فرهنگ و هویت ترکهای ایران، با تصویب آن شورای ملی و این مجلس اسلامی، قابل حذف نیست
تصویر ضمیمه از شاهکارهای قالیبافی دوره قاجاری موزه فرش ایران است که تقویم دوازده حیوانی ترکی روی آن بافته شده است. این تقویم که در میان دانشمندان اسلامی با نامهای تاریخ ترک، تاریخ ترکستان، تاریخ خُتن، تاریخ اویغور، تاریخ ختائیان و تاریخ ترکان مشهور است، حدود هزار سال تقویم ایران بوده و یکی از کهنترین، مشهورترین و فراگیرترین تقویمهای جهان است.
ابوریحان بیرونی هم در آثار الباقیه، هم در التفهیم و هم در قانون مسعودی و معاصران بیرونی مانند محمود کاشغری و یوسف خاص حاجب نیز به این تقویم و تعلق آن به ترکها اشاره کرده‌اند. مارکوپلو که زمان قوبلای قاآن 20 سال مهمان خانبالیق (پکن) بوده، مینویسد: تاتارها سالهای خود را به دوره‌های 12 ساله تقسیم و بر روی هر سال نامی مانند شیر، گاو، اژدها و.. میگذارند که با پایان یک دوره، دوره بعد به همین منوال تکرار میشود.
این تقویم علاوه بر ترکها و ملل همسایه، از ژاپن، کره، ویتنام تا بومیان آمریکا رواج داشته است. پائولا دلسول (کتاب طالع بینی چینی) مینویسد که چینی‌ها و کلیه ملل زردپوست، چه در دوستی و چه در عشق و ازدواج، اهمیت فراوانی به این تقسیمبندی حیوانی قائلند؛ که برای مثال بسیاری از زنان ویتنامی و ژاپنی بر این باور بودند که سال اسب برای بچه‌های که در آن سال به دنیا بیاید و همچنین برای خانواده بچه نحس خواهد بود.
سلاطین ترک ایران نیز همواره ترکیب و تلفیق دو تقویم ترکی و هجری قمری را که یکی حاکی از ملیت و دیگری حاکی از مسلمانی آنان بود، در کنار هم داشتند و در کلیه منابع و آثار تاریخی از قبیل جامع التواریخ رشیدی، احسن التواریخ، عالم آرای عباسی، ناسخ التواریخ و… وقایع تاریخی هم به سال هجری قمری و هم به سال دوازده حیوانی ثبت شده است. شاردن فرانسوی (دوره صفوی) مینویسد که ایرانیان در تواریخ محاسبات مالیه خود، تقویم دوازده‌گانه ترکی را به کار میبرند که مثلا سال مالی را با تطبیق سنوات ترکی، یونت ئیل (سال سگ) و اول محرم 1076 ه.ق قرار میدهند.
این تقویم سال 1304 و همزمان با افول حاکمیت ترکها در ایران از دوایر رسمی برچیده شد ولی هنوز اکثر مردم حین تحویل سال، میخواهند حیوانی را که سال آینده با نامش گره خورده، بشناسند زیرا چیزی که هزاران سال سابقه داشته باشد با تصویب آن شورا ملی و این مجلس اسلامی قابل حذف نیست.
نویسنده: ابراهیم ساوالان
