کنفرانس امنیتی مونیخ
کنفرانس امنیتی مونیخ را بخش خصوصی در آلمان مدیریت می‌کند، اما اهمیت آن چنان است که آن را در سطح امنیتی با مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوییس مقایسه می‌کنند و آن را «داووس امنیتی» می‌خوانند.
این کنفرانس همه‌ساله در هتل بایریشرهوف در شهر ثروتمند مونیخ در جنوب آلمان برگزار می‌شود. هرچند در این کنفرانس همچون داووس، تصمیم‌های رسمی و مهمی گرفته نمی‌شود، برایند سخنان و صحبت‌های مدعوان به‌نوعی سیاست‌های امنیتی جهان در سال‌های پیش رو را تعیین می‌کند.
در این کنفرانس سالانه چند موضوع مهم جهانی محور اصلی گفت‌وگوها را تشکیل می‌دهند. گفت‌وگوهای سال جاری حول محور جنگ اوکراین و آینده اتحادیه اروپا و ناتو، وضعیت خاورمیانه و بحران‌های داخلی در این بخش از جهان خواهد بود.
در وب‌سایت این کنفرانس در بخش مقدمه آمده است: «تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین که چند روز پس از کنفرانس امنیتی سال ۲۰۲۲ آغاز شد، به طور گسترده به عنوان یک لحظه شگرف در تاریخ معاصر تلقی می‌شود. جنگ وحشیانه نه تنها به رنج‌های عظیم در اوکراین منجر شد، بلکه بحران‌ها در سایر نقاط جهان را نیز تشدید کرد. جهان یک سال پس از آغاز تهاجم چگونه به نظر می‌رسد؟ آیا جنگ نشانگر دنیایی خشن‌‌تر است؟ آیا قدرت‌ها هرآنچه را می‌‌خواهند میتوانند انجام دهند؟ کشورهای ضعیف از چه چیزهایی در رنج‌اند؟» این کنفرانس که معمولاً کمتر از سه روز طول می‌کشد، فضایی غیررسمی برای گرد هم آمدن ده‌ها مقام رسمی از کشورهای جهان است که در حضور ناظران و کارشناسان به تبادل نظر دربارۀ مسائل گوناگون جهان می‌پردازند.یکی از دیدارهای مهم در حاشیه کنفرانس که انتظار می‌رود در همین مکان برگزار شود، نشست وزرای خارجه «گروه هفت» متشکل از کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، بریتانیا و ایالات متحده است.
کریستوف هویسگن ۶۷ ساله ریاست کنفرانس امنیتی مونیخ را پس از ۱۴ سال ریاست ولفگانگ ایشینگر بر عهده گرفته است، در سالی که شاید یکی از حساس‌ترین دوره‌های این کنفرانس در سال‌های اخیر باشد.
آقای هویسگن که همانند سلفِ خود دیپلماتی کارکشته است و پیشتر سفیر آلمان در سازمان ملل متحد بوده، این دوره از کنفرانس امنیتی مونیخ را ۱۰ روز پیش از اولین سالگرد تهاجم نظامی روسیه به اوکراین آغاز می‌کند؛ سالگردی که بدون شک همۀ ابعاد این کنفرانس را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.
اوکراین در صدر
مقام‌های ارشد کشورهای اروپایی و همچنین سایر کشورها که در مونیخ حاضر می‌شوند، موضوعات متعددی برای بحث دارند، اما بسیاری از گفت‌وگوها در اتاق‌های کنفرانس و راهروهای هتل بایریشه‌هوف و حتی کافه‌ها و رستوران‌های کوچه‌های اطراف آن مملو از این سؤالات خواهد بود که سرنوشت جنگ در اوکراین چه خواهد شد؟ آیا ناتو وارد جنگ رودررو با روسیه خواهد شد؟ اگر مسیر گفت‌وگو حتی در فضایی غیررسمی مانند مونیخ بسته شود، پس باب مذاکره چگونه باید باز شود؟
البته در این میان، نمایندگان کشورهایی هم هستند که معتقدند به‌دلیل بحران شکل‌گرفته پیرامون جنگ در اوکراین بسیاری چالش‌های دیگرِ بین‌المللی ازجمله موضوع تغییرات اقلیمی فراموش شده و این موضوع باید بار دیگر یکی از سرفصل‌های مهم هر گردهمایی بین‌المللی باشد.
این موضوع از نگاه برگزارکنندگان کنفرانس امنیتی مونیخ نیز پنهان نمانده و می‌گویند: «اگر به نارضایتی کشورها در آفریقا، آمریکای لاتین و آسیا در زمینه نظم جهانی، که همیشه هم در خدمت منافع آن‌ها نبوده، نپردازیم، این نیروهای بی‌طرف را به‌عنوان متحدان خود برای حفاظت از اصول کلیدی خود جذب نخواهیم کرد.»
ایران و روسیه؛ غایبان بزرگ
با ادامه اعتراضات در ایران و همچنین تهاجم نظامی روسیه به اوکراین – که حالا نام تهران هم به نوعی به آن گره خورده – قابل پیش‌بینی بود که حضور نمایندگان تهران و مسکو در کنفرانس امنیتی مونیخ با چالش مواجه شود.
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی
بیشتر در این باره:
انتقاد جمهوری اسلامی از آلمان پس از دعوت نشدن به کنفرانس امنیتی مونیخ
آن‌طور که کریستوف هویسگن، رئیس جدید کنفرانس امنیتی مونیخ، در چندین مصاحبه در روزهای اخیر تأکید کرده، او می‌خواهد این کنفرانس نه مکانی برای موعظه بلکه برای گفت‌وگو باشد. از همین رو مقام‌های دولتی ایران و روسیه به مونیخ دعوت نشدند؛ اقدامی که آقای هویسگن درباره آن گفته است: «ایران همواره یک چالش بود چون موجودیت اسرائیل را نفی می‌کرد و با قدم‌برداشتن در مسیر سلاح هسته‌ای حقوق بین‌الملل را نقض می‌کرد. در زمان مذاکرات اتمی، تصمیم سلفِ من این بود که آن‌ها را دعوت کند، اما بعد از نقض حقوق بین‌الملل و حمله وحشیانه سپاه پاسداران و پلیس به مردم خود، ما از ایران دعوت نکردیم».
او همچنین دلیل دعوت‌نکردن از روسیه را جلوگیری از استفاده از کنفرانس امنیتی مونیخ به‌عنوان «تریبونی برای ترویج پروپاگاندا» توصیف کرد.
نام ایران و روسیه در کنار چین در بخش‌های متعددی از گزارش سالانۀ کنفرانس امنیتی مونیخ، که معمولاً در آستانه برگزاری کنفرانس منتشر می‌شود، قابل رؤیت است. نام این سه کشور، به‌عنوان یکی از مسائل جهانی، در کنار کمبود غذا یا قطبی‌شدن فضای سیاسی در فهرست یک نظرسنجی قرار گرفته و مردم در بیش از ۱۰ کشور نظر داده‌اند که تا چه حد ایران را یک تهدید می‌بینند.
این گزارش سالانه وضعیت کنونی برنامه هسته‌ای ایران و مذاکراتِ متوقف‌شده پیرامون آن را هم بررسی کرده و هشدار داده است که «تولید کلاهک اتمی توسط ایران می‌تواند به رقابت تسلیحاتی در خاورمیانه دامن بزند».
البته نگاهی به کارنامۀ دست‌کم یک دهۀ اخیر کنفرانس میانسالِ مونیخ نشان می‌دهد که اگرچه مقام‌های دولتی ایران و روسیه در آن حضور داشتند، اما این به معنای آن نبود که ترکیب شرکت‌کنندگان و مواضع ابرازشده در این کنفرانس نگاهی بینابینی به این دو کشور داشت.
مثلاً اگر نمایندگان جمهوری اسلامی، که معمولاً وزرای امور خارجه بودند، در کنفرانس امنیتی مونیخ حاضر می‌شدند و از مواضع تهران دفاع می‌کردند، همواره نماینده‌ای از اسرائیل (معمولاً در روز پایانی کنفرانس) به‌شدت به سیاست‌های جمهوری اسلامی می‌تاخت و آن نظام را تهدیدی برای خود و امنیت بین‌الملل می‌خواند.
یا در کنار حضور نمایندگان دیپلماتیک روسیه مانند سرگئی لاوروف در مونیخ، اکثر شرکت‌کنندگان در کنفرانس، چه سیاستمدار و چه ناظران، منتقدان سرسخت سیاست‌های کرملین بودند و در فرصت‌هایی که به دست می‌آوردند، در این باره به‌صراحت صحبت می‌کردند.
اپوزیسیون ایران
در بیانیه رسمی این کنفرانس به جای مقامات رسمی از روسیه ، گاری کاسپاروف و میخائیل خودورکوفسکی، دو تن از مخالفان ولادیمیر پوتین، که به کنفرانس دعوت شده‌اند, اما نامی از فرد یا افرادی که رسما بیانیه رسمی از سوی این کنفرانس به جای مقامات ایران از اپوزیسیون دعوت شده باشد نداریم.
کریستو هویزگن، مدیر کنفرانس امنیتی مونیخ، از دعوت اعضای اپوزیسیون جمهوری اسلامی به جای مقامات این رژیم خبر داد.
هویزگن، دوشنبه 17 بهمن به برنامه پادکستی «گلوبال اینسایدر» که یکی از برنامه‌های وب‌سایت «پولیتیکو» است، گفت که اگرچه مدیران پیشین این کنفرانس بر دعوت مقامات جمهوری اسلامی به این بزرگ‌ترین رویداد امنیتی جهان تاکید داشته‌اند، اما به‌دلیل «نقض قوانین بین‌المللی و حمله وحشیانه سپاه پاسداران و پلیس ایران به مردم این کشور»، هیچ دعوت‌نامه‌ای برای مقامات جمهوری اسلامی ارسال نشده است.
به گفته مدیر کنفرانس مونیخ، تصمیم‌گیرندگان این کنفرانس از دعوت روسیه به این نشست نیز خودداری کرده‌اند زیرا نمی‌خواهند که کنفرانس امنیتی مونیخ به تریبونی برای تبلیغات روسیه تبدیل شود.»
کنفرانس امنیتی مونیخ قرار است همزمان با سالگرد آغاز تهاجم نظامی روسیه به اوکراین از 28 تا 30 بهمن در آلمان برگزار شود. به گفته سازمان دهندگان این نشست، رهبران بیش از 45 کشور جهان از جمله 50 وزیر خارجه و 30 وزیر دفاع به پنجاه و نهمین دوره کنفرانس سالانه امنیتی مونیخ دعوت شده‌اند.
هویزگن نام اعضایی از اپوزیسیون ایرانی که به این کنفرانس دعوت شده‌اند را اعلام نکرده، ولی اعضای اپوزیسیون روسیه که به کنفرانس امنیتی مونیخ دعوت شده‌اند، میخائیل خودورکوفسکی، گاری کاسپاروف، دمیتری موراتوف و نیز همسر الکسی ناوالنی، زندانی سیاسی سرشناس هستند.
مشاهدات از سایت این کنفرانس حاکی از آن است که افراد میتوانند برای شرکت در آن تقاضا کنند.
