ابراهیم ساوالان: بلوچستان و تجزیه‌طلبان مرکزگرا
سازمان حقوق بشر ایران میگوید که در شش ماه اول سال جاری میلادی (از ده دی تا ده تیر)، 251 نفر در ایران اعدام شده‌اند که 67 نفر آنها بلوچ است.
بلوچستان به همراه آذربایجان، فارس و خراسان چهار مملکت تشکیل دهنده ممالک محروسه قاجاری بود که توسط مرکزی بصورت خودمختار اداره میشد. چهار مملکت بزرگ که خودشان تولیدکننده مایحتاج، مصرف کننده تولیدات و اداره کننده امورات خود بودند و مرکز فقط امیری (اکثرا ترک) برای آنها نصب میکرد که تنها دخالتش در امور آن مملکتها اخذ مالیات بود و بس. ولی حالا حکومت مرکز ماهانه بیش از ده نفر از فرزندان بلوچ را اعدام میکند.
بعد از مشروطه، این مملکتها را ایالت نامیده، ممالک محروسه را به چهار ایالت و 12 ولایت تقسیم کردند ولی همچنان مردمان آن ممالک خود را مملکت می‌دانستند. آن تقسیمات سی سال پابرجا بود و آنهایی که امروز برایمان شاخ و دم درآورده‌اند، تازه ولایتی شده بودند در درون ایالات متحده قاجاری.
سال 1316 تجزیه‌طلبان مرکزگرا، تصمیم به تجزیه و کوچک کردن آن ایالات بزرگ گرفته، ممالک بزرگ را تجزیه و کوچکتر کرده با سرقت اراضی ما، ولایات کوچک را بزرگ و بزرگتر کردند. بخشی از بلوچستان به کرمان داده شد، بخشی به خراسان و نام بقیه را نیز سیسستان و بلوچستان نامیدند تا واحد مستقلی به نام بلوچستان نماند و بلوچستان جامانده نیز در پسِ نامِ سیستان گم شود.
میگوییم ایالات متحده قاجاری، زیرا ممالک آن روزگار همدیگر را دوست داشتند و مانند سده گذشته به دشمنان هم تبدیل نشده بودند و بلوچها از معدود افرادی هستند که تا حالا ذهنشان را با آموزه‌های سده گذشته آلوده نکرده‌اند. بخشی از آنها همچنان به مامور دولت «قجر» میگویند و فهمشان از «ترک بودن» همان مامور دولت و حاکم بودن است و باوجود تخریب صد ساله ترکها در ایران معاصر، ادبیات شفاهی آنها، مملو از عبارات و امثال همدلانه و دوستانه نسبت به ترکهاست.
یک مَثل بلوچی میگوید: «به ترک جماعت فقط یک کاسه آب بدهی، تا آخر عمرش قدر و حرمت نگه میدارد». در زبان بلوچی به حیوانات درنده «رَستر»، به برگ نخل بومی بلوچستان که از آن در حصیربافی استفاده شود «پیش» و به بهترین نوع پیش برای حصیربافی «پُرک» میگویند. آنها در مَثلی که نشانگر جایگاه ویژه ترکها نزد بلوچهاست و دِین ما را نیز به آنها افزایش میدهد، میگویند: از رَسترها گُرگ، از آدامها تُرک، از پیشها پُرک.
نویسنده: ابراهیم ساوالان
