جمهوری اسلامی بر سر دوراهی «انتقام سخت» یا پرهیز از تنش بیشتر
خبرنگاران گاردین از تل آویو در گزارشی می نویسند: ایران ممکن است در مورد مقیاس و شکل انتقام از اسرائیل پس از ترور رهبر سیاسی حماس، اسماعیل هنیه، تجدید نظر کند، اما به نظر نمی‌رسد عدم حمایت آشکار کشورهای اسلامی از پاسخ نظامی ایران؛ هرگونه اقدام نظامی را منتفی کند.
مقامات اسرائیلی گزارش داده‌اند حزب‌الله لبنان مصمم به انجام حمله‌ای به تلافی کشته شدن فرمانده ارشد خود، فؤاد شکر، توسط اسرائیل در روزهای آینده است. هنوز مشخص نیست این حمله تا چه حد با هماهنگی ایران انجام خواهد شد.
گزارش‌های اخیر منابع آمریکایی و اسرائیلی حاکی است تهران تحت فشار دیپلماتیک برای ممانعت از تلفات غیرنظامیان، هنوز در حال تصمیم‌گیری درباره مقیاس و گستره پاسخ خود است. به نظر می‌رسد ایران قصد دارد نهادهایی را که مستقیماً مسئول این حمله هستند، به‌ویژه موساد و سازمان‌های مرتبط با آن را هدف قرار دهد و نه غیرنظامیان را.
این هفته در جلسه سازمان همکاری اسلامی (OIC) در جده، کشورهای عضو ترور هنیه را به اتفاق آرا محکوم کردند و اعلام کردند این اقدام نقض آشکار قوانین بین‌المللی و حاکمیت، تمامیت ارضی و امنیت ملی ایران است.
علیرغم آن هیچ حمایت رسمی جمعی برای حمله ایران به اسرائیل صورت نگرفت. وزیر امور خارجه پاکستان، اسحاق دار، در سخنان خود خواستار خویشتنداری و پیگیری مسیر دیپلماتیک شد. وی گفت انتقام این ترور باید گرفته شود، اما “ما نباید به نقشه بنیامین نتانیاهو برای یک جنگ گسترده‌تر عمل کنیم.” وی گفت نخست‌وزیر اسرائیل در تلاش است تا دام پهن کند.
روز چهارشنبه، نتانیاهو در بازدید از پایگاه استخدامی ارتش تل هاشومر به سربازان گفت اسرائیل “برای دفاع و همچنین حمله آماده است… ما مصمم به دفاع از خود هستیم.”
این کشور در انتظار پاسخ ایران و حزب‌الله لبنان است، که فرمانده نظامی آن، شکر، هفته گذشته در بیروت توسط اسرائیل کشته شد.
بیمارستان‌های شمال اسرائیل و لبنان برای پذیرش احتمالی مجروحان آماده شده‌اند. فرماندهی جبهه داخلی اسرائیل این هفته گردان‌های جستجو و نجات را به شهرهای بزرگ اعزام کرد؛ تجمعات بزرگ در فضای باز در شمال اسرائیل ممنوع شده است.
اما اسرائیل هنوز محدودیت‌های شدید بر فعالیت‌های غیرنظامی اعمال نکرده یا دستورالعمل‌های اضطراری خود را تغییر نداده است. به نظر می‌رسد اسرائیل از ارائه هشدار زودهنگام خودداری می‌کند تا ایران یا حزب‌الله نتوانند برنامه‌های خود را تنظیم کنند.
در اجلاس جده، مالزی خواهان ایجاد یک جبهه گسترده تر و معتبر دیپلماتیک علیه اسرائیل، از جمله برگزاری جلسه اضطراری مجمع عمومی سازمان ملل و به اجرا گذاشتن نظر مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری درباره سیاست اسرائیل در مورد شهرک‌سازی‌ها شد.
در جلسه‌ای جانبی بین وزیر خارجه اردن، ایمن صفدی، و وزیر خارجه موقت ایران، علی باقری، در جده – که برای دومین بار صورت گرفت – اردن اعلام کرد موشک‌ها یا پهپادهای ایرانی را که به حریم هوایی اردن در مسیر اسرائیل وارد شوند، سرنگون خواهد کرد.
صفدی به شبکه CNN گفت: «پیام ما به ایرانی‌ها و اسرائیلی‌ها روشن است. ما میدان جنگ هیچ کسی نخواهیم بود. تا جایی که بتوانیم، به هیچ کس اجازه نخواهیم داد حریم هوایی ما را نقض کند. مسئولیت اول ما حفظ حاکمیت کشورمان و ایمنی مردممان است. بنابراین، موضع ما این است که هیچ کس نباید از حریم هوایی ما استفاده کند، هیچ کس نباید مردم ما را در معرض تهدید قرار دهد و این موضع را به وضوح به ایرانی‌ها و اسرائیلی‌ها منتقل کرده‌ایم.»
باقری در مصاحبه‌ای با خبرگزاری فرانسه، اسرائیل را – که در مورد مرگ هنیه اظهار نظری نکرده است – به تلاش برای «گسترش جنگ» در منطقه متهم کرد و گفت اسرائیل «نه ظرفیت و نه قدرت» مبارزه با ایران را دارد.
رسانه‌های اصلاح‌طلب ایرانی گزارش داده‌اند تصمیم به خودداری از حمله انتقامی ممکن است اعتبار ایران را در منطقه افزایش دهد، انزوای اسرائیل را تشدید کند و حتی به ایران اعتبار بخشد که برای صلح تلاش کرده است.
آمریکا پیام های هشدارآمیزی به ایران ارسال کرده و ادعا کرده اتحاد نظامی برای دفاع از اسرائیل که در آوریل در جریان آخرین درگیری بین ایران و اسرائیل فعال شد؛ دوباره تشکیل شده است.
آمریکا همچنین به ایران پیام داده اسرائیل و حماس ممکن است به توافق آتش‌بس نزدیک شوند، اما شواهد مشخصی برای این ادعا وجود ندارد و پیش از این نیز چنین پیشنهادی به کشورهای منطقه داده شده بود که توافقی حاصل نشد.
رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون، برای دومین بار با رئیس‌جمهور جدید ایران، مسعود پزشکیان، تماس گرفته و از او خواسته که وارد چرخه خشونت نشود.
پزشکیان گفته است ایران «هرگز در برابر تجاوز به منافع و امنیت خود ساکت نخواهد ماند.»
وی به مکرون گفت کشورهای غربی باید فشار بیشتری بر اسرائیل وارد کنند. «اگر ایالات متحده و کشورهای غربی واقعاً به دنبال جلوگیری از جنگ در منطقه هستند، باید این رژیم [اسرائیل] را مجبور کنند تا نسل‌کشی و حملات به غزه را متوقف کند و آتش‌بس را بپذیرد.»
پیامی مشابه نیز توسط وزیر امور خارجه بریتانیا، دیوید لمی، به باقری ارسال شده است.
ایران از اینکه بریتانیا، فرانسه و آمریکا تمایلی به محکوم کردن ترور هنیه نشان نداده‌اند، خشمگین است و دیپلمات‌های ایرانی می گویند هیچ نشانه‌ای نمی‌بینند که اسرائیل بخواهد در توافق آتش‌بس جدیدی امتیاز دهد. ایران همچنین می گوید ناتوانی شورای امنیت سازمان ملل در محکوم کردن ترور به صورت جمعی به این معنی است که ایران چاره‌ای جز اقدام نظامی یکجانبه ندارد.
اما با گذشت نزدیک به دو هفته از ترور و عدم پاسخ ایران، مقامات این کشور تاکید بیشتری می کنند که ایران قصد تحریک جنگ منطقه‌ای یا ایجاد تلفات گسترده غیرنظامیان در داخل اسرائیل را ندارد.
