الگوی کشت غلط و بحران آب در استان اردبیل
از زمان تشکیل استان اردبیل در اوایل دهه ۷۰ خورشیدی، این استان جزو مناطق حاشیه‌ای و محروم کشور بوده و بیشتر درآمد ساکنانش از فعالیت‌های مرتبط با بخش‌های کشاورزی، دامداری و صنایع دستی تامین می‌شد. اما مدیریت و برنامه‌ریزی‌های اقتصادی این استان به جای راه اندازی صنایع بر تقویت تولید در بخش کشاورزی با حمایت‌های دولتی از جمله تسهیل در واگذاری زمین، تامین کود ارزان و اعمال یارانه حدود ۹۰ درصدی بر آب مورد نیاز استفاده در بخش کشاورزی استوار شد.
این گونه برنامه‌ریزی‌ها بیش از آنکه منجر به توسعه استان شود، موجب استفاده حداکثری از منابع آب و خاک شد که امروزه این استان را با مشکلات ساختاری فراوانی روبرو نموده است. زیرا افزایش سطح زیر کشت و الگوی اشتباه کشت در اردبیل بدون توجه به ظرفیت‌های آبی و توان خاک انجام یافته و امروزه با توجه به خشکسالی بی سابقه خسارت‌های فروانی به کشاورزان تحمیل و همچنین موجب هدر رفت بسیار بالای آب و فرسایش خاک شده است.
چنانچه از گستره ۱۸ هزار کیلومترمربعی اردبیل، ۴۳.۶ درصد (۸۱۷ هزار هکتار) اراضی قابل کشت است و البته اراضی زراعی (با مساحت ۷۸۰ هزار هکتار) به ۴۰ هزار هکتار باغ، ۵۱۵ هزار هکتار کشت دیم و ۲۲۵ هزار هکتار کشت آبی اختصاص دارد. ضمنا تعداد بهره‌برداران بخش کشاورزی نیز در حال حاضر به بیش از ۱۲۰ هزار خانوار می‌رسد.
همین مسئله با توجه به روش‌های سنتی آبیاری و الگوی غلط کشت موجب شده تا از ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب منابع تجدیدپذیر استان؛ با استفاده بیش از ۲ میلیارد و ۳۵۰ میلیون مترمکعب در بخش کشاورزی، سالانه چیزی در حدود چهار میلیون تن انواع محصول زراعی و باغی تولید می‌شود.
در این راستا کارشناسان امر بر این باور هستند که بهره‌وری آبیاری بارانی تا ۷۰ درصد و بهره‌وری آبیاری قطره‌ای تا ۹۰ درصد است؛ به طوری که در روش نخست تا ۳۰ درصد و در روش دوم تنها حدود ۱۰ درصد آب مورد استفاده از سوی کشاورزان تلف می‌شود.
این در حالی است که در آبیاری به روش سطحی حتی با انجام هزینه‌های گزاف و تسطیح اراضی، بهره‌وری از ۵۰ درصد تجاوز نمی‌کند؛ و در وضعیت سنتی که استان اردبیل را شامل می‌شود، بهره‌وری منابع آب حتی به کمتر از ۳۵ درصد می‌رسد.
همچنین ارزیابی‌های رسمی نشان می‌دهد در اثر خشکسالی تولید محصولات کشاورزی در استان اردبیل نسبت به سال زراعی گذشته ۴۵۰ هزار تن کاهش یافته و میزان خسارت خشکسالی به بخش کشاورزی این استان در سال زراعی جاری بیش از ۴۰ هزار میلیارد ریال برآورد می‌شود.
