انقلاب، مقدم بر رفراندوم و مجلس مؤسسان

هم‌هنگام با خیزش مردمی، برخی هم موضوع رفراندوم را به عنوان راهکار برون‌رفت از بحران طرح کرده‌اند. علی افشاری، تحلیلگر سیاسی، ضمن تأکید بر رفراندوم پس از فروپاشی، امید بستن به آن به عنوان بدیل انقلاب را توهم می‌داند.

شکل‌گیری و تداوم جنبش انقلابی ۱۴۰۱ تاثیرات زیادی بر عرصه سیاسی ایران گذاشته است. یکی از این تاثیرات حرکت رو به جلو و رادیکال‌تر شدن گروه‌های سیاسی داخل کشور است. ویژگی انقلابی اعتراضات سراسری هم اصلاحات پارلمانتاریستی (رفرم) را به محاق بیشتر فرو برده، هم باعث شده تا برخی از گرایش‌های متمایل به تغییرات ساختاری، به طرف گذار از جمهوری اسلامی سمت‌گیری کنند.

طرح ضرورت برگزاری همه‌پرسی و انتخابات مجلس مؤسسان خارج از ساز و کار قانونی جمهوری اسلامی ایران و زیر نظر سازمان ملل، یکی از نمودهای این تغییر است. البته برگزاری رفراندوم برای تغییر جمهوری اسلامی و تاکید بر تشکیل مجلس موسسان پیش‌تر از سوی اپوزیسیون طرح شده بود، اما در جریان اعتراضات سراسری اخیر شماری از رهبران مذهبی اهل سنت در کردستان و سیستان و بلوچستان، بیت آیت‌الله منتظری و علیرضا بهشتی و اردشیر امیرارجمند، از نزدیکان میرحسین موسوی، نیز راهکارهای یادشده را با تفاوت‌هایی طرح کردند.