پدرام روشن، بهایی فیزیکجی: ایراندا تحصیلینین قاداغان اولونماسیندان ساینس ژورنالی‌نین قاپاغینا قدر
آراشدیرمالاری نوفوذلو بیر علمی ژورنالین (ساینس) ایلک صحیفه‌‌‌لرینده یئر آلان گنج کوانتوم فیزیک عالیمی و گوگل آراشدیرماجی‌سی پدرام روشن، تخمیناً سون ۲۰ ایلده ایراندا یاشامامیش.
ایرانلا باغلی خاطیره‌لری‌نین گوندن-گونه گئتدیکجه آزالدیغینی سؤیله‌ییر، آما یئنه ده فیزیکله باغلی دوشوننده بو علمدن خاتیرلایاجاغی ان یاخشی تعریف ایراندان گلدی.
بو ایللر عرضینده آمریکانین و دونیانین ان یاخشی بیلیم‌یوردلاری‌نین بعضی پروفسورلاری ایله درس کئچیریب و پرینستون بیلیم‌یوردوندا دکترلوق درجه‌‌‌سینی آلدی. آنجاق یئنه ده فیزیکدن خاتیرلادیغی ان یاخشی تعریف جناب دهقانی‌نیندیر؛ مازانداران ایالتی‌نین مرکزی ساری شهرینده‌کی ” ۲۹ آبان لیسه‌سی” فیزیک موعلیمی.
پدرام روشن، کالیفرنیانین سانتا باربارا شهرینده‌کی ائویندن بیر تلفون دانیشیغیندا دئییر: «او گونلرده ایراندا هامی فیزیکین چتین بیر مؤوضو اولدوغونو سؤیلردی، آما هئچ کیم بونون نه اولدوغونو ایضاح ائتمزدی. جناب دهقان بوتون حیاتیمین ان یاخشی تعریفینی وئردی. آتالاریمیز بیر مارال وورماق ایسته‌دیکده، بیرباشا اونا آتمادیقلارینی، بلکه بیراز داها ایره‌لی آتاردیلار کی حرکت ائدن مارالین اؤزو او آتیشا ديسین بو «نیسبی سرعت» آنلاییشیدیر!”
گئنج پدرام فیزیک دونیاسینا او قدر قاریشدی کی، سونرا هامی‌نین چتین دئدیگی او درسه گئتدی. 1370-جی ایللر ایدی و اینتِرنِتدن خبر یوخ ایدی. فیزیک سئوگیسینی بورادا – اورادا کؤهنه کیتابلار تاپماقلا گلیشدیریردی. بو سئوگی سونوندا یئرینی تاپا بیلدی.
دونن سحر (آلتی شهریور 1399)، مازاندارانلی پدرام روشن ایندییه‌دک کاریئرینین ان بؤیوک زیروه‌سینه چاتدی. پدرامین عضوو اولدوغو گوگلین یاپای زئکا کوانتوم قروپو دونن بو ساحه‌‌‌دکی ان پرئستیژلی آکادمیک ژورنال اولان ساینس اوچون ایلک و قاپاق فوتوشکیلی اولان بیر مقاله درج ائتدی.
ائکیپ اؤز مقاله‌لرینده بو گونه قدر کوانتوم بیلگی‌سایارلاریندا ان بؤیوک کیمیاسال سیمیلاسیونون نئجه حیاتا کئچیردیکلرینی ایضاح ائدیر.
پدرام کئچن ایلده خبر باشلیقلاریندا یئر آلمیشدیر. گوگلین کوانتوم بیلگی‌سایاری قورماق اوچون بیر پروژه‌سینده ایشتیراک ائتمیشدی. آنجاق بؤیوین بو ساحه‌‌‌ده ایره‌لیلییش سرعتله باش وئریر و بو، باشقا بیر نومونه‌دیر.
او دئییر، کوانتوم حِسابلاماسی‌نین دقیقلیگی بو دفعه ان یوکسک سويه‌‌ددیر.
دکتر روشن، اثری‌نین قاریشیق دونیاسینی منیم کیمی عوام بیر ایزلییجییه ایضاح ائتمه‌یه چالیشیر. کوانتوم بیلگی‌سایارلاری‌نین کلاسسیک بیلگی‌سایارلاردان اساسلی شکیلده (بو یازینی یازماقدا ایستیفاده ائتدیگیم بیلگی‌سایار کیمی) فرقلی اولدوغونو ایضاح ائدیر.
«کوانتوم پروسه‌لری هله جنینی مرحله‌‌‌سینده‌دیر» دئییر. «دوزو، ایندی اونلارلا ائتدیگیمیز شئی کلاسسیک بیلگی‌سایارلارلا دا ائدیله بیلر. آنجاق ایندی داها دا ایره‌لی‌له‌مک اوچون بؤیوک آددیملار آتدیق.»
ایراندا تحصیلدن محروم اولماق و آمریکادا پارلاماق
42 یاشلی پدرام روشن، گله‌جیی اوچون چوخ خیاللار قورور. آنجاق بو فیزیکچی ایراندا قالسایدی، ساینس ژورنالی‌نین اوز قابیغینا چاتماق بیر یانا، هئچ بیر بیلیم‌یوردونا گیرمزدی.
تحصیلدن محروم ائدیلمه‌سی‌نین ساده بیر سببی وار. بهایی اولماق. ایرانداکی بهاییلرین ایسلام جمهوریییتی‌نین اعلان ائدیلمیش سیاستینه گؤره بیلیم‌یوردونا گیرمه‌سینه و یا عالی تحصیل آلمالارینا ایجازه وئریلمیر.
پدرام مازانداران ایالتینده بؤیودو. آتاسی ایرانین قوزئیی‌نین تانینمیش بیر بهایی‌سی ایدی و بو دا عائله‌‌‌نین زوراکیلیق آلتیندا اولماسینا سبب اولدو. اوشاقلیغی موختلیف یئرلره کؤچمک ایله کئچیب. بونا گؤره بیر دؤنم ده «متل قو»دا اوخویوب.
پدرامین و عائله‌‌‌سی‌نین حِکایه‌‌سی و یاشادیغی باسقی اؤنجه ایران‌وایر طرفیندن نشر ائدیلمیشدیر. پدرام رسمی بیلیم‌یوردلارینا گئتمه‌سینه قاداغا قویولدوقدان سونرا بهایی عالی تحصیل انستیتوسو (BIHE) داخیل اولدو. 1987-جی ایلده قورولان بو بیلیم‌یوردو، ایراندا تحصیلدن محروم اولان بهاییلر اوچون یئرآلتی بیر بیلیم‌یوردودور. بهایی یوکسک تحصیل انستیتوسو بو ایللر عرضینده دونیانین بیلینمیش بیلیم‌یوردلاری ایله ایشبیرلیگی ائتمیشدیر و ایندی چوخلاری طرفیندن رسمیته تانینیر.
پدرام 2001-جی ایلده آمریکایا گئتدی. اؤنجه پیتزبورگ بیلیم‌یوردونا، سونرا پرینستون بیلیم‌یوردونا داخیل اولدو. بوردا دکترلوق درجه‌‌‌سینی آلدی. دکتراسیندان سونرا سانتا باربارا، کالیفرنیا بیلیم‌یوردوندا بیر لابوراتواردا ایشله‌مه‌یه باشلادی. گنج دکتر روشن، بو لابوراتواردا گؤرکملی بیر آمریکالی فیزیک پروفسورو اولان «جان مارتینز» نظارتی آلتیندا ایشه باشلادی.
اونلارین آراشدیرما پروژه‌لری تخمیناً سککیز ایل اؤنجه باشلادی. تخمیناً ایکی ایل سونرا، 2014-جو ایلده، گوگل بوتون آراشدیرما قروپونو ایشه گؤتوردو. آلتی و یا یئددی آراشدیرماجیدان اولوشان قروپ ایندی 70-80 نفره چاتدی.
دکتر روشن‌ین سؤزلرینه گؤره، قروپا ماکرو و پروگرام موهندیسلری و تجربی و نظری فیزیکچیلر ده داخیلدیر. قروپ عضولری‌نین چوخو سانتا باربارا، دیگرلری ایسه آمریکانین لس‌آنجلس، سیاتل و آلمانییانین مونیخ کیمی یئرلرینده یاشاییرلار.
ایراندان مجبوری کؤچو و تحصیلدن محروم اولماسینا باخمایاراق دوغولدوغو یئر حاقیندا دئییر: «ایرانین آدی گلنده موعلّیملریمی، دوستلاریمی و خوش خاطیره‌لریمی خاتیرلاییرام. البتده کی، بو دوستلار دونیانین هر یئرینه سپه‌لنمیشلر استرالیادان کانادایا.»
او آرتیریر «البتده کی، ایراندا بهاییلره قارشی سیستماتیک عدالتسیزلیک هئچ واخت آزالمادی.»
پدرام روشن‌ین حِکایه‌‌سی، ایران‌وایرین اوزون مدتدیر باشلادیغی و «آیری‌سئچکیلیگین بدلی»، اولاراق آدلاندیردیغی پروژه‌نین بارز بیر نومونه‌سیدیر. بو پروژه بو مسئله‌‌یی اله آلیر کی پدرام کیمی ایستعدادلار دایاندیریلدیغی زامان بوتون توپلوم بونون مادی و معنوی بدلینی نئجه اؤده‌مه‌لی اولور. پدرام سون ایللرده اؤلکمیزی ترک ائتمیش یوز مینلرله ایستعدادلی ایرانلیدان بیریدیر.
پدرام روشن ایضاح ائدیر کی، ایران فیزیکده جدی ایره‌لیلییش الده ائتمک ایسته‌ییرسه، هم بو محرومیتلره سون قویمالیدیر و همده بوتون سويه‌‌لرده آراشدیرما کولتورو فورمالاشمالیدیر.
البته، ایران علم آداملاری‌نین ایستعداد سويه‌‌سی‌نین و ایش کئیفيتی‌نین قونشو اؤلکلرله موقایسه‌‌ده اهميتلی و یوکسک اولدوغونو وورغولاییر.
دکتر روشن بو یوکسک کئیفيتین علمه اولان هوس سويه‌‌سینی گؤستردیگینی سؤیله‌ییر.
او ساری‌ده‌کی فیزیک سئون بیر گنجین اونو آمریکانین ساینس ژورنالی‌نین اوز قابیغینا چیخماسینا سبب اولان عینی جوشغودان دانیشیر.
