ارائه فهرست ائتلاف‌ها در انتخابات؛ شکاف‌ها و نزدیکی‌ها در میان اصولگرایان و اصلاح‌طلبان
در حالی‌که یک هفته بیشتر به انتخابات مجلس دوازدهم و ششمین دوره مجلس خبرگان باقی نمانده است فهرست‌های نهایی گروه‌های مختلف برای شرکت در این دو انتخابات روشن شده اند.
در میانه تشدید نارضایتی عمومی در جامعه، مسئولان حکومتی در ماه‌های اخیر بیشترین توان خود را به‌کار بردند تا میزان مشارکت در این انتخابات را بالا ببرند. آن‌ها الزام ارائه شناسنامه به‌عنوان تنها مدرک شناسایی قابل پذیرش در شعبه‌های رأیگیری را حذف کردند و در آخرین تمهیدات نیز جواد هاشمی‌مهر، رئیس ستاد انتخابات کهگیلویه و بویراحمد پنج‌شنبه ۳ اسفند، گفت:
در انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی ملاک عمل برای رأیگیری، سیستم‌های احراز هویت است و دیگر نیاز به مُهر شدن شناسنامه نیست.
این سخن هاشمی‌مهر از سوی مسئولان انتخابات تکذیب نشد.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ۱۶ بهمن گفته بود که انتظار دارد «خواص» مردم را پای صندوق رأی بکشانند.
این بار در انتخابات شمار واجدین شرایط رأی‌دادن حدود ۶۱ میلیون و ۱۷۳ هزار نفر اعلام شده که ۳,۵ میلیون نفر آن‌ها برای نخستین بار رأی می‌دهند.
شمار نامزدهای تأیید صلاحیت‌شده ۱۵ هزار ۲۲۰ نفر (۶۱ درصد) کل داوطلبان ثبت نام کرده است که به‌طور عمده از خط سیاسی غالب در حکومت دفاع می‌کنند و اکثریت قاطع آن‌ها اصولگرا هستند. در این میان ۲۵ نماینده مجلس یازدهم نیز رد صلاحیت شدند. حسن روحانی، رئیس جمهوری پیشین هم از دور رقابت‌های انتخابات مجلس خبرگان کنار گذاشته شد.
بیشترین ردصلاحیت‌ها در استان‌های چهارمحال و بختیاری، اردبیل، خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان و کرمانشاه و کمترین در ایلام، کهگیلویه و بویراحمد و استان مرکزی بود.
در این دوره همچنین به‌شکل آزمایشی در آبادان، ملایر، قم و رشت انتخابات تمام‌الکترونیکی برگزار می‌شود.
تحول‌ها در جبهه اصولگرایان
در آخرین تحول‌ها در میان ائتلاف‌های اصولگرایان، ارتدوکس‌های «جبهه پایداری» با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کردند که فهرست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم را «نزدیک‌ترین لیست به معیار‌های انقلاب اسلامی تشخیص داده» و در انتخابات مجلس خبرگان از این فهرست حمایت می‌کند.
در این جبهه تندرو، انتشار لیست «ائتلاف فراگیر نیروهای مردمی جبهه انقلاب» برای انتخابات مجلس شورای اسلامی، به سرلیستی مرتضی آقاتهرانی در رسانه‌های حکومتی بازتاب متفاوتی داشت. در بالای پوستر این گروه تصاویر علی خامنه‌ای و ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم منتشر شده بود و برخی رسانه‌های داخلی منتشر نشدن تصویر روح‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی را «مسئله‌دار» خواندند. در این فهرست نام حمید رسایی از «جبهه پایداری» و حسن خجسته، برادر همسر علی خامنه‌ای نیز آمده است.
در این دوره نیروهای عمده اصولگرایان در سه گروه اصلی تقسیم شده‌اند: شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی (شانا) به‌رهبری محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس یازدهم که اکثریت مجلس کنونی دست آن‌هاست و گروه‌های کوچکی مثل «رهپویان»، «ایثارگران» و «انصار حزب‌الله» و حامیان سعید جلیلی، مسئول گروه مذاکرات هسته‌ای ایران در سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۲ در آن شرکت دارند؛ «شورای هماهنگی نیروهای انقلاب اسلامی» که جزو اصولگرایان سنتی محسوب می‌شوند و اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و جامعه روحانیت مبارز تهران در آن حضور دارند؛ و «ائتلاف مردمی نیروهای انقلاب اسلامی» (امناء) که از حدود ۲۰ گروه و تشکل سیاسی تشکیل شده است و کسانی چون علی‌اکبر رائفی‌پور و مهرداد بذرپاش جزو آن هستند.
گروه‌های کوچک دیگری همچون «شورای وحدت اصولگرایان» نیز وجود دارند. این گروه فهرست انتخاباتی خود در تهران را با سرلیستی منوچهر متکی، وزیر خارجه دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد منتشر کرد.
احمد زیدآبادی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب به‌تازگی در نوشته‌ای با عنوان «جن هم سر در نمی‌‌آورد» درباره ائتلاف‌های اصولگرایان نوشت:
اصولگرایان به قدری “ائتلاف انتخاباتی” درست کرده‌اند که حتی افراد علاقمند به فهم وضعیت آن‌ها، حوصلۀ پیگیری منازعات و اختلافات آن‌ها را ندارند. ظاهراً بیشتر اختلافات‌شان بر سر تصاحب پست‌های اجرایی و تقنینی برای نزدیکان خودشان است وگرنه اختلاف گفتمانی واضحی در بین اغلب آنان دیده نمی‌شود.
«اصلاح‌طلبان» یا «میانه‌روها»
در حالی‌که «جبهه اصلاحات» جریان اصلی اصلاح‌طلبان اعلام کرده که فهرست انتخاباتی در تهران و بسیاری از استان‌ها ارائه نمی‌کند، چهار حزب کارگزاران سازندگی، اعتماد ملی، مردم‌سالاری و ندای ایرانیان تصمیم به شرکت در انتخابات گرفتند. این چهار گروه در حوزه انتخابیه تهران بیشترین نزدیکی را با فهرست ۳۰ نفره «صدای ملت» به سرلیستی علی مطهری دارند.
شماری از نیروهای نزدیک به حسن روحانی ازجمله سیدمحمد بطحائی، هوشنگ بازوند و پروین داداندیش و همچنین چند اصلاح‌طلب مانند اسماعیل دوستی، محبوب حضرتی و مهدی تندگویان در فهرست «صدای ملت» در حوزه انتخابیه تهران قرار دارند.
حضور برخی از نام‌ها در این لیست نیز با اعتراض‌های فعالین مدنی روبرو شده است. برای مثال زهرا عابدینی، معاون مشارکت‌های اجتماعی وزارت کشور در دولت حسن روحانی که نامش در این لیست ۳۰نفره وجود دارد. او در زمان مسئولیتش در وزارت کشور «سیاه‌نمایی و تشویش اذهان عمومی» را دلیل انحلال جمعیت امام علی عنوان کرده بود و نامه انحلال این گروه با امضا او به جریان افتاده بود.
در همین حال حسین مرعشی، دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی ضمن «شایسته» دانستن انتشار لیست «صدای ملت» گفت:
حزب کارگزاران سازندگی ایران به‌طور قطعی، و تا آن‌جایی که من مطلع هستم، احزاب ندای ایرانیان و اعتماد ملی همچنان عضو جبهه اصلاحات ایران هستند و به هیچ‌وجه ائتلاف جدیدی بین این سه حزب اصلاح‌طلب و این سه حزب با حزب اعتدال و توسعه و ستاد تبلیغاتی صدای ملت برای معرفی کاندیداها در سراسر کشور صورت نگرفته است.
مرعشی افزود در مورد شهرستان‌ها حزب کارگزاران در هر حوزه انتخابیه‌ای که کاندیداهایی مورد تأییدش باشد، «با رعایت آیین‌نامه جبهه اصلاحات»اعلام حمایت می‌کند و احتمالاً این فهرست یکشنبه منتشر خواهد شد.
خبرگزاری فارس، نزدیک به نهادهای امنیتی، فهرست «صدای ملت» در تهران را با تیتر «اسامی فهرست نهایی انتخاباتی اصلاح‌طلبان رونمایی شد» منتشر کرد. این اقدام با انتقاد گروهی دیگر از اصلاح‌طلبان روبه‌رو شد. آن‌ها گفتند «این ائتلاف فقط بخشی از اصلاح‌طلبان را شامل می‌شود» و بیشتر آن‌ها «میانه‌رو» محسوب می‌شوند و نه اصلاح‌طلب.
وب‌سایت «انصاف‌نیوز» نوشت:
رسانه‌های همسو با جریان پایداری که تمایلی به پررنگ شدن جدایی اصولگرایان معتدل ندارد، ائتلاف میانه‌روها را متشکل از اصلاح‌طلبان می‌خوانند.
پیش از این نیز انتشار بیانیه‌ای از سوی «۱۱۰ فعال سیاسی اصلاح‌طلب» در روز ۲۳ بهمن که به «روزنه» مشهور شد، مخالفت‌هایی برانگخیته بود. این عده در بیانیه خود ضمن پذیرش این‌که انتخابات ۱۱ اسفند آزاد نیست، از «رهبران و نهادها و فعالان سیاسی و مدنی و گروه‌های مرجع» خواستند که در انتخابات شرکت کنند. به‌گفته آن‌ها کاهش مشارکت در انتخابات موجب تشدید بحران‌ها و تهدیدها خواهد شد.
در میان امضاکنندگان این بیانیه نام چهره‌های اصلاح‌طلبی همچون حمیدرضا جلائی‌پور، محمدرضا جلائی‌پور، الیاس حضرتی، محمدجواد روح، غلامحسین کرباسچی، اسماعیل گرامی مقدم، احمد شیرزاد، الهه کولایی، شهاب‌الدین طباطبایی، اکبر منتجبی و حمزه غالبی دیده می‌شد.
محسن آرمین، نایب‌رئیس جبهه اصلاحات از این بیانیه انتقاد و گفته بود:
شرکت در انتخابات به هیچ نتیجه‌ای که متضمن خیر عمومی باشد، ختم نمی‌شود.
او این گروه را «اقلیتی از اصلاح‌طلبان» نامید و افزود نتیجه کار آن‌ها «جز انشعاب نیست».
مصطفی تاج‌زاده، فعال اصلاح‌طلب زندانی نیز ۲۹ بهمن در نامه‌ای اعلام کرده بود که در انتخابات شرکت نمی‌کند.
داغ کردن تنور انتخابات براساس نظرسنجی‌های حکومتی
در آستانه برگزاری انتخابات روزنامه «وطن امروز»، از روزنامه‌های حامی حکومت از نتایج «جدیدترین نظرسنجی‌های معتبر» درباره انتخابات ۱۱ اسفند خبر داد و نوشت تمایل شرکت در انتخابات «رو به افزایش است» و «تنور انتخابات در شهرستان‌ها در حال گرم شدن است».
در همین حال روزنامه دولتی «ایران» نیز گزارش داد که انتخابات مجلس خبرگان تنها در ۱۳ استان رقابتی است. این روزنامه نوشت: «[انتخابات خبرگان] در معدودی از استان‌ها به دلیل تعدد نامزدهای تأیید صلاحیت‌شده و تعدد کرسی‌های اختصاص‌یافته به آن استان رقابتی‌تر است.»
بر اساس قانون انتخابات مجلس خبرگان، برگزاری انتخابات در همه حوزه‌ها منوط به ایجاد شرایطی است و چنانچه شمار نامزدهای حوزه‌ای از تعداد کرسی‌های خبرگان آن حوزه کمتر باشد، برگزاری انتخابات به اولین انتخابات سراسری بعدی موکول خواهد شد.
انتخابات خبرگان در ۳۱ استان برگزار می‌شود که با توضیح روزنامه «ایران»، در ۱۸استان رقابتی نخواهد بود.
