی نین آزادلیقا وارماسی اوچون ان اؤنملی سیاسی شوعارلاردان حئساب ائتمک اولور. آزربایجانین میللی دئموکراتیک حرکاتینین اؤزللیک لریندن بیری ایرقیچیلیغا قارشی دورماسیدیر. بو شوعالار چوخ اؤنم داشییان و جیددی رول اوینایان شوعارلاردیرلار.

“قالخ آیاغا وطنداش، تبریزده اؤلدو قارداش”، “اورمو اویاق دی، تبریزه دایاق دی”، بو شوعارلار میللت آراسیندا یاخینلیق، بیرلیک، سولیداریته (هم رای لیک) و بیر بیرنه دایاق اولمادانی باغیریر. دئموکراتیک بیر موباریزه ده لازیم اولان شوعارلاردان سایلیر.

یوخاری دا گلن شوعارلار و اونا بنظر ایستک لر، او جمله دن مئدیا ایسته یی، رادیو، تلویزییا و گوندلیک ده رگی و هابئله شوعارلارا ده ریندن باخاندا هم اولوملو، هم رئال و رئآلارا دایانان ایسلوقانلاردیرلار و بو ایسلوقانلار سیویل مبارزه یه تامامن ایقون دورلار.

بو شوعارلارین سیویل، رئال و عقلانیته دایانماسی میللتیمیزی اؤز موباریزه سینده بیربیرنه داها یاخینلادان، حتتا میللت لر آراسیندا ضدیت یاراتمایان، میللی حرکاتین گوجونو اؤنمسیز و غیر رئال آماجلارا صرف ائتمه ین و بو شوعارلار حتتا باشقا میللت لر آراسی دوستلوق و بیرگه موباریزنی وورغولایان شوعالاردیرلار.

2- آمما، خوردادین میللی قیامیندا، ایکینجی فورمادا شوعارلار، غئیر دئموکراتیک و میللی موباریزه یه اویقون اولمایان مودئللرله آزینلیقدا وئریلمیش اولسالاردا، بعضاً او شهرده – بو شهرده وئریلمیشدیر. آدین چکدییم شوعارلار عقلانیته، رئالیته یه و سیویل موباریزه مئتودلارینا دایانان یوخ، بلکه اونون تامی ترسی و یا تام آیریجا متدلارا دایاناراق مئیدانا چیخمیشدیرلار. بو ایسلوقانلار نظری و تجربی باخیمدان “حیسسیاتا”، “ایده آلیزمه” و بعضن “شیددته” و حتتا “ایرقیچیلیغا” دایانان شوعارلاردیرلار. بو شعارلاردان عبارت اولان:

“فارس، روس، ارمنی، آذربایجان دشمنی”، “هرکس کی بیطرف دیر فارس دان دا بی شرف دیر”، کیمی شوعارلار، تورک میللی حرکاتینا بو ضعیف دورومدا، یئنی جبهه لر آچماق دئمک دیر. بو شوعارلار یالنیز بورادا دایانمیر. خالقلارلا دوشمن لیک اعلان ائتمک اینانیلماز درجه ده شیدت دن و حتتا ایرقیچیلیقدا حیکایت ائدیر. خصوصن اوردا کی فارس لاری تحقیر ائدیر، درین ایرقیچیلیغا بوغولان بیر ذهنیت دن خبر وئریر.

هر بیر تورک ایرانین سیاسی جغرافیاسیندا تحقیر سیاستینی ده ری و سومویو ایله حیسس ائتمیشدیر. بئله بیر خالقین اؤنجوللری باشقالارین حقارته معروض قویماغا چالیشیرسا، همان فلاکته قاپسانمیشدیرلار کی مرکز ایرقیچیلاری. آمما کیسمه بو تورلو شوعالاردان فایدالانابیلمز، خصوصن بیزیم میللی و دئموکرات آکتیویست لریمیز.

سیاست چیلیک حقیقت ایله یالان و یا دوز ایله یالنیشلیق آراسیندا بیر سئچیم دئییل، بلکه سیاست ممکن لر دایرسیندن ایستکلره کؤرپو وورماق معناسیندادیر. آنتی دئموکراتیک شوعارلار بوگون، آزربایجانین میللی حرکاتینی حربی دیرنیشه (جنگ داخلییه) آپاران شوعارلار دیر. یعنی نه عقلانیته باغلیلیغی وار، نه رئال دیر و نه ده سیویل مئتودا دایانان بیر شیوه دیر. بلکه آیدینجا نئقاتیو حیسسیاتا دایانان، آشیری ایده آلیزمه اساسلانان، شیدده ته باغلی اولان بیر یولدور . بو شوعارلار چوخ آیدین دیر کی بوگون آزربایجانین میللی دئموکراتیک حرکاتینا اینانیلماز درجه ده زیان وورور.

“تبریز باکی بیر اولسون، مرکزی تبریز اولسون”، یا دا “آذربایجان بیر اولسون – مرکزی تبریز اولسون”، “تبریز باکی آنکارا….بیز هارا فارسلار هارا”، بو کیمی شوعارلار تمامیله خایالی بیر ایده آلیسم ه دایانان، گؤرونتوده آزربایجان سئوگیسین نومایش ائدن، اما زاتیندا میللتیمزه جیددی پروبلئم لر تؤره دن، قورخونج و دویغوسال عمل لره و عکس العمل لره سبب اولان و سیاسی باخیمدان آزربایجانین بوگونکو جوان، تجربه سیز و ضعیف میللی حرکاتینا اینانیلماز زیانلار وئرن شوعارلاردیرلار. بو کیمی شوعارلار حتی آزربایجان دا تورک لر آراسیندا گرگینلیک یارادیب، و اونلاری ایکی قوطوبلاشدیریر. بیر طرفدن ده بو کیمی شوعارلار حرکاتیمیزی باسدیرماق اوچون مرکزی دئولتین الینه جیددی بهانه لر وئریر.

بو کیمی شوعارلار، کی عمومیتله “ایستیقلالچی را” طرفیندن مئیدانا آتیلیر، بؤلگه ده دئولت لرین علاقه لرین گرگین له دیر و کوره سل آلاندا تورک میللی دئموکراتیک حرکاتی آوروپادا و آمئریکادا سمپاتی قازنماق اوچون هئچ بیر شانسی اولمور. یوخاریداکی آدین چکدییم شوعارلار ایستیقلالیت ذهنیتینه دایاناراق یئنی سینیرلاری یارانماسینا سببیت وئریر و بؤلگه ده حرکاتیمیز اوچون چوخ قابا پروبلملره یارالدیر و دئموکراتیک دئولت لرین حمایه سین بیزیم حرکات دان کسیر. و ایچریده ایسه، آیریلماق ایسته میین و آیرلماق لا مخالیف اولان اینسانلاری، هرطرفلی تورک لرین قارشیسیندا بیرلشدیریر. بو شوعارلارا حتی فارس سیاسی توپلومون بیر سیرا موخالیف لرین ایران رئژیمینه طرف سوروکله ییر.
یوخاریداکی شوعارلار خالقیمیزین میللی دئموکراتیک چیخارلارین تهلوکه یه سالیر. بو شوعارلارا دیققتله باخاندا، گینه ده، خیالی ایده آلیزمی، حیسسیاتی و شیددته ائیلمه نی آیدینجا گؤستریر.

بو کیمی، غئیر رئال، غئیر دئموکراتیک و حتتا ایرقیچیلیغا دایانان شوعارلار باشقا فورمالاردا وئریلمیشدیر. “گونئی گلیب عصیانا – فارسلار قاچین کرمانا”، کیمی شوعارلار تمامیله تحقیر ائدیجی و تمامیله ایرقیچیلیغا دایانان شوعالاردیرلار. حرکاتیمیزین سیرالاریندا اولان بعضی آشیریچی لار یاراماز بعضی تئوریلره سؤیکنیرلر که گویا “فارس لار تورک لره قارشی بو ایشی گؤرموشلرسه بیز نیه گؤرمه یه ک”!

باخین بو اویومسوز، اولومسوز و اهانتلی شوعارا، “”هر تورک کی بی طرفدیر، ایتدن ده بی شرف دیر”! بو شوعار خالقیمیزین آراسیندا دوشمنلیک بسله ین بیر شوعاردیر. بو شوعاری ائشیدن نورمال بیر انیسان دا قورخو یارالدیر و هر بیر اینسانی بیزیم حرکاتیمیز حاقد خیال قیریقلیغینا اوغراییر. بو کیمی شوعارلارین حتی بوگون، درین تجربه لردن سونرا چوخلی تاسوفله تشکیلاتلارین بیاناتیندا بئله مئیدانا گلیر.

سونوج بو کی؛ تورک/آزربایجان میللی دئموکراتیک حرکاتیندا آشیری دوشونجه لرینین یاریشماسینا سون قویماق لازیمدیر و ان رئال، ال وئریشلی و اولوملو بیر بیچیم ده تورک توپلومونو بیر مدنی و شهری توپلوم اولاراق، دئموکراتیک دوشونجه و سیویل یولا دایاناراق حرکاتیمیزی ایره لییه آپارمالییق. تورک لرین بوگون ایران دا و گونئی آزربایجان دا حربی شیوه لره سؤیکن مه یه احتیاجی یوخدور. تورک میللتی نین چوخونلوغو و او میللتین سیویل و موباریزه گوجونه دایانیرسا، و باشاق میللت لرله بیر دئموکراتیک پیلاتفورم دا ایستک لرین مئیدانا قویورسا، اوغور قازانمای چوخ دا چتین اولمویاجاقدیر. ان آزی بو شیوه یه دایانان موجادیله ده اینسانلاریمز و حرکاتیمیز چوخلو زیانلارا معروض قالمیاجاقدیر.

بونا گؤره منجه تورک/آزربایجان حرکاتی اولدوقجا عقلانیته اویقون، معناجا رئال اولوملو، دئموکراتیک و سیویل بیر یولدا یورومه لیدیر. بو ساحه ده یاخشی یا پیس هئچ بیر باشقا سئچه نه یمیز یوخدور.
2007-05-18

غئیر دئمکراتیک شوعالاردان آرا آچمالییق
بیرینجی بؤلوم

هر بیر آزربایجان و تورک آکتویستی نین گؤره وی (وظیفه سی) تورک خالقی نین میللی دئمکراتیک حرکاتی اؤنونده دئموکراتیک سیاسی ادبیات و دئموکراتیک فیکیر و دوشونجه بسله مک دیر. هر هانکی غئیر دئموکراتیک ادبیات و یا دوشونجه یه شرایط یارالتماق و یا اونا مئیدان وئرمک ایلک اؤنجه تورک خالقینا زیان وئره جکدیر.

اولومسوز شوعارلار
من آزربایجاندا بعضی شوعارلارین دمکراتیک اولماماسین دوشونورم. بو شوعارلار بعضا و بعضی یئرلرده دئیلیبدیر. آمما بیزیم تنقیدیمیز حرکاتیمیزدا گله جک شعارلارین دئمکراتیک لشدیرمه ده سینده جیددی تاثیری اولاجاقدیر.

غیردئموکراتیک شوعارلاردان نمونه اولاراق آشاغیدا ایکی شوعارا دیققت چکمه لییم؛

“اونلارکی بی طرفدی/فارس دان دا بی شرف دی”

بو شوعاردا بیر خلق بیر شرف ساییلیر. بو شوعار بیر خالقی تحقیر ائتمک و اونو آلچاق ساییر. بو شوعار هر بیر عقلانی دوشونجه ایله ترس دیر. بیرطرفدن ده بو شوعار حتی بی طرف اینسانلاری آزربایجان داکی حرکاتین قارشیسینا چیخاریر و حرکته غئیر لازم ضدیت لر یارالدیر. بیر طرفدن ده بو شوعارین هئچ بیر اولوملو یؤنو یوخدور. دیققت ائتسه نیز بو شوعار حرکاتین اساس مانعی یعنی ایران دئولتی قارشیسندا دئیلمیر بلکه بیر خالقا بو اهانتی ائدیر. بو اهانتین سونوجو، قورخو یارالتماق و حتی فارس لارین غیرسیاسی بؤلوملرین ایران رژیمیندن حمیایته چکمک دیر. بو شوعارین دئیلمه سی عمومیتله بیزیم خالقین و اونون میللی دئمکراتیک حرکاتینا چوخلو زیانی واردیر.

“خاک بر سرت قوم فارس” سؤزو، اولدوقجا غیردئموکراتیک، غئیراینسانی و اهانتلی و ایرقیچی بیر ایفاده دیر. دوشونملییک کی بیزیم خالق ایللر بویودور کی تحقیر، اهانت، آیری سئچگییه معروض قالمیشدیر و بو فنومن لرله بوگون موباریزه ده دیر. بو موباریزه ده اولان آکتیویست نئجه باشقا خالق لاری حقارته معروض قویابیلیر؟

“داش باشیوا بی غیرت”

بو شوعار عمومیتله آزربایجاندا طرف سیز و غیر سیاسی اینسانلارا و یا یوروشه (تظاهراتا) قاتیلمایان اینسانلارا خیطابن دئیلیر. بو شوعارین غیردئموکراتیک اولماسی بیر طرفدن توپلومون بیربؤلومون میللی دئموکراتیک حرکاتینا زور و اهانت ائتمک له قاتیلماسین ایسته ییر و بیرطرفدن ده خالقیمیزین طرف سیز بؤلومون میللی دئموکراتیک حرکات دان قورخودوب و حتی اونلاری دوشمن نین جبهه سینه طرف ایته له ییلر. باشقا طرفدن بو شوعار خالقیمیزین آراسیندا آیرسئچگیلیک و بیز و اونلار پروبلئمین آلقی یارالدیر. بو مطلق بیزیم خالقیمیزین زیانینادیر.

اولوملی شوعارلار

حرکاتین ان اولوملو شوعارلاری بونلادان عبارتدیر؛

تورک دیلنده مدرسه/اولمالی دی هرکسه
تورک دیلی رسمی اولسون
یاشاسین آزادلیق/ یاشاسین آزربایجان
قیزیلدان اولسا قفسیم/ آزادلیغا وار هوسیم
اؤلوم اولسون فاشیزمه

بو شوعارلار عمومیتله خالقیمیزین پوزیتیو گؤروشون، حرکاتیمیزین اولوملو دوشونوشون، و عمومیتله بو شوعالارین عقلانی و اولوملو اولماسین گؤسته ریر. بو شوعارلار اساسیندا خالیقمیزین بیرلیگی نین تامین ائدیر و باشقا خالقلارین قامواویون (عمومی افکارین) حرکاتیمیز اوچون اولوملو یؤنه سورکله ییر و عمومیت له مثبت بیر ایماژ یارالتماغا چالیشیر.

غئیر دئمکراتیک شوعارلاردان آرا آچمالییق
ایکینجی بؤلوم

سوآل؛
سایین یونیس بَی، نظرینیز “آذربایجان وار اولسون، ایسته‌مه‌ین کور اولسون”، “تبریز باکی آنکارا، بیز هارا فارس‌لار هارا”، “آذربایجان بیزیمدیر، افقانیستان سیزیندیر” و یا بونلارا بنزَر شوعارلارا گؤره نه‌دیر ؟
جاواب؛
منجه تورک/آزربایجان میللی دئموکراتیک حرکاتیندا وئریلن تامام شوعارلاری بیر به بیر آنالیز ائتمه لییک و اونلارین اولوملو و اولومسوز یؤنلرین آرشدیریب، ائتگیلرینی گؤزدن کئچیرمه لییک. بعضن اولار کی خبرسیزلیکدن، حیسسیاتا دایانماقدان، آشیری گؤروشدن و رئآکسیایا اساسلانان فیکیرلردن، و حتی بعضن دوشمنین نفوذی عنصرلرینین تاثیرینده وئریلن شوعارلار خالقیمیزین حرکاتی ایله قارشی قارشیا دوروب و حرکاتا گئنیش زیان و پروبلئم لر یارالدا بیلر.

و آمما ایسته دیینیز شوعارلارین حاقیندا منیم فیکیرلریم بئله دیر؛

آزربایجان وار اولسون، ایسته‌مه‌ین کور اولسون؛

بو شوعارین اول بؤلومو اولوملو و وطن سئورلیک دن قایناقلانان بیر دئیش دی. آمما ایکینجی بؤلومو ایسه نئقاتیولیک اساسیندا و آزربایجانین سئومئین لرین قارشیسیندا اله آلینمیشدیر. بو شوعارین ایکینجی بؤلومو عمومی پئسیخولوژیویا دایاناراق رئآکسیا یارالدان و اساسدا رئآکسیادان دوغان بیر بؤلوم دور. بو بؤلومون دئیلمه سی چوخ زیانلی بؤلوم دئیر، آمما رئآکسیادان یارانان منفی دوزنی اوچون، ائشیدنلرده رئآکسیادا یارالدا بیلیر. یاخشی سی بو ایدی کی ایکینجی بؤلوم ده سئومین لرین یئرینه آزربایجانین دوشمنرلینه قارشی بیر شوعار وئریلسین. نمونه اولاراق؛
آزربایجان وار اولسون/ دوشمن لری خار اولسون
آمما آشاغیداکی شوعار دا آزربایجان دا اعتراض چیلارین طریفیندن دفعه لرجه آغیزا گلیبدیر.

تبریز باکی آنکارا، بیز هارا فارس‌لار هارا؛

بو شعارین ایلک بؤلومو تبریز باکی آنکارا دئدیین ده ائتنیک قارداشلیغا ایشارت ائدیر. آمما ایکینجی بؤلومی فارس توپلوموندان آرا آچماغی هایکیریر. بوگون منجه نئچه فاکتا گؤره بو شوعار حرکاتین منافعین تامین ائدن بیر شوعار دئیر.

بیرینجی سی؛ بو شوعار فارس توپلوموندا بیزیم خالقیمزا قارشی ضدیت یارالدیر، او توپلومدا قورخ بسله ییر و او خالقی حتی فارس فاشیست دئولتیندن حمایته ائتمه یه ترغیب ائدیر.

ایکینجی سی؛ فارس خالقی بوگون حاکیم خالق دیر. بو خالقین کامو اویو (عموم افکاری) تورک خالقی نین ایستک لری حاقدا پوزیتیو اولماسی چوخ اؤنملی دیر. اگر سه تورک حرکاتی فارس خالقینین کامو اویوندا مثبت تاثیر بوراخیرسا، خالقیمیزین گله جک موبارزه سینده و او موباریزه نین ایله رله مه سیند جیدی رولو اولابیلیر. آمما بو شوعار فارس خالقی نین کامو اویوندا اولان ایرقیچی دوشونجه نین حالا دوام ائمه سینه یاردیمچی اولور. بونا گؤره بو شوعارین وئریلمه سین خالقیمیزین حرکاتینا زیانلی گؤرورم.

اوچونجوسو بودور کی، بو شوعار سیاسی آلاندا استقلالیت شعاری کیمی گؤزه چارپیر. استقلالیت حاکیم میللتین ذهنیتینده و حتی بیزیم اؤز خالقیمیزین بیر گئنش بؤلومونون فیکیرینده اویقون اولمایان بیر دوشونجه دیر و ائله بونا گؤره ده بو شوعار تورک آزربایجان میللی دئمکراتیک حرکاتینا باشقا خالقلارین فیکرینده و حتی اؤز خالقیمیزین بیر بؤلومونده ضدیت یارالدیب، حرکاتین ایلرله مه سینه انگل اولور.

آذربایجان بیزیم دیر، افقانیستان سیزین دیر؛
بو شوعار تمامی ایله تحقیر ائدیجی، یالنیش و حتی ایرقیچی بیر شوعاردیر. ایلک اؤنجه بیلمه لییک کی افغانیستان دا یاشایانلارین 10 فائیزدن آرتیغی اؤزبک لردیرلر. باشقا طرفدن افقانیستان اؤزو بیر مولتی ائتنیک اؤلکه دیر. یوخاریداکی شوعاردا افقانیستانی فارس اتنیکینه بوراخیب باغیشلاماق یئرسیز، یالنیش و معناسیزدیر.

باشقا طرفدن ده تحقیر ائدیجی شوعارلار (افقانیستانی تحقیر ائتمک) تورک/آزربایجان حرکاتینا یارامازدیر. بیزیم خالقیمیز حقارت علیهینه موباریزه ده دیر. نئجه اولور کی بو حرکاتین شوعارلاری باشقا میللت لره قارشی تحقیر ائدیجی شوعارلار اولسون؟ بو شوعار افقانیستاندا یاشایانلارا و یا حتی ایران دا یاشایان افغانیستانلی لار خالقیمیزین موباریزه سینه قارشی ایستیفاده اولونا بیلیر.

عین حالدا افقانیستان وطن داشلاری ایران دا چوخ قابا بیر فورمادا حقارته معروض قالیرلار. بو او دئمک دیر کی افغانیستان وطن داشلاری ایران دا غئیرفارس میللت لرین دن داها فاضلا فورمادا آیری سئچگیه و حقارته معروض قالیرلار. بو شرایط ده تورک/آزربایجان میللی دئموکراتیک حرکاتی ایران دا افقانیستان وطن داشلاریندان حیمایت ائتمک له اونلارین حمیایتین تورک میللی حرکاتینا قازانمالیدیر. بو ذهنیت ده اولورساق عمل ده افغانیستان وطن داشلاری تورک لره سمپاتی گؤسترمک له تورک میللی حرکاتینین چیخارلارین تامین اولونور.

یونیس شامیلی
20110624